حكم خدا،‌ يا حكم غربی ها؟

تحولات اجتماعي تدريجاً موجب شده که بسياري از همين اصول مشترک، بعدها مورد ترديد و تشکيک قرار گيرد، در دوران" پست مدرن" با مشکل مي‌توان اصل ثابتي را براي "خانواده" تعريف کرد و در قرن اخير، مسائلي مطرح شده که تعاريف مورد وفاق را زيرسؤال برده است. امروز صحبت از اين است که "خانواده" با دو هم جنس، يعني" دو زن يا دومرد" مي‌تواند تشکيل شود و معتقدند بايد براي جامعه بر اساس آنچه در دنيا رخ مي‌دهد، تصميم گرفت به‌طوري که در بعضي از کشورها اين مفاسد جنبۀ قانوني هم پيدا کرده است. در چنين شرايطي خانواده به عنوان" هسته مرکزي جامعه" و ازدواج به عنوان نهاد کارآمد جامعه، تعريف شان عوض شده است.

شايد در آينده‌اي نه چندان دور، سؤال شود آيا "در جامعه وجود نهادي به نام خانواده ضرورت دارد يا خير؟" شايد بگويند جامعه از يافته ‌هاي پراکنده‌اي تشکيل مي‌شود که ازدواج در بين افراد آن ضرورت ندارد: يعني افرادي به دل خواه خود، دو نفر، پنج نفر ويا صد نفر با هم زندگي مي‌کنند، بدون اين که چيزي به نام "خانواده در جامعه وجود داشته باشد. " با اين زندگي ماشيني که اين گونه پيش مي‌رود آيا چنين چيزهايي ممکن است يا خير؟ و آيا به صلاح زندگي اجتماعي است يا بايد مانع آن شد؟ بسياري از صاحب‌نظران مي‌پندارند که تحولات اجتماعي، تحولاتي جبري است و پي‌گيري ما بي‌فايده است.

سؤال:آيا واقعاً اين گونه است؟ يا اينکه مي‌توانيم بگوئيم عوامل اختياري مي‌تواند در بسياري از تحولات اجتماعي، نقش داشته باشد و کساني هم هستند که مي‌توانند اين تحولات را رهبري و اصلاح کرده و يا تغيير دهند. بايد نخبگان و کساني که براي جامعه، برنامه‌ريزي مي‌کنند، مدل هايي که مطلوب تر وبه نفع انسانيت است در نظر گرفته و سعي کنند آن ها را در جامعه پياده کنند، تا جوامع آينده، شکل بهتري به خود گرفته و انسان از سعادت بيشتري برخودار گردد. بعضي از کساني که تحت تأثير فرهنگ خاصي قرار گرفته اند و درک شان در رجوع به آيات و روايات انحراف پيدا کرده، برخي از تحولات اجتماعي را ضروري مي‌پندارند و عقيده دارند که بايد آن ها را پذيرفت.

آن ها مي‌گويند: آنچه در آيات و احاديث آمده توصيه‌ها يا دستوراتي موقتي است و براي زمان خاصي بوده که تاريخ مصرف آن نيز گذشته است. اين دستورات متعلق به هزار سال پيش بوده و براي زندگي امروز ما کارساز نيست، پس بايد به دنبال علم رفت، چرا که اين دستورات، صرفاً مطالبي تاريخي است. عده اي هم مي‌گويند: ماهيت انسان، عوض شده و انسان هاي پيش از دوران مدرنيته، دوران مدرن و پست مدرن، داراي سه ماهيت کاملاً متفاوت هستند. آنچه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است که "آيا اسلام با اين نظرات موافق است" يا نه؟ آيا از نظر اسلام، انسان در دوران هاي مختلف زندگي، ماهيت انساني اش دست خوش تغييرات مي‌شود و تکاليف، وظايف و حقوقش تفاوت پيدا مي‌کند؟

