دیرینگی ترویج فرهنگ سوندورگرای هندی در افغانستان

فرهنگ افغانی تقریبا به یک فرهنگ هویت باخته مبدل شده است . سالهاست که از سردرگمی در بین هجوم فرهنگ های بیگانه در کشوردر حال متلاشی شدن است. جنگ های داخلی وبحرانهای اقتصادی که مردم را وادار به ترک وطن کرده و يک حدقل يک نسل که در طول سه دهه ای اخیر در خارج و در سایه ای یک فرهنگ بیگانه پرورش یافته، باعث گردیده تا فرهنگ افغانی بااین بیگانه پرورده ها احساس بیگانگی کند؛ امروز افغانستان به یک کمپاین برخورد فرهنگ های مختلف مبدل شده است.

در تصاویر می بینیم که جوان ها در کابل و دیگر شهر های بزرگ کشور با قیافه ها و تیپ های مختلف به خصوص تیپ های هندی، طرز صحبت کردن های مختلف که هیچ همخوانی با فرهنگ ، زبان و عنعنات اصیل افغانی ندارد در اجتماع ظاهر میشوند. البته سوء تفاهم نشود که من شخصا طرفدار آزادی های فردی هستم و به هیچ عنوان موافق دخالت در امور شخصی کسی نیستم چون به باور من هر فرد جزيی از اجتماع محسوب می شود و باید از آزادی های بیان،فکر و اندیشه و طرز لباس پوشیدن و چیزهای که مربوط به فرد میشود برخوردار باشد. اما هرفرد از جامعه موظف است که فرهنگ اصیل خودرا پاس بدارد. منظورم از پاس داشتن فرهنگ اصیل افغانی، با لنگی و لباس هندی و پای برهنه در شهر های دبی و ابوظبی قدم زدن نیست. البته باید یادآور شد که مردم افغانستان سابقه ای دیرینه ای از بیگانه پرستی دارند، از عدیم تا قدیم داریم که اکثر مردم افغانستان شیفته و باخته ای فرهنگ سوندورگرای هندی بوده اند، که مثلا یک آدم که خود را با کلاس می پیندارد به آهنگ های لتا و موکیش خواننده های قدیمی هندی گوش میدهد. اکثر مردم افغانستان موسیقی هندی را دوست دارند و همواره برای شادی روح ازین موسیقی استفاده می کنند؛

زمانیکه من کوچک بودم سینماهای افغانستان سرگرم نمایش دادن فلم های اکشن و داستانهای عاشقانه هندی بود، که فیلم های اکشن علاقه مندان و طرفداران پرشمار در بین جوانها داشت و همین فلم ها باعث بی سواد ماندن خیلی از همنسلان ما در آن دوران شد، گروه بزرگ از همکوچه گی های ما که صبح ها با هم از خانه های خود به منظور مکتب بیرون می شدیم، از ده نفر چهار نفر به مکتب می رفت و بقیه کتاب های خودرا زیر خاک پنهان کرده و به تماشای فلان فیلم هندی در سینما می رفتند. شامگاه که می شد همگی رفیقای سینما رفته پیش بقالی سر کوچه جمع می شدند و بسیار با هیجان از صحنه های فیلم صحبت می کردند و آنعده ای دیگر که بدلیل نداشتن پول تکت نتوانستند به سینما بروند با دهان باز به قصه های آنها گوش می سپردند، هیچ کسی هم نمیفهمید که فیلم یعنی چه، همه باور داشتند که مثلا آمیتا بچن یک آدم خیلی قوی و خطرناک است که به تنهایی می تواند ده نفر را حریف شود، و همگی عاشق این شهامت و جسارت آمیتا بچن شده بودند. اما از درس خبری نبود. مدت چند سال به همین منوال ادامه داشت تا اینکه تمام این دوستداران آمیتا بچن به شاگردی سماوات، باسکیل سازی ، نانوایی، تایر مینی پرداختند. در آن زمان شبکه های داخلی خود افغانستان زیاد نبود و مهم تر از همه اینکه خیلی از خانواده ها اصلا تلویزیون نداشتند ، یا بدلیل فقر و ناتوانی اقتصادی و یا هم به خاطر مذهبی بودن، کسی دوست نداشت تلویزیون داشته باشد. همین امر باعث می شد که تا جوانها را به خاطر تماشای فیلم به سینما بکشاند آن هم به صورت پنهانی بدون اینکه پدر بفهمد.

