آيا واقعا كابل يك شهر است؟

براي كسي كه مي خواهد درباره كابل چيزي بنويسد، اولين مشكلي كه با آن مواجه مي شود اين است كه او ازميان نام ها و القاب متعددي كه اين شهر دارد، كدام را بايد انتخاب كند و درحيرت مي ماند كه چگونه يك شهر فقط طي چند سال چنين نامها و القاب متعدد را به خود كسب كرده است. شايد در گذشته در دوران جنگ هاي داخلي دو وصف زيبنده اين شهر بود و معمولا در گزارش ها و اخباري كه از كابل و يا درباره كابل به نشر مي رسيد، آن را بكار مي بردند. كابل"ويران" و كابل " زخمي" معروف ترين اوصافي بود كه اين آبادي به مدت چند سال آن را براي خود يدك مي كشيد.

اما بعد از سقوط امارت طالبان ازاين شهر درسال 2002 و استقرار نظام دموكراسي و دولت قانوني دراين آبادي و هجوم ميليونها انسان به سوي پايتخت، كابل مفتخر با القابي متعدد و گوناگون گرديد كه شايد درهيچ جاي دنيا هيچ شهري به اندازه كابل طي چند سال چنين القابي را كسب نكرده باشد و چنين شهرتي را درجهان كمايي نكرده باشد. دراين ميان تنها شهر كابل است كه القاب و توصيف هاي گوناگون و متنوع را به خود كسب كرده است. شايد اگر رندي درطول شش سال القابي را كه براي كابل در مطبوعات داده شده است جمع مي كرد، آمار آن به دهها عنوان و توصيف هاي بكر مي گرديد و متاسفانه تاكنون چنين فكربكري به ذهن هيچ كسي خطور نكرده كه اين القاب را گرد آوري نمايد." كابل تشناب بزرگ!" يكي از اهانت آميز ترين توصيفي بود دوسال پيش به آن متفتخرگرديد وتيتر اول يكي از رسانه هاي نوشتاري كشور بود و القاب ديگري از اين قبيل: كابل شهر چتل، كابل شهر بي تشناب، كابل زباله داني بزرگ، كابل رودخانه زباله، كابل شهر بي فروغ، شهربي قانون، كابل شهري در انتهاي زمين، شهر پردود و غبار، كابل شهر بي نام، شهر دود گرفته، شهري فرورفته در تاريكي، اولين پايتخت تاريك جهان، شهربي سايه بان، شهرانتحار، شهر پرگرد و غبار، شهري با هفت برابر آلودگي نسبت به همسايه ها، شهر شلوغ، شهرپرجمعيت، شهر بي قواره و بالاخره شهري كه هيچ عقلي و هيچ مديريتي تاكنون نتوانسته حلال مشكلات شهري كابل باشد و اين شهر را با دنياي مدرن امروز مرتبت سازد. روزي كه سرك دشت برچي قير ريزي شد يكي از مطبوعات كشور نوشت:" برچي هم جزء كابل شد" اما واقعيت قضيه اين است كه خود كابل با آن كه پايتخت يك كشوراست هنوز هم به شهر بودن اين منطقه با معياري هاي شهري كه امروز ازآن تعريف مي شود، شك و ترديد وجود دارد. آيا واقعا كابل يك شهر است؟ زيرا تنها چيزي كه از نظام شهري درآن مي توان ديد فقط انبوه متراكم جمعيت است كه اين شهر را به سرحد انفجار رسانده و لوليدن ميليونها انسان فقير و خاك آلود و دود گرفته كه چون مورچه انبوه وار دركوچه ها و خيابان ها راه مي روند، ديگر نه از نقشه شهري خبر است و نه از خدمات رساني شهري و نه از اجراي قوانين شهري.

هرتازه واردي اگر چند صباحي درشهر كابل بماند، به خوبي درمي يابد كه اين شهر گرفتار انفجار جمعيت است و چند برابر از ظرفيت خود جمعيت انساني را درخود جاي داده است. رودخانه كابل مي تواند تصوير واقعي شهر كابل را روايت كند؛ رودخانه اي كه در قلب شهر قرار دارد و بايد جارثي شدن آب رواني از آن كابل را طراوت تازه بخشد، اما اين رودخانه بزرگ طي شش ماه گرم و معتدل سال به انباري از زباله و فضولات انساني تبديل مي شود و زماني كه سيبلاب هاي خروشان اول بهار كه از دامنه هاي كوههاي پغمان كنده مي شود وزباله هاي انباشته شده رود خانه را با خود مي برد، مردم از شادي به رقص مي افتند كه طبيعت غبار يك ساله شهر شان را شسته است و هرچه انبار زباله و كثافت بوده سيلاب خروشان با خود برده است.
اكنون شهر كابل چنان چهره عبوس به خود گرفته كه وضعيت زندگي دراين شهر به سرحد هشدار و اعلام خطر رسيده است زيرا مقامات مسئول در امور حفاظت زيست اعلام كرده است كه آلودگي هواي كابل هفت برابر پايتخت كشورهاي همسايه است.