در جواب بايد گفت که انسان يک ماهيت دارد و عليرغم تفاوت‌هاي فراواني که در شکل زندگي فردي و اجتماعي پديد مي‌آيد، يک سلسله اصول مشترک وجود دارد که فطرت انسان را تشكيل مي‌دهند.اين فطرت، ثابت است و طبق فرمايش قرآن، تبديل پذير نيست، و اگر روزي با پديدار شدن تحولات اجتماعي،مقرراتي پذيرفته شود که بر خلاف مقتضيات فطري باشد و در اجتماع هم به آن عمل گردد، نهايتاً به ضرر وزيان آن جامعه انساني منجر خواهد شد. ممکن است روزگاري بيايد که خواسته ها وسيلقه هاي انسان ها عوض شده، چيزي را بخواهند که خلاف فطرت است، و بعيد نيست که بر اثر تحولات اجتماعي، خواسته هاي ديگري داشته باشند، امّا آيا اين خواسته‌ها به نفع آنها خواهد بود؟ آيا وقتي انسان به سيگار عادت کرد، معنايش اين است که سيگار کشيدن حتماً به نفعش خواهد بود؟
قرآن در" مورد خانواده" مي‌فرمايد که اين نهاد اختصاص به زمان خاصي ندارد، و از دو جنس مخالف زن ومرد با يک رابطه عاطفي متقابل بين آن ها تشکيل مي‌شود. همين گرايش طبيعي و فطري که توأم با رفع نيازهاي فيزيولوژيکي دو طرف است، باعث مي‌شود يك نهاد اجتماعي يعني واحد خانواده پديد آيد. طبيعي ترين عاملي که مي‌تواند انسان هارا کنارهم جمع نموده و باعث به‌وجود آمدن اجتماع شود،همين "ازدواج و نهاد خانواده" است.
يکي از مشخصه هاي انسان اين است كه اضطراب ودلهره بر او عارض مي‌شود. بسياري از فلاسفه
" اگزيستانسياليزم" از جمله: (ژان پل سارتر) اضطراب را يکي از مقومات انسانيت مدرن مي‌دانند،ولي اسلام آن را يک امر عرضي دانسته و مي‌گويد که انسان بايد به طور طبيعي آرامش داشته باشد.اين در حالي است که تجارب انسان ها از هر نژاد و قوم و مليتي هم نشان داده که بهترين عاملي که بين دو انسان(زوج وزوجه) آرامش بر قرار مي‌کند،" ازدواج است" و کساني که ازدواج نمي‌کنند در اعماق دل شان، دلهرةوجود دارد. در حقيقت داروي شفابخش طبيعي اضطراب، زندگي خانوادگي و پيوند يک زن و مرد است.

با توجه به اهميّت خانواده وبركات اين نهاد،يکي از بزرگترين نيازهاي انسان، ازدواج است. وبرخي فکر مي‌کنند كه نيازهاي انسان در نياز هاي جسماني خلاصه مي شود، در حالي که نيازهاي عاطفي در انسان خيلي شديدتر از نيازهاي فيزيولوژيکي است. اگر ما خانواده را اين طور پذيرفتيم که بر اثر عامل فطري خدادادي، دو انسان قراردادي مي‌بندند که تابع شرايط عقلاني خاص و تابع شرايط شرعي که مکمل عقل هم هست، اجتماعي انساني به وجود مي‌آيد، و جامعه اي که از چنين واحدهايي تشکيل شده باشد موجب ارتباط دروني متقابل بين افراد خانواده‌ها مي‌شود.عوامل فطري است که موجب تکامل انسان مي‌شود و اين عوامل را خدا در وجود انسان براي برقرار شدن ارتباط طبيعي بين انسان ها قرار داده است وبا اين پيش‌فرض‌هايي که بر اساس بينش اسلامي ‌است، نتيجه مي‌گيريم که مؤثرترين عامل در سعادت انسان ها وجامعه وجود خانواده و تقويت آن است.

آري كانون" خانواده" ازيك زن ومرد تشكيل مي شود.زن براى مرد آفريده شده و مرد براى زن، ومانند مغناطيسى يكديگر را جذب مى كنند. دركلام وحي آمده است:

«وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»اين يكي ازنشانه هاي قدرت و حكمت بالغةپروردگار بي همتا است كه از جنس خود شما همسرانى براى شما آفريد تا در كنار آنها آرامش يابيد و ميان شما دوستى و مهربانى قرار داد، در اين امر نيز نشانه‏هايى است از حكمت براى كسانى كه اهل تفكّرند. وهمين طور استقلال مطلق زن ومرد بعد از ازدواج، به استقلال نسبي مركب تبديل مي شود كه اين استقلال را اصطلاحاً علما،تركيب مزجي ناميده اند.زوجين پس از ازدواج داراي يك سري وظايف وتكاليف مشتركي نسبت به هم ديگر مي شوند وهردو بايد كشتي زندگي را باحقوق مشترك پارو بزنند.
برخي ازجلوه هاي اهمیّت خانواده در اسلام :

1 ) ارضاءروحيه اي بقا طلبي: مسأله تشكيل خانواده وتوليد مثل درانسان مي تواند اصولاً رازبقاي انسان را تقويت كند.

2 ) ارضاءروحيه اي استقلال خواهي: روحيه كسب استقلال درزندگي، هنگامي شكل مي گيرد كه جواني ازدواج مي كند وجامعه كوچكي رابه نام خانواده پايه گذاري مي كند.

3 ) حفظ پاك دامني: حفظ عفت و مصونیت از گناه تنهاازراه تشكيل خانواده تأمين مي گردد، دركتاب شريف اصول كافي و وسائل شيعه ازپيامبراكرم«صل الله عليه وآله والسلم»حديث نقل شده است كه: نيمي ايمان جوان با ازدواج حاصل مي شود و نيم دیگر آن با تقوا بنابراین ازدواج از ايمان انسان حفاظت مي کند. به همين دلیل بايد به آن اهمیّت داده شود.

4 ) پا سخ به خواسته هاي جنبي: ازراه ازدواج وتشكيل خانواده است كه به گونه صحيح خواسته هاي جنبي آدمي اشباع مي گردد .

بنابراين، اين پيوند زندگي يك سري" وظايف وتكاليفي" رانيز به همراه دارد، دراين صورت زوجين هرچه بيشتربه حقوق يك دیگر احترام بگذارند،ازسعادتمندی،سلامتي،خوشبختی وآرامش بیشتری برخوردار خواهندشد،که منشأ عشق، آرامش،استحكام ومهرومحبت درخانواده گرديده وپاسخ گوي به نيازهاي عاطفي ورواني خانواده می گرددو اثرمثبت آن در جامعه نیز ظاهر مي شود. برعکس اگر خدای نا خواسته خانوادة که متشکل ازیک زن ومرد است دچار اختلاف وکشمکش و سرپیچی از حقوق يك دیگر باشد. اثرات مخرب آن گریبان گیر، خانواده و جامعه خواهد شد.مانند خشونت خانوادگی و آزار و اذیت زنان توسط همسران شان در کشور فرانسه.طبق گزارش گر تلويزيون خبري فرانسه درپاريس گفت : خشونت خانوادگي درسال( 2003 ) ميلادي نسبت به سال گذشته 5/8 درصد افزايش داشته است. يك مقام فرانسوي ازخشونت عليه زنان خبرداده وافزوده كه درسال (2003) ميلادي درمجموع دركشورفرانسه تنها 54 زن براثر خشونت خانوادگي جان خودرا ازدست داده اند.و بدرفتاري ومتزلزل بودن خانواده روبه افزايش است.

آري این نوع اختلاف" زوجین " واقعاً بنیان خانواده را سست و متزلزل ساخته،ومنجر به فروپاشی وبدبختي آن مي گردد که بر اثر آن فرزندان بی گناه نيزقربانی حوادث تلخ شده وازعشق، مهر،علاقه، محبت وعاطفة پدر و مادرمحروم می گردند. از خانه گريزان ونااميد، به خیابان ها و پارک ها و معابر عمومی رفته ودرنهایت ناخودآگاه مرتکب هر نوع جنایت هولناک مانند: قتل، غارت، دزدی، بی بندوباری،اعتياد وامثال آن،گردیده و در نتیجه به یک بحران عظیم و جبران ناپذیری اجتماعی تبديل مي گردد.

سؤال این است: که عامل اصلي چنین معضل و بحران چه كسي خواهد بود ؟ وبراي جلو گيري از این نوع پدیده چه بايد كرد ؟ پس چه بهتر و به جا است که ما برگردیم به خانواده، وازآن جا شروع کنیم.زن و شوهرکه دوعنصر اساسي خانواده است آنان را نسبت به وظایف شان آشنا سازیم ونظام مقدس خانواده را تقويت نماييم،وخانوادة كه ازنظراسلام مقام والائي دارند،درجايگاه رفيع واصلي خود ش قراردهيم،که خوش بختانه در این راستا " فقه پویای اسلام"باارج نهادن به مقام شامخ اين نهاد پربركت وبه خاطر جلوگیری از اختلافات و فروپاشی کانون مهم خانواده برای هریکی از زوجین حقوقی را تعیین کرده است که بايد به آن احترام گذاشت تا از زندگی شیرین و لذّت بخش همراه با سعادت،خوشبختی، خدا پرستی، پا کیزگی،تربیت فرزندان برخوردار بوده و منشأ خیر و برکا ت در جامعه اسلامی باشند.

بنابراین با توجه به اهمّیت" نهاد خانواده" در اسلام كه به آن پرداخته شد وتاحدودي به اين كانون مقدس ونقش كاركرد آن درجامعه آشناشديم.

حكم خدا، يا غربي ها ؟

درپي تصويب "احوال شخصيه شيعيان افغانستان" درقانون اساسي اين كشور ازسوي مراجع ذي صلاح كشورمان باتمام زحمات فراوان وطاقت فرسا ومطالعه دقيق توسط متخصصان وكارشناسان فقهي وحقوقي وامضاآن توسط رييس جمهوري كشورمان جناب آقاي كرزي، متأسفانه يكسري اعتراضات وسروصدا بدور ازواقعيت وحقيقت توسط بعض مجامع غربي وحقوق بشر تحت عنوان تضاد شمردن چند مورد احوال شخصيه شعيان وموجب محروميت دانستن آن موارد را نسبت به حقوق زنان ، كه از رسانه هاي داخلي وخارجي منتشرشد. البته بدون اينكه اصل قضيه را درست متوجه شده باشد واعتراضي منطقي باشد.

اگرچه در اينجا لازم بود كه بايد مفهوم خانواده را از ديدگاه غربي ها مفصل بحث نمايم كه نظام خانواده درغرب به چه شكلي است و روابط آنان نسبت به يك ديگر چگونه است؟ آيا اصلا نظام خانوده درغرب تعريف درستي است يانه؟ فعلا در مقام اين بحث نيستم .

ا دراسلام ، فقه اسلامي براي جلوگيري ازسست شدن و فروپاشي خانواده تحت عنوان نشوز زوجين، مجازاتي را درنظرگرفته است. ليكن اين بخاطر محروميت ازحقوق يكديرگر نيست بلكه برعكس احترام گذاشتن به حقوق يك ديگراست. كه اگرچنانچه هركدام اززوجين ازوظايف مقرره خويش سرباز بزند بايد مجازات آن را متحمل شود.
دربخش نافرماني زن در دومورد يادشده(خروج بدون اجازه شوهرو عدم تمكين زن نسبت به استمتاعات جنسي) درقانون اساسي يكنوع مجازات زن تلقي شده ودرصورت رعايت نكردن زن ازبعض حقوق اش مانند حق نفقه محروم مي شود. اين بخاطرمحكم كاري نظام خانواده است. نه به خاطرمحروميت حقوق زن. درطرف مرد هم همين طور است كه اگرچنانچه به وظايف اش درنظام خانوادگي عمل نكند وياباخشونت رفتاركند ورسيدگي كامل نداشته باشد مستحق مجازات اسلامي خواهدبود.

متأسفانه خلط واشتباه كه دراينجا صورت گرفته است بين وظايف زوجين درنظام خانواده با حضور زنان درمسايل اجتماعي وسياسي جامعه است. ما درهيچ جاي ازبرنامه اسلام نداريم كه زن را محروم ازمسايل سياسي واجتماعي كرده باشد. كه نمونه هايش درطول تاريخ اسلام فراوان به چشم مي خورد كه زنان حضور فعال وچشم گيري داشده اند. اما مسئله اي كه دراحوال شخصيه شعيان افغانستان ازسوي بعضي مطرح شده عبارت ازمسايل زيراست:

مسئله اول: خروج زن ازخانه منوط به اجازه شوهراست.

مسئله دوم: زن نسبت به مسايل خاصي زناشويي (بدون عذر ) درخواست شوهرش را اجابت كند.

اين دومورد فوق را متضاد باحقوق بشر مخصوصا زنان دانسته اند . دراينجا بايد يادآورشد كه چنگ انداختن به دين ومذهب واعتقادات راسخ مردم ويك كشور ازخودحد وحدودي دارد. ازآنجا كه جامعه افغانستان يك كشوري اسلامي به تمام معني است به هيچ وجه دست ازعنعنات ملي، ديني ، مذهبي وفقهي خود برنمي دارد وحكم غربيها را برحكم خدا مقدم نمي كند، اين يك مطلب مسلم ومورد قبول همه افغانها است. بنابراين اين گونه اعتراضات بازي كردن با دين ، فرهنگ واعتقادات مسلم يك ملت است بسيار كار زشت ونادرست وبايد عوض كه احوال شخصيه شيعيان مورد بازنگري قرار بي گيرد اينها تجديد نظركنند.

همه مي دانند كه نظام وياكانون خانواده در ميان غربي ها مصداق حقيقي خودش را پيدا نكرده و زن مانند عروسك وسيله دست خوشي و بازي ومورد تجاوزجنسي قرارمي گيرد، با اين وضعيت چه ارزش براي زن باقي مي ماند!
به هرحال مردم غيور وقهرمان وهمچنين شخصيت هاي سياسي، علمي، فرهنگي وقلم بدستان ونخبگان كشورما بايد هوشيارباشند، فرصت اين گونه اعتراضات و شعارهاي سوء استفاده جويانه را به هيچ وجه ندهند وازاين گونه حرف هاي بي مزه به بهانه حقوق بشر وغيرذلك كه مي خواهند نقش شوم شان را درجامعه ما پياده كنند جلوگيري نمايند.

اگرچه متأسفانه بعضي ازقلم بدستان ما يا مغرضانه هستند ويا ناآگاهانه وعدم اطلاعات كافي ازمتون ديني شان، هم به اين شعارها توجه نموده وآب به آسياي اينها مي ريزند.

درمورد تصويب "احوال شخصيه شيعيان افغانستان" وانتشار آن ازاطلاع رساني هاي دنيا ازسوي مجامع غربي وحقوق بشر اين بود،كه بايد اين قانون مورد بازنگري قرار بي گيرد درغير اين صورت حقوق زنان درنظرگرفته نشده است!

در اين فقره سخن يكنوع مغالطه كاري بسيارمكارانه است وبه اصطلاح ما يكنوع آب گل آلود نمودن وماهي گرفتن است.

با توجه به اينكه اين دو مسئله فوق كه درقانون اساسي آمده است، ازمسلمات فقه اسلامي- وخواسته تمامي مردم افغانستان است، - يعني هم درفقه شيعه وهم درفقه اهل سنت وجماعت ذكرشده است : كه اگرزن بدون اجازه شوهر ازخانه خارج شود تحت عنوان نشوز نفقه وحق وحقوق كه به گردن شوهر دارد ساقط مي شود. وهمين طور اگر نسبت به مسايل خاصي زناشوي وكام جوي شوهرش سر باز بزند ديگر حق نفقه وامثال آن از عهده شوهر ساقط مي شود. ومرد مي تواند از پرداخت نفقه خود داري كند.

درطرف شوهر هم همين طوراست يعني اگرشوهروظايف خودش را نسبت به عيالش انجام ندهد مجازات مي گردد. اگرقرارباشد به اين اعتراضات شنيده شود معناومفهومش اين است كه ديگرنظام خانواده دراسلام وجود نداشته باشد. مثل غربي خواهد شد كه اتفاقا دراين زمينه آنها بسياردچار چالش بزرگ است.

جالب اين است كه مي گويد باتوجه به اين موارد يادشده زنان ازحقوق خود محروم مي شوند ودرمسايل سياسي واجتماعي كارايي خود را ازدست مي دهند!

واقعا جاي تأسف است كه اصل قضيه را درست متوجه نشده است اين گونه حرفها را مي زنند. آخر، باكمي دقت مسئله كاملا واضح وآشكار است. كه درفقه اسلامي باتوجه به يك سري تكاليف ووظايف مشخص شده اما درعين حال موارد استثنائات هم دارد مثلا : درنكاح دائمي زن بدون اجازه شوهر نمي تواند ازخانه خارج شود. اما ازاين منع خروج موارد زيادي استثنا شده يعني نياز به اجازه ندارد مانند ديد وبازديد صله ارحام ويا براي انجام كاري روزانه وامثال اينها . با اين وضعيت كجاي اين قانون تعارض با حقوق سياسي واجتماعي زنان دارد؟ زن مسلمان باتوجه به نظرداشت فقه اسلامي هم مي تواند به تمام معني زن يك خانواده باشد وهم درتمام عرصه هاي سياسي واجتماعي حضور فعال داشته باشد.

مورد ديگر ي كه خيلي غربي ها وبعضي ديگر را نگران كرده است مسئله اي عدم تمكين زن نسبت به شوهرش درخصوص استمتاعات جنسي است. اين مسئله هم درفقه اسلامي بصورت اتفاقي ذكرشده است كه يكي ازوظايف زن اين است كه نسبت استمتاعات جنسي به شوهرش تن بدهد واين هم حق طبعي و قانوني هرانسان است اگرچه معلوم است كه اين مسئله درغرب بگونه اي ديگري انجام مي شود.

درعين حال همين مسئله هم استثنائات دارد مثلا: اگرزن مريض ومشكل مقاربتي داشته باشد ويا درحال عادت زنانگي ونفاس ويا درسفرواجب مانند حج باشد. مي تواند درخواست شوهرش را اجابت نكند. وتمكين لازم نيست. وهمين طورمسايل ديگري وجود دارد كه فقه اسلامي پاسخگوي همه جانبه آن مي باشد.

بنابراين زن دراسلام از جايگاه خاصي وازمقام بالائي برخورداراست يك حق وحقوق نسبت به خانواده خود دارد ويك حق حقوق ديگر نسبت باسرنوشت خويش درمسايل سياسي واجتماعي دارد. اين دو نوع حقوق قابل جمع است نه اينكه درتضاد باشند زن مثل يك كالا مورد ارزيابي ومثل يك حيوان مورد تجاوزجنسي قرارنمي گيرد. وآن ارزش انساني كه دارد توسط همان برنامه هاي كه دين اسلامي پيش بيني كرده است ارزش خودش را حفظ مي كند وبه تمام زندگي شخصي واجتماعي خويش دست مي يابند.

قانون احوال شخصيه شيعيان افغانستان هم بايد بدون كم وكاست باهمين روش فعلي درقانون اساسي اين كشور رسميت پيداكرده و جايگاه عملي خودرا بازيابد ودرغير اين صورت بنام شعار دموكراسي ودفاع ازحقوق بشروزنان، حق مسلم مردم افغانستان ناديده گرفته شده است ، درعين حال تجاوز به آموزه هاي ديني وباروهاي اعتقادي مردم وملت ما خواهدبود كه اين خودش يكنوع ظلم وزورگوي آشكارا است.