بعد از سقوط رژیم طالبان و ختم دوران تاریک آنها ، که اقتصاد مردم هم بهتر بود و همچنین مردم تشنه ی آزادی بودند و اينکه بتوانند در خانه خود تلویزیون داشته باشند و بتوانند یک فیلم را آزادانه و بدون ترس و هراس از طالبان ببینند. این امکان به وجود آمدو مردم با اشتیاق تمام تلویزیون و ماهواره تهیه کردند آنانیکه پول نداشت قرض گرفتند تا اینکه در عرصه ی تلویزیون و ماهواره داشتن از دیگران عقب تر نباشند. از سوی دیگر چندین شبکه خصوصی تلویزیونی در افغانستان جهت تبلیغ و جریان بهتر تجارت توسط تاجران از خارج آمده در کشور تأسیس شد که هرکدام به نوبه ای خود سعی کردند تا برنامه های مورد علاقه ای مردم را پخش کنند و ازین طریق بتوانند به تجارت خود جریان بهتر بخشند. علاقه مردم افغانستان هم که فرا تر از فیلم ها و سریال ها و نمایش دادن فرهنگ هندی نیست و دست اندکاران این شبکه ها که هیچ مسؤلیتی در قبال پاس داشتن فرهنگ بومی افغانی احساس نمی کنند همچنان سرگرم پخش سریال های هندی می باشند. بنا به گزارش ها از افغانستان، هم اکنون ده تا سریال هندی از شبکه های مختلف افغانی پخش می گردد. ما که بیرون از مرز زندگی می کنیم و تنها شبکه ای جهانی آریانا در دسترس است، می بينيم که هم اکنون سه سریال هندی از شبکه ی بنیاد بیات آریانا پخش می شود.

سؤال اینجاست که از روزیکه ما این سریالها را دنبال کردیم، داستان تمام این سریال ها مشابه بوده و هیچ جنبهء آموزشی در این سریال ها دیده نمی شود و نه از یک داستان خوب برخوردار است که بتواند یک وسیلهء برای گذراندن وقت اضافه باشد. نه تنها اینکه جنبه های مثبت ندارد بلکه لبریز از جنبه های منفی می باشد که ذوق و علایق مردم را به فرهنگ سوندورگرایی سنت های هندی که هیچ گونه همخوانی با فرهنگ افغانی ندارد سوق می دهند. درین زمینه یعنی در زمینه ای ترویج فرهنگ و سنت های هندی رسانه های ما موفقیت های چشمگیری داشته اند. مثلا یک جوان افغانی آنچنان که باید، در مورد فرهنگ و سنت های افغانی آگاهی ندارد ، اما با سنت ها و فرهنگ هندی آگاهی کامل دارد و ستارگان سینمای بالیوود را یکایک میشناسد و حتی در مورد پیوند های فامیلی آنها و اندازه لباس شان و شماره پای شان اطلاعات کافی داشته و دانستن چنین اطلاعات و آشنایی با فرهنگ و سنت های هندی و تشخیص دادن اینکه این آهنگ از کدام فیلم است را به نحوی افتخار می پیندارد. اگر دراین جا یادآور شویم که حال که ما محتاج بیگانه ها بودیم و هستیم، بهتر نیست که سریالها و فیلم های فارسی زبان ایرانی را نشر کنند، می دانم که باعکس العمل تند و اهانت آمیز برخی مردم و مقامهای دولتی روبرو خواهیم شد. چون اگر ما از رفتار نژادپرستانه ی ایرانی ها سالیان متمادی رنج برده ایم و به ما اهانت شده رنجور هستیم که این یک حقیقت انکار ناپذیر است. همه می دانند که افغانی های مهاجر مقیم ایران از افغانی های مهاجر در کشورهای دیگر بیشتر رنج برده اند. اما ما با ایرانی ها از نظر زبان و فرهنگ و اعتقادات دینی همخوانی داریم، و اگر از حقیقت نگذریم سریالهای ایرانی به مراتب آموزنده تر از سریالهای هندی میباشد.

مردم افغانستان با گذراندن چندین دهه در سایه ی بی علمی و بی سوادی تمام آموزه های زندگی را از دست داده اند و همگی بدون هدف و برنامه ریزی بسوی هیچ هدفی روانه هستند و به خصوص نسلی که در خارج از افغانستان و در سایه یک فرهنگ بیگانه پرورش یافته اند، هیچ گونه آشنای با فرهنگ آبایی خود ندارند و یا اگر دارند هم به قدر کافی ندارند. آنان نیاز فراوان به آموزه های جدید و مدرن فرهنگی دارند، تا اصل خودرا دوباره بازیابند. رسانه ها به خصوص تلویزیون ها می تواند نقش مهم و آموزنده ای را درین راستا ایفا کند تا فرهنگ نیم جان افغانی را دوباره حیات و استقلال بخشد که البته این کار مشخصا مربوط به دولت افغانستان می شود تا جلوی این همه تشویق و ترویج بیگانه گرایی را توسط رسانه های خصوصی در کشور بگیرد. و بودجه ای را برای اجرای این کار اختصاص بدهد و همچنین با سینماگران و گروه تصویر ساز ها همکاری گسترده داشته باشند تا بتوانند سریالها و فیلم های افغانی که نشانگر فرهنگ و عنعنات اصیل افغانی باشد و جنبه های آموزنده برای آشنای نسل جدید با فرهنگ آبای شان داشته باشد تهیه کنند. اما دولت افغانستان با عدم شایسته سالاری در دستگاه دولتی و گماردن افراد بی تخصص و بی تجربه بر حسب وابستگی های قبیله ای فرد به سمت های کلیدیی دولت نظیر وزارت اطلاعات و فرهنگ که از یکی از مهمترین سمت های دولتی برای مبارزه با چنین نابسامانیهای فرهنگی می باشد، ضعف و و بی اعتنایی خود را در عرصه ی بالا بردن سطح فرهنگ و اطلاعات شهروندان این سرزمین بروز می دهد. اما با وجود این همه نا بسامانیها و دروازه های گشاده برای هجوم فرهنگ های بیگانه، که منجر به نابود شدن فرهنگ افغانی می گردد، مقام های ذیربط سرگرم مشغولیت های شخصی بوده و هیچ گونه تصمیمی را برای پیشگیری از تهاجم فرهنگ های ناآشنا و بیرون مرزی اتخاذ نمی کنند. تمام این بحرانهای فرهنگی را با کمال بی خردی نادیده می گیرند وآنگاه جناب وزیر فرهنگ آقای خرم فارسی ستیز، با یک عمل عقده مندانه، ژورنالیست ها را عجولانه بجرم استفاده از زبان مادری خودشان یعنی بکاربردن اصطلاحات قشنگ و شیرین دری فارسی، مثلا کلمه ی دانشگاه بجای "پوهنتون" جزا می دهد. ولی ازینکه سر لوحه های مغازه ها در کابل که به اردو نوشته است"کابل میوزیک سینتر" ویا " اینگلیش لنگویچ کورس ایند کمپیوتر ساینس" که تعداد کمی از مردم به معنای فارسی آن پی میبرند، وزیر اطلاعات و فرهنگ هیچ گونه اظهار نظری در این گونه موارد نمی کند. آیا زبان اردو جزء از زبانهای ملی افغانستان است؟.

البته اقدامات اخیر وزارت اطلاعات و فرهنگ و شورای علماء مبنی بر منع نشر برخی از برنامه های تلویزیونی در کشور، نمی تواند دلیلی برای نگرانی آقای خرم و شورای علماء از آلوده گی فرهنگ افغانی باشد. بلکه آنها از تنگنای دید بنیادگرایی و طالبانیزم نسبت به این برنامه ها نگاه می کنند و به باور آنان یا به قول آقای خرم که چندی پیش گفته بود که تلویزیون ها با نشر سریال های هندی بت پرستی را در کشور ترویج می کنند و همچنین ظاهر شدن بانوان بازیگر هندی در صحنه های فیلم که طرز لباس پوشیدن شان با مزاج مولوی خرم و همفکران عمامه دارش سازگار نیست و یا اینکه احساسات شان را می آزارد را، بنام اختلاف داشتن این برنامه ها با دین اسلام محکوم می کنند و خواستار جلوگیری از نشر چنین برنامه ها می شوند ، اينجاست که این عمامه پوشان و یا وزیران بی سواد چون آقای خرم که با مفکوره های قرون وسطای خود می خواهند دوباره دوران ظلمت طالبانیزم را به اذهان مردم زنده کنند و افغانستان را به قرن حجر برگردانند. اینجاست که دولت باید تفکر خودرا از قبیله گرایی و گروه گرایی بسوی استعداد گرایی و درست اندیشی سیر بدهد و افراد کارا، با تجربه و تحصیل کرده را نه بر حسب وابستگی های منطقه ای، قومی،حزبی، بلکه بر حسب استعداد و لیاقتش در دستگاه دولتی بگمارد. تا این فرهنگ هویت باخته ای ما دوباره هویت خود را باز یابد.

البته باید یاد آور شوم که هدفم ازین همه پرحرفی ها محدود کردن رسانه ها در افغانستان نیست من طرفدار آزادی هستم وآزادی را حق مسلّم هر فرد میدانم، بلکه منظورم اینست که رسانه های تصویری ما واکثر مردم ما تحت تأثیر فرهنگ هندی قرار گرفته اند، فرهنگی که هیچ گونه افتخار و برتری بر فرهنگ خود ما ندارد و همچنین آشنایی با رسوم، سنت های هندی هیچ فائده ای برای یک افغانی جهت بالا بردن اطلاعات و سطح فکریی اش ندارد. در ضمن اینکه منظورم فقط استقلال فرهنگ افغانی است. چون وقتی غیر افغانی ها در خارج از کشور ناگهان با کانال آریانا بر میخورد، این کانال را با کانال هندی اشتباه نگیرند.