مشاور حفاظت ملي محيط زيست افغانستان روزپنج شنبه نسبت به افزايش ميزان آلاينده‌ها در كابل هشدار داد و گفت :ميزان آلودگي هوا در اين شهر هفت برابر پايتخت كشورهاي همسايه ازجمله تاجيكستان و پاكستان است. آقاي جارالله منصوري در مراسم شروع به كار كميسيون خدمت كاران مردم شهر كابل افزود: ميزان آلاينده هوا به ويژه سرب در مرحله بسيار خطرناكي قرار دارد. وقتي ميزان آلودگي هوا در اين حد باشد براي حفط سلامت شهروندان و رعايت مسايل زيست محيطي، تعطيل عمومي اعلام مي‌شود، در حاليكه اين مساله در كابل رعايت نمي‌شود.پايتخت افغانستان نه تنها با بحران زيست محيطي رو به رو است ، بلكه روز به روز بر ميزان آلودگي هوا و نيز آب و خاك آن افزوده مي‌شود.

هم چنين منصوري گفته است : علت آلودگي هواي كابل ناشي از وجود خيابان‌ها و كوچه‌هاي خاكي، استفاده از سوخت بي‌كيفيت، تردد موترهاي فرسوده، استفاده روز افزون از جنراتور، افزايش جمعيت و ماشين آلات متحرك است.

براساس برآورد هايي كه از سوي شهرداري كابل انجام شده،امكانات شهر كابل ظرفيت ‪ 700هزار نفر جمعيت با توانايي ‪ 120‬هزار وسيله نقليه است ، در حاليكه جمعيت اين شهر در حال حاضر حدود پنج ميليون نفر است و تعداد وسايط نقليه در كابل نيز به بيش از 400 هزار دستگاه مي‌رسد.

به همين دليل آقاي منصوري شايد تنها مسئولي است كه از محيط زيست سالم سخن مي گويد و نسبت به عدم توجه حكومت و نهادهاي دولتي به رعايت مسايل زيست محيطي ابراز تاسف كرده است و معتقد است كه كابل به بازار خودروهاي فرسوده آلماني و كانادايي تبديل شده است.

او ضمن هشدار به واردات موترهاي دست دوم به بهانه افزايش درآمد دولت، گفت: شمار مبتلايان به بيماريهاي استخوان و سرطان خون و نيز كودكان ناقص الخلقه در بدو تولد رو به افزايش است.پزشكان پاكستاني و هندي به بهياران افغان توصيه مي‌كنند، در خارج از كابل زندگي كنند تا بتوانند چند صباحي بيشتر زنده بمانند.

همچنين حبيب الرحمان حبيب موسس كميسيون خدمت كاران شهر كابل گفت: سالانه حدود ‪ 400هزار تن زباله در كابل توليد و تنها بخشي از آن به خارج شهر حمل و به روش غيربهداشتي دفن مي‌شود. كابل با كوچه و بازارهاي بدبو، ميادين و گذرگاه‌هاي كثيف، خيابان‌هاي نازيبا،حالت تيره و مرگباري را به تصوير مي‌كشد كه بيشتر به اردوگاه مهاجرين شباهت دارد تا به يك كلان شهر، در حاليكه شهرها نماد فضيلت، تمدن، فرهنگ، پويايي و خلاقيت است اما شهر كابل از اين خصايص به دور است.

او كابل را به زباله داني بزرگ تشبيه كرد و گفت:

كابل به زباله داني بزرگي تبديل شده كه از مديريت شهري و نيز مدنيت شهري در آن خبري نيست.

عدم رعايت اصول شهري و نبود تلاش لازم براي اداره شهر بر اساس اصول و مديريت سالم باعث شده است كه ميزان آلودگي زيست محيطي در كابل رو به افزايش باشد.

اكنون با توجه با اين پسمنظر تاريك و غم باري كه خود مسئولين از كابل ارايه داده است، آيا مي توان باور كرد كه كابل يك شهر است؟ و يا نبض زندگي شهري دراين آبادي جريان دارد؟