کاتب راوی روزهای دشوار

فیض محمد کاتب روشنگرِ ایام تاریک ملت ما بود، او بود که تاریخ سیاه ملت مان را با جان فشانی خودش نوشت؛ او را می‌توان راوی روزهای دشوار دانست، روزهای که قلم‌ها شکسته بود، روزهای که تیوری حذف عملی می‌گردید، روزهای که زبان در کام‌ها چسپیده بود، دهان‌ها باز نمی‌شد و سکوت... کاتب اما قلم شکسته را برداشت و با حقیقت نگاری سکوت ظلمت را شکست، و سور زندگی را دمید، او از برده بودن و آقا بودن نوشت، او تاریخ را نوشت که در آن از "دو" "روپیه" بودن انسان هزارگی خبر می‌دهد، کاتب با جسارت ستودنی اش از خود اثرهای به یاد گار گذاشت که راه روشن را در مقابل ما قرار می‌دهد. نام گذاری یک جاده به نام او "کم‌ترین" چیزی ممکن برای احترام به آرمان‌های بلند و خدمات شایسته اوست. حذف نام او از روی جاده اش، شکاف‌های بی‌اعتمادی را می‌گستراند!
افغانستان کشوری است که نام گذاری جاده‌ها و اماکن اکادمیک، به نام شخصیت‌های "قومی" و "محلی" در آن به یک چیز معمول تبدیل شده است، و ما شاهد تکراری این مساله بوده ایم. ما دیده ایم که جاده‌های داخل بزرگ شهرهای ما به نام "دیپلومات‌"های خارجی مسما شده است، ما دیده ایم که دانشگاه ما به نام یک "رهبر" "قومی" نام گذاری شده است، ما دیده ایم که میدان هوایی ما به نام رئیس جمهور اسبق مسما شده است. اما کاتب تاریخ‌نگار است که تاریخ یک برهه‌ی حساس از کشور را منصفانه نوشته، و وضعیت مردم را واقع بینانه مکتوب کرده است. کاتب نه خارجی است و نه قومی نوشته است، کاتب راوی سیه روزی‌های ماست، کاتب راوی دیکتاتوری امیرها است.

افغانستان امروزی مدیون نوشته‌های کاتب و کاتبان است، چیطور می‌توان با حیثیت چنین افراد بازی کرد؟ من حذف نام کاتب را بی‌احترامی شنیع به شخصیت کاتب می‌دانم و به کسانی که تصور می‌کنند این عمل نمی‌تواند از اهمیت کاتب بکاهد می‌گویم، حرف شما درست است، اما تصور کنید اگر نام "مسعود" از جاده اش "حذف" شود چه می‌شود، یا اینکه نام "ربانی" از روی "دانشگاه" حذف گردد، یا اینکه "پشتون وات" تبدیل به چیزی دیگری گردد، تصور کنید و بی‌گوید چه غوغای برپا می‌شود. روشن‌اندیشان بیرون از قوم هزاره مهر سکوت بر لب بسته اند، باید سکوت شان را بشکند و مسئولیت شان را ادا کنند و این تمامیت خواهی را با همکاری هم در نطفه خفه کنند. روشنفکر که در مقابل تمامیت خواهی سکوت کند، اسمش چیزی دیگری است، تملق گران و نان خوران به نرخ روز را روشنفکر نمی‌گویند.