دولتداری یک دهه پسین، نمونه ای از تاریخ حاکمیت قبیله

باتاسف ودریغ طی یکدهه که براثرجبرزمان ومقتضای زندگی گره خورده ما باجامعه جهانی قفلهای گران سانسور مطبوعاتی برلبان سخنور وخامه نویسنده گان ومبلغین اجتماعی مامثل همیشه حاکم نبوده است، ما برخلاف آنانی که هنوز حوصله شنیدن حرفهای غیرمعمول سیاسی راندارند، تاحدودی به وسعت همدردی وهم اندیشی ونقاط همسویی واختلاف درافکاراجتماعی، فرهنگی وسیاسی روشنفکران هموطن خویش ملتفت شده ایم، وامیدواریم که تلاش مابازهم درراستای ایجاد همسوییهای فکری شخصیتها ومحافل سیاسی وفرهنگی که درآن منافع مردم وکشورمضمربوده باشد منتج به نتایج بیشتری گردد. سوگمندانه این پیامها وخواستنها درقبال مسایل عدیده سرنوشت جمعی مردم درسطح دولت افغانستان تاهنوز چشم بینا وگوش شنوایی نداشته است وسکانداران قدرت باچشم وگوش بسته برتوسن خیال بسوی مدینه فاضله خودپیش میروند.

اگردردولت یکدهه اخیرکه به اشتراک گروههای سیاسی وشخصیتهای منفردچون سازمان افغان ملت، نماینده گان حزب اسلامی برهبری حکمتیار، نماینده گان مرموز وآشکاردیگری ازچپ وراست سامان یافته است، واخیراً بارای زنی های پنهانی حرکت طالبان، شبکه حقانی وسایرگروههای قبیله گرابر ته وروی قدرت خسپیده اند، حس مسئولیت ونجات مردم ازپرتگاه تهلکه های سیاسی واجتماعی وجودمیداشت، واینهمه طرحها وراهکارهای سیاسی وپیشنهادات هموطنان خودرابا انعطاف ازمسئولیت مشترک هموطنی مطالعه میکردند، وگامی درجهت تمثیل همسویی های شهروندی برمیداشتند، مشکلات مااینقدر انبوه ومتراکم نمیگردید وسایه سنگین بی اعتمادی وناباوری برپهنای ذهنی جامعه نمیخوابید و دستان فتنه وتزویرباب نومیدی رابروی مردم مانمی گشود.

کشوریکه درعصرتداوم رقابتهای پیشقدمی با قیچی کاریهای ارضی وجغرافیایی، تفرق گروههای هم خون وهم زبان درچندکشور همسایه همچو جغرافیای مصلحتی ابرقدرتان شکل گرفت، مجموعه ای ازعناصراستیلایی واستبدادی، بیعدالتی وهمدیگرستیزی رادرمحتوای نظام سیاسی خود تعبیه وهمچون سنت دولتداری تلقی نموده بود. این مجموعه ناهنجاریها باوسایل سرکوبها وخشونتهای امیران میرغضب تاریخ هیچگاهی مجال طرح نیافتند تاریشه های خودرا دراعماق نفرت اجتماعی بابیگانگی مردم ازسیاست دولتهای قبیله گرا رسانید. بحرانهای فراگیرو همیشگی که باستیزه های ذات البینی قبایل وتنشهای قومی وهمچنان راه اندازی کودتاهای مداوم برقصد پایان دادن به حاکمیتهای یک جانبه وانحصاری بود، ازنابسانی نظام سیاسی وکمبود مشروعیتهای ساختاری آنهاحکایت میکنند.

ماطی یکدهه گذشته برکارنمایی دسته هاوگروههای دیگری ازطیفهای پاسداراصلهای قبیله وی شاهد بوده ایم، اما این بار گرداننده گان تمثیل دولت نه باشعارهای سلطنت وجمهوری خاندانی، نه حاکمیت مستبدتک حزبی وامارت عقبگرای طالبانی، بلکه درایتلافی مشتمل برگروههای که بارنگ ونقاب سوسیال دموکراسی افغان ملتی، تکنوکراتان غرب دیده وباشعارساختارجامعه مدنی ودموکراسی نمودارگردیده اند. دولت این دوره به منظور فریفتن ذهنیت گروههای ازمردم، با ترسیم نمودن گویا خط فاصل بین خودوکارگزاران گذشته دولتی اصطلاحاتی چون حقوق بشر، جامعه شهروندی، آزادی بیان وپلورالیسم اجتماعی وسیاسی راهمچون دستاورد خودشاخص سازی نموده وپای جامعه جهانی رابخاطر تحقق این تعهدات خویش به افغانستان کشانیده است. آنسانکه همه عزیزان میدانند این تعهدات دریخ لفاظی ها نوشته شده ودرتنورآموزشهای تعصبات قبیلوی آب گردیده است.
ما برعمده ترین تعهدات این دولت که پس ازکنفرانس بن به پیشگاه مردم افغانستان وتحت نظر جامعه بین المللی صورت گرفته است، براهمال وبی مبالاتی نخبه گان قبیله براصلهای جهانشمولی که میبایست بارعایت جوانب احتیاط انجام میشد که نشد، اشاره میکنیم تاماهیت پوشالی وعقیم نظام قبیلوی راکه باهررنگ وقیافه ای که ظاهرمیگردد، اما درهمان خط موعود مسیرمیگیردوراه میرود، خوبترشناسایی کنیم.

• تدوین وتصویب قانون اساسی یکی ازوظایف دوره عبوری دولت افغانستان بود، که درکنفرانس بن بدان پرداخته شد. این قانون ازهمان آغازباجاروجنجالهای ناشی ازورودنسخه های آماده شده درخارج ازکشور، یاکاپی قانون فلان کشوردراختیارکمیسیون تسوید قانون اساسی قرارداده شد. آماده سازی این قانون درپروسه تسوید بانقدوانتقادهای ناهمگونی که درمطبوعات کشورمطرح میگردید، به مرحله تصویب رسید، اما پس ازبحث وتصویب "جرگه عالی تصویب قانون اساسی" (لویه جریگه)باواردنمودن حدود هفتاد مورد تخطی وتقلب ازسوی رئیس جمهورتوشیح گردید واعتبارارزشی واجرایوی خودرادرهمان آغازازدست داد.

• انتخابات دوراول ریاست جمهوری باتقلبات مشهودی همراه بود، اما متحدین بین المللی رئیس جمهوردرآن شرایط برتقلبی بودن انتخابات بنابرمصلحتهای خویش اغماض نمودند ومهرسکوت برلب زدند.

• انتخابات دوردوم ریاست جمهوری مملوازدست بازی ها وتقلبات گسترده وسازمان یافته بود، که همه جهان ومردم افغانستان برفقدان مشروعیت آن وقوف کامل دارند، ورئیس جمهوردرحالیکه نتوانسته بود بیشتراز40% آرای مردم رابدست آورد، باشمارش غیرواقعی وبالاخواندن تعداد رای به بیشتراز51% ازمجموع آرای ارائه شده حاکمیت خودرابصورت آشکاربرمردم افغانستان تحمیل نمود، وجامعه جهانی راباتوجه به حساسیت اوضاع امنیتی افغانستان وشکل گیری تنشهای سیاسی ازتعقیب قانونی وتامین مشروعیت انتخاباتی کشورمنصرف نمود.

• دوراول انتخابات پارلمانی ازمضمون ومحتوای انتخابات ریاست جمهوری تفاوت و برتری نداشت، اما دوردوم این انتخابات چون اژدهای چندسربادست وپاهای فراوان درسمت وسوی تقلبات راه میرفت. نخست اینکه حاکمیت ازهمان آغازکاندیدان مورد نظرخودرادربین هرقوم واجتماع افغانستان شناسایی نموده وبرای پیروزی شان خوان نعمت وموفقیت هموارنموده بود. شمارش مرحله ابتدایی نتایج انتخابات، کمیتهای کاندیدان پیروزرا ازلحاظ قومی برای حاکمیت غیرقابل تصور نشان داد وباوارخطایی تمام واردکارزار دیگرسازی وبرهم زدن نتایج بدست آمده گردیدند. باین، دموکراسی که همان اصل رای سری وآزاد مردم درانتخاب نماینده گان شان به دوردوم پارلمان بود، حