راه حل دائمی معضل كوچی گری، خواست اصلی هزاره ها در انتخابات ٩٣

خواننده ی عزيز، دوست دارم قبل از خواندن مطلب، توضيحاتي كوتاهِ را در رابطه با صراحت زبان اين نبشته با شما در ميان بگذارم، اينكه چرا اين قدر هزاره هزاره كرده ام و بي پرده و صريح از مناسبات قومي سخن گفته ام. با تأسف بايد گفت كه عملكردها در افغانستان تا هنوز به شدت قومي ست و نمي شود با نبردن نام اقوام اين حقيقت تلخ را پنهان نمود. به طور مثال آقايان عبدالله عبدالله، يونس قانونی و ديگر سياست ورزان تاجيك كه هميشه با زرنگي و رندي كلمه افغانيت و افغانستان را به كار مي برند و از منافع ملي سخن مي گويند، آيا كدام يكي از عملكردهاي شان ملي و فراگير بوده هست؟ آيا اين حقيقت نيست كه گاه اين عالي جنابان حتي منافع قوم تاجيك را به پاي پنجشيري ها ريخته اند؟ آيا همين اشرف غني و ديگران كه خود را تكنو كرات مي نامند، تا كنون عملكرد شان ملي بوده است؟ حتي همين جناب كرزي كه همه ی مليت ها چپن همگراهی را به تن اش كردند و بيش از پشتون ها در به قدرت رسيدن اش نقش داشتند، آيا او توانست عملكرد فراقومي داشته باشد!؟ باور كنيد من هم مثل شما مايلم كه ملت سازی واقعي در افغانستان صورت بگيرد و منافع كلان ملي تعريف شود. اما تا آن روز و در شرایط كنوني حداقل كار كه مي شود كرد اين است كه به خود دروغ نگوييم و حقيقت را آنگونه که هست بيان نماييم. با عرض حرمت و اين هم ادامه ی مطلب

به طور يقين در انتخابات پيش رو رای ميلوني هزاره ها نقش تعين كننده خواهد داشت و اين نيز مسلم هست كه قريب به اكثر كارت هاي راي دهي هزاره ها اين بار در راستاي منافع جمعي آنها استفاده خواهد شد! بانكهاي رای كه از آنها سخن زده مي شود، شعبه های خالی و برشكسته ای بيش نمي توانند باشند؛ چرا كه امروزه انسان هزاره بيش از دیگر كتله هاي قومي در افغانستان، به نا كارايي و بي كاره گي رهبران سياسي شان آگاهي دارند. سيلی از انتقادها و ناضايتي ها كه تنها در همين دنيايي مجازي به آدرس سياسيون هزاره فرستاده مي شود، خود دليل بر درستي اين امر است. رهبرانی كه با تأسف بيش از هر گونه قابليت ديگر، زر اندوزي و زن بارگي شان را به اثبات رسانده اند. گرچه اينها حقايق تلخي اند، اما از طرفي هم سمت و سو ها را بيشتر در مقابل افكار جمعي هزاره ها مشخص مي كنند. آنچه كه گفته شد و هزار و يك دليل ديگر مي تواند پيام روشني را به نامزدان رياست جمهوري اين دوره، مبني بر تغيرات عميق در نگرش هزاره ها نسبت به سياست مداران شان را انتقال دهد، چه آنها و چي هم سياسيون هزاره از ريز و درشت، بايد اين تغيرات را درك كرده باشند كه در غير آن بر درستي منطق و برداشت شان شك بايد كرد! پيام خيلي روشن و ساده هست؛ اينكه هزاره ها ترجيح مي دهند در انتخابات پيش رو خواست هاي اصلي شان بر آورده شوند، تا اينكه چند تن بي خاصيت به كرسي و مكنت و منال برسند.

و اما چرا حل معضل كوچي گري اصلي ترين خواست هزاره هاست؟ مگر جامعه ی هزاره مشكلات ديگری ندارد؟ مگر تبعيض و تعصب در سطوح مختلف حكومتي و دولتي در حق هزاره ها اعمال نمي شود؟ مگر همين چند روز پيش نبود كه در امتحانات كانكور باز هم چهره ی زشت و پليد تبعيض را همه مشاهده نموديم و مگر...؟؟؟؟ اينها همه درست. و خوب است براي رسيدن به جواب قانع كننده كمي بيشتر در رابطه ماهيت كوچي گري و نوع نگاه انسان هزاره به اين مهم می پردازيم. همه نيك مي دانيم كه كوچي گري در ذات خود نه بد است و نه مضر و ويران كننده، بلكه نوعي از شيوه ی زندگانيست كه گروهي و يا مردمي آن را بر مي گزينند و از آن راه امرار معيشت و كسب رزق و روزی مي نمايند. چه بسا كه فایده و نفع شان به ديگر اقشار جامعه نيز مي رسد. و اما در مورد كوچي گري در مناطق هزاره نشين قضيه كاملن فرق مي كند؛ آنجا ديگر مسئله ی ده نشين و كوچي مطرح نيست و خصومت ها تنها بر سر آب ريزه ها و پلوان ها و چراگاه ها نيست، بلكه كشمكش ها و در گيري ها ريشه ی تاريخي با باری از نفرت و كينه ی ديرينه دارد. این بر مي گردد به دوراني كه كوچي ها در ركاب عبدالرحمن با هزاره ها وارد جنگ شدند، جنگی كه شكست سنگيني را بر هزاره ها موجب شد، شكستی كه تا هنوز مي توان آثار مخرب آن را در پيكره ی جامعه ی هزاره ديد. يكي از تاوان هاي سنگيني را كه هزاره ها بعد از شكست شان می پردازند، همان بخشيده شدن اراضي شان با فرمان های رسمي حكومتي به كوچي ها مي باشد. سهم كوچي ها كه در لشكر پيروز شمشير زده اند، املاك شخصی هزاره ها در قالب ميله جای هاي سر سبز در جاي جاي از هزارستان مي شود. چنين است كه از آن روز تا به اين دم، كوچي ها و هزاره ها ديد كاملاً خصمانه ای نسبت به همديگر دارند. كوچي ها و حلقاتی كه آنها را حمايت تسلیحاتي وسياسي مي كنند، هزاره هارا دشمنان شكست خورده ی خود مي پندارند كه حتي حق دفاع از خانه و زمين شان را هم ندارند. از همين رو به محض اينكه هزاره ها بخواهند مانع تجاوز و تعدي كوچي ها بر مزارع و املاك و خانه هاي شان شوند، كوچي ها و حاميان شان اين امر را به منزله ي مقاومت دشمن شكست خورده تلقي کرده، با تمام توان و همان خشونت عبدالرحمني در پي سركوب دوباره بر مي آيند، خانه هاي شان را آتش مي زنند، آنها را با خود به اسارت مي برند و دها نوع خشونت ديگر، كه فقط در قاموس رفتار دشمنانه قابل تعريف هست و بس. مي شود گفت فجايعی را كه كوچي ها طي چند سالي گذشته در بهسود خلق نموده اند نمونه های بارز از رفتار كين توزانه ی آنهاست. ازاين طرف هزاره ها نيز همان ديد كوچي ها را دارند، براي هزاره كوچي يعني باقي مانده ی لشكريان آن امير متجاوز و خونخوار كه زمين هاي شان را به زور غصب نموده اند.كوچي يعني ادامه همان سيستم حذف هزاره و كوچ اجباري شان از سرزمين كه به هزاره ها تعلق دارد، و از همين رو هزاره ها ميگويند "معضل كوچي گری". معضلی كه ريشه ي تاريخي دارد و به طور حتم و بايد به آن رسيدگي شود. همه مي دانيم كه در دوره ی پساطالبان هيچ اتفاق و پيش آمد به اندازه فاجعه آفريني كوچي ها در مناطق هزاره نشين، باعث سر خوردگي و شكستن غرور جمعي هزاره ها نشده است! پس مي توان دريافت كه راه حل دائمي بر معضل كوچي گري همانا خواست اصلي و منطقي هزاره ها در انتخابات پيش رو باشد. جامعه هزاره حق دارد كه از همه ی نامزدان رياست جمهوري اين دوره بخواهد، تا راه حل عملي و منطقي اين معضل را در صدر برنامه های محوري شان قرار دهند. منطقاً هم اگر باشندگان افغانستان بخواهند بعد از اين با صلح و دوستي در اين كشور زندگي كنند، راه چاره آن خواهد بود تا عدالت را براي فرد فرد اين مرز و بوم در نظر بگيرند. در آن صورت ادامه ی حضور كوچي ها در مناطق هزاره نشين كه خود مالدار و كشاورزند امر ناممكنِ بايد باشد. وقت آن رسيده كه كسي بر حق كسي تجاوز نكند و همه حقوق همديگر را محترم بشمارند.

و اما راه حل اين معضل چيست؟ ساده ترين پاسخ به اين سؤال شايد همان اجراي درست قانون از سوي دولت آينده باشد؟ ولي اين امر تنها در قالب شعار نمي تواند رضايت راي دهندگان را فراهم كنند. چرا كه دولت فعلي نيز بارها وعده سپرد تا مشكل كوچي گري را حل كند و ديديم كه چنين نشد. البته نا سپاسيست اگر از اقدام تاريخي كرزي مبني بر لغو فرمان هاي ظالمانه و غاصبانه ی حكومت های گذشته كه در آنها غصب زمين هاي هزاره توسط كوچي ها قانوني شده بود ياد نكنيم. حامد كرزی در كنار لغو تمامي آن فرمان ها فرمان اسكان دائمي كوچي ها را نيز صادر نموده است كه عملاً جنبه قانوني دارد و قابل اجرا مي باشد و اين خود كار را براي دولت آتي آسان تر نموده است. اما آنچه در بر طرف نمودن اين مشكل ملي نقش اساسي دارد اراده ملي و جمعي ست، چيز كه تا كنون وجود نداشته است.، جريان هاي سياسي تا كنون هر كدام منافع گروهي و سمتي خود را در قبال حل اين مهم داشته اند، مثلا جريان معروف به شمال، به جز از حزب وحدت، به دو دليل خواهان حل اين معضل نيستند. اول اينكه با حل اين مساله تضاد ها تا حد زياد ميان هزاره ها و پشتون ها از بين مي رود و آنها نزديكي اين دو كتله ی بزرگ را به نفع خويش نمي دانند. دليل ديگر مخالفت آنها با حل اين موضوع، سرازير شدن كوچي ها به سوي شمال است و ترس از اين كه كوچي ها حتي در شمال كشور به طور دائمي ساكن شوند.
و دلايل مخالفت حلقات پشتون براي حل اين مشكل، و حمايت آنها از بحران آفريني كوچي ها در هزارستان تا حد زياد بر ميگردد به همان عقده هاي تاريخي كه در بالا ذكر شد، و نيز امتياز گيري از حريفان سياسي هزاره و غير هزاره.چنانچه كه ديده شده هست تاكنون آنها از كوچي ها به عنوان يك حربه استفاد كرده اند. خيلي ساده از هزاره ها امتياز گرفته اند كه معضل را حل مي كنند و از تاجيك ها و ديگران امتياز گرفته اند كه كوچي در شمال ساكن نخواهد شد. بنا بر همين دلايل است كه اينبار هزاره ها نمي خواهند به ساد گي از كنار اين مساله عبور كنند. جامعه هزاره به اين نتيجه رسيده كه اگر قرار باشد راه حل براي اين معضل جستجو شود، بايد قبل از انتخابات باشد. نامزد ها و تيم هاي انتخاباتي بايد به صراحت و به روشني برنامه هاي شان را در رابطه با حل اين مشكل اعلام دارند. آنها اگر بخواهند راي مليوني هزاره ها را با خود داشته باشند، بايد راه كارها و برنامه ي شان را به طور مشخص و بر جسته در مناظرات و گفت و گوهاي انتخاباتي بيان كنند. از طرفي هم بنگاه هاي خبري و ژورناليستي نیز مسئول اند تا راه حل بحران كوچي گري را در صدر برنامه هاي پرسشي و خبري و مناظراتي شان قرار دهند.