رئیس جمهور کرزی ازخارجی پرستی تا خارجی ستیزی

کرزی و جشن استقلال:

دریکی ازجلسات شورای وزیران اداره یاحکومت مؤقت افغانستان درتابستان 1382خورشیدی که حامدکرزی درریاست این حکومت قرارداشت تجلیل ازاسترداداستقلال افغانستان ازااستعماربریتانیا مورد بحث قرارگرفت. کرزی که درصدرجلسه نشسته بود بحث درمورد تجلیل ازاستقلال را با انتقاد وعصبانیت آغازکرد. او گفت که:"این استرداد استقلال چه معنی دارد. این نیاکان ماکه باانگلیس هاگویا برای استقلال جنگیدندچه بدست آوردند؟ انگلیس ها ازاین جارفتند اماوطن ماهمچنان ویران وعقب مانده باقی ماند. درحالیکه درآنسوی دیورندخط آهن آمد، برق آمد وسرک های شان پخته شد. ماخوش هستیم که استقلال راگرفتیم وحالابه تجلیل آن می پردازیم." اظهارات کرزی برای برخی ازاعضای ی کابینه ی او شگفت آوربود. درمیان اعضای کابینه محمدعارف نورزی وزیرسرحدات وقبایل ازخویشاوندان قندهاری رئیس جمهورکه دردوران جنگ علیه طالبان درکناراحمدشاه مسعودقرار داشت بیشتر ازسایرین ناراحت شد. اودربرابر سایر وزیران کابینه ازخارجی دوستی ومذمت استقلال خواهی توسط رئیس جمهوری که با وی تعلق خانوادگی وقومی داشت احساس کمی وحقارت می کرد. ازاین رو درمیان سخنان رئیس جمهور داخل شد وبا ترش رویی گفت که کرزی صاحبه: انگریزان اوس هم دلته شته. .(کرزی صاحب! انگلیس هاحالا هم اینجا هستند. درچندقدمی ارگ قراردارند بسیارنگران نشوید. حالاهم می توانید توسط آنهاخط ریل وبرق و. . . بیاورید. . . وزیران دیگرنیزنظریات مختلفی ارائه کردندوبحث برسرتجلیل ازجشن استقلال تاظهرپایان یافت.

"داسری پوهیکه"(این آدم را بفهمان):

رئیس جمهورکرزی پس ازبحث ومشاجره شدیددرمجلس وزراء برسر بزرگداشت روزاسترداداستقلال ازانگلیس ها میزبان نان چاشت وزیران خود درباغ قصر ریاست جمهوری بود. همه مصروف خوردونوش بودند وکمتر کسی لب به سخن می گشود. اما ناگهان ازمیان مجلس آوازی برخاست که از رئیس جمهور پرسید:"کرزی صاحبه! تو باشاه شجاع وببرک کارمل چه فرق داری؟" این آواز از اکبر وزیر مهاجرین کرزی بود که به زبان پشتو رئیس جمهور را مورد پرسش قرارداد. کرزی که دربرابر سوال غیرمنتظره ی وزیرخویش مبهوت شده بود پس ازیک مکث طولانی به عارف نورزایی وزیرسرحدات گفت: عارفه داسری پوهیکه.

"بدترازشاه شجاع وببرک کارمل":

دراوایل آگست2008 رئیس جمهورکرزی باجمعی از اعضای پارلمان افغانستان درداخل قصر ریاست جمهوری خودرابدترازشاه شجاع وببرک کارمل خواند. اوبه جمعی ازاعضای مجلس سنا وومجلس نمایندگان افغانستان گفت که من بدترازشاه شجاع وببرک کارمل هستم. ببینیدکه خارجی ها برسر مردم ما بم می ریزند، زنان وکودکان بیگناه مارا می کشند اما من نمی توانم جلو آنهارا بگیرم. این کار را انگلیس ها درزمان پادشاهی شاه شجاع میکردند وروس ها درزمان حکومت ببرک کارمل انجام می دادند. انگلیس ها و روس ها درافغانستان مردم را می کشتند اما شاه شجاع وببرک کارمل مانع آنها شده نمی توانستند. امروز من بد ترازآنها هستم. خارجی ها هرکاری که دلشان بخواهد دراین وطن انجام میدهند. اما آیا این وضع دوام خواهد کرد؟

زبان معارضه وعتاب آلود دربرابرخارجی ها:

درحالیکه رئیس جمهورکرزی دربرابر اعضای پارلمان ودربرخی محافل رسمی ازناتوانی خود درجلوگیری ازعملکرد نیروهای خارجی درافغانستان سخن می گوید، اما بیرون از آن دربرابر رسانه ها با زبان معارضه وتهدید علیه خارجی ها ظاهرمی شود. لحن خارجی ستیزانه ی رئیس جمهورکرزی به ویژه پس ازپیروزی بارک اوباما درانتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا وپس از بازگشت آخرین سفرش از ایالات متحده(نومبر2008) افزایش یافت. کرزی در26نومبر(2008)دردیداربا هیئات شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار جدول زمانی برای پایان جنگ علیه تروریزم درافغانستان شد. تعیین تاریخ پایان جنگ علیه تروریزم درواقع تعیین خروج نیروهای امریکایی وغربی ازافغانستان است که کرزی برای نخستین باربا لحن جدی وپرخاشگرانه دراین موردسخن گفت. درحالیکه تا کنون پیوسته ازنیاز حضورنیروهای خارجی بی آنکه محدودیت زمانی رابرای این حضور مطرح کند، صحبت می کرد.

رئیس جمهورکرزی دریک کنفرانس مطبوعاتی با"یاب دی هوپ شیفر"دبیرکل ناتو درکابل(27نومبر2008)نیزازعملیات وعملکردنیروهای نظامی خارجی در افغانستان انتقادکرد وجنگ این نیروهارا به نام جنگ علیه تروریزم یک جنگ مبهم نامید. کرزی باردیگربرمذاکره با طالبان به ویژه درمذاکره با ملاعمر رهبر طالبان تأکید کرد. اما سپس هاپ شیفر در18جنوری سال روان مسیحی 2009فساد وبی کفایتی دولت افغانستان را که حامد کرزی دررهبری آن قرار دارد از عوامل مهم بی ثباتی مزمن دراین کشور خواند. شگفت آور این بود که دبیر کل ناتو نقش فساد دولت را در بی ثباتی افغانستان معادل نقش طالبان دربی ثباتی خواند.

گسترش خارجی ستیزی درداخل حلقه های حکومت کرزی:

انتقاد علنی ازعملکرد خارجی ها تنها به اظهارات رئیس جمهورکرزی درداخل دستگاه حکومت او محدود نمی شود. همزمان با تغییراتی که درسیاست ولحن بیان رئیس جمهورعلیه نیروهای خارجی ایجادشد، تیم ویژه ای همراهان حاکمیت او درداخل دولت نیزلحن ضد خارجی پیدا کردند. کریم خرم وزیراطلاعات وفرهنگ حکومت درهفته اخیر ماه نومبر سال پار2008دربرابر مجلس سنا ازتسلط واِعمال نفوذ خارجی بر قانون رسانه هاخبرداد و ازفشار سفیران خارجی درمورد تعیین خط مشی برای آزادی بیان وقانون رسانه ها سخن گفت.

نخستین مظاهره علیه نیروهای خارجی درکابل:

همزمان با اظهارات انتقادی رئیس جمهوری وگسترش انتقاددرداخل دولت برپایی تظاهرات درپایتخت(26نومبر2008) ودربرابر دفترسازمان ملل یکی دیگر ازنشانه های سیاست جدید کرزی بود. مظاهره چیان خواستارتوقف جنگ، توقف کشتارغیرنظامیان وپرداخت غرامت به کشته شدگان شدند. آنها این تقاضاهارا درقطع نامه گنجایندند وآنرا تسلیم دفترسازمان ملل متحد کردند. درقطع نامه به مذاکره با طالبان تأکیدشده بود و ازدولت افغانستان خواسته بودند تاعلیه عاملان کشتارغیرنظامیان دردادگاه بین المللی اقامه دعوا کند.
بدون تردیداین تظاهرات بخشی ازتلاش های سازمان یافته ازسوی دولت کرزی بود که درراستای سیاست جدیدرئیس جمهور مبتنی برتحت فشار گذاشتن کشورهای خارجی درگیردرافغانستان به خصوص ایالات متحده امریکا انجام یافت.

انگیزه های رئیس جمهور:

رئیس جمهورکرزی پس ازپیروزی بارک اوباما درانتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا سیاست انتقادی درپیش گرفت. لحن او پس ازبازگشت آخرین سفرش ازامریکا که اوباما ازدیدار بااو خودداری کرد تشدید یافت. بسیاری از تحلیلگران به این باورهستندکه کرزی به عنوان رئیس جمهور آینده افغانستان مورد حمایت رئیس جمهور اوباما قرارندارد. حتی گفته می شود که جوبایدن معاون اوباما درآخرین سفرش به کابل از رئیس جمهور کرزی خواست تا از ریاست جمهوری کناربرود. این درحالی بود که خانم هیلری کلنتن وزیرخارجه امریکا قبل از احراز این مقام، افغانستان را کشور"تخدیر" خواند ودولت آنرا یک دولت بیماروغرق درفساد نامید.

مقارن با سفر بایدن به کابل، دبیرکل ناتو درروزنامه واشنگتن پست از بی کفایتی دولت افغانستان وفساد فزاینده این دولت سخن گفت و درمقاله ای نوشت که:افغانها دولتی می خواهند که شایستگی وفاداری واعتماد آنان را داشته باشد." هرچند کرزی با اندختن مسئولیت فساد به گردن انجوها وحلقه های خارجی واکنش شدیدی دربرابر اظهارات دبیرکل ناتو نشان داد؛ اماکرزی این را فراموش کرده بود که او دربرابر برنامه ی رمضان بشردوست وزیر پلان حکومت خود که خواهان جلوگیری ازفساد انجوها وحلقه های خارجی درافغانستان بود به مقابله برخواست وبه جای همکاری با وزیرپلان خویش دربرچیدن فساد اورا مجبور به استعفا ازوزارت ساخت.

دیدگاه وتحلیل دبیر کل ناتو با دیدگاه های تیم جدید حاکمیت درکاخ سفید واشنگتن به رهبری بارک اوباما درمورد دولت حامد کرزی از همسانی برخوردار است که نشان از افول ستاره بخت کرزی دارد. درآخرین تحلیل برمبنای سیاست اوباما درموردافغانستان روزنامه انگلیسی ایندیپندنت درلندن بروز23 جنوری2009مقاله ای رادرمورد انتخابات ریاست جمهوری آینده افغانستان نگاشت که درآن با آمدن بارک اوباما از رفتن حامدکرزی سخن زده شد. کرزی که دیگر به خوبی میداند بدون حمایت خارجی ها به خصوص امریکایی ها بقای ماندن درکرسی اقتدار را ندارد با لحن بیگانه ستیزی و تقبیح سیاست واعمال خارجی ها درصدد ترساندن دولت اوبامادرواشنگتن است تامجبور به پذیرش او دررهبری دولت آینده افغانستان شود. ازسوی دیگرموقعییت او درمیان مردم به خصوص درجامعه پشتون افغانستان که محل نفوذ وجنگ طالبان است از یک زمام دار خارجی پرست به زمام دار خارجی ستیز تغیر بخورد. آیا کرزی به چنین هدفی خواهد رسید؟

کرزی وراه های ماندن درکرسی اقتدار:

تلاش کرزی برای ماندن درکرسی اقتدارتنهابه لحن ستیزه جویانه وپرخاشگرانه ی او دربرابر خارجی ها محدودنمی شود. مذاکرات پیهم با افراد وحلقه های مختلف به خصوص با رهبران وقوماندانان تنظیم هاوگروه های جهادی وسیاسی درجهت جلب حمایت آنها از او به عنوان رئیس جمهورآینده بخش دیگر ازتلاش های او درماندن به کرسی اقتداراست. به نظرمی رسدکه او با نفوذدرجبهه ملی کم ازکم مؤفق شده است تابرخی ازافراد این جبهه راباخودهمراه ساخته باشد. گفته می شودکه ازمیان اعضای مهم این جبهه با مارشال محمدقسیم فهیم به توافق رسیده تا درانتخابات آینده یه عنوان معاون ویا یکی ازوزیران کابینه او منصوب شود. جلب حمایت اعضای حزب اسلامی گلبدین حکمتیار که به استثنای رهبر شان اکثریت آنها دردولت کرزی شریک هستند بخش دیگراز کارکرزی دربازی قدرت تلقی می شود. این درحالی است که وی به میانجگیری عربستان سعودی همچنان درصدد گفتگو ودسترسی به توافق با حکمتیار وطالبان میباشد. رهایی عبدالرشید دوستم درماه های اخیر درواقع ازحبس خانگی درکابل و سپس تدویر یک دعوت ازسوی فاروق وردگ به نمایندگی ازرئیس جمهور برای دوستم واکبربای درهوتل بین المللی کابل تلاش دیگرکرزی درکسب حمایت دوستم وهواداران او ازنامزدی اش درمیان جامعه ازبک افغانستان است.

کرزی علی رغم صداهای ناخوش آیندازکاخ سفید همچنان به حمایت دولت جدید امریکا نیز امید واراست. به باوراو امریکایی ها به این سادگی حاضر نخواهند شد تااز او که هفت سال برای زعامت وی این همه هزینه کردند صرف نظر کنند. درحالیکه یافتن فرد تازه وبهتر ازکرزی درکشور بحران زده وبی ثبات افغانستان برای دولت اوباما کارساده نخواهد بود.

بارک اوباما وجانشین کرزی:

اگراوباما وتیم اودردولت جدید ایالات متحده با کنارنهادن حامدکرزی از رهبری آینده ی دولت مورد حمایت خود درصدد برچیدن نیمی ازعامل بی ثباتی درافغانستان شوند ازچه کسی دراین جانشینی حمایت خواهند کرد؟

سه تن ازفعالان عرصه ی سیاست افغانستان ازچهره های مطرح دراین جانشینی مورد بحث تحلیلگران داخلی وخارجی ومراکزمختلف سیاست درایالات متحده امریکا است. علی احمدجلالی، داکترعبدالله واشرف غنی احمدزی وزیران اسبق درحکومت رئیس جمهورکرزی به عنوان جانشینان احتمالی کرزی درکاخ سفید مورد بحث هستند. هرچند دراین میان داکتر عبدالله هنوز شواهد روشنی ازنامزدی خود درانتخابات آینده ریاست جمهوری ارائه نکرده است اما جلالی و احمدزی اراده ی خود را باصراحت بیشتر برای نامزدی درآنتخابات آینده به نمایش گذاشته اند. داکترعبدالله ازیاران نزدیک احمدشاه مسعود وازشخصیت های سیاسی پیشین جبهه ی مقاوت ضد طالبان فرد واقع نگر وعملگرایی است که بدون اطمینان ازحمایت تمام جناح های جبهه ی مذکور وارد میدان رقابت انتخاباتی نخواهد شد. این درحالیست که جبهه ی ملی برنامه وتوانایی درمعرفی نامزد ریاست جمهوری ندارند وهرکدام درصدد کسب منافع واهداف شخصی خود هستند. اگرتصمیم کاخ سفید واشنگتن مبنی برکنارنهادن کرزی وحمایت ازچهره جدید دررهبری دولت افغانستان نهایی شود به احتمال قوی علی احمدجلالی فرد اصلی مورد نظر دراین تغیرخواهد بود. نزدیکی هرسه نفر متذکره وهمدستی داکترعبدالله واشرف غنی احمدزی باجلالی بخشی ازمقدمات عملی این جریان از سوی سیاستمدارن امریکایی موردتوجه است. دراین تغیر داکترعبدالله به عنوان معاون اول جلالی واشرف غنی احمدزی به عنوان وزیرمالیه مدنظر قرار خواهد داشت. تحقق این امر زمینه را برای تغیر دررهبری دولت افغانستان برای امریکایی ها آسانتر میسازد. آیا اشرف غنی احمدزی به نفع علی احمدجلالی ازنامزدی خود درانتخابات ریاست جمهوری صرف نظر می کند؟ و آیا قصرسفید به رهبری بارک اوباما تغیر سیاست خود درمورد افغانستان را بارویگردانی ازحامدکرزی وحمایت از فردجدیدی درانتخابات آینده ریاست جمهوری عملی خواهد ساخت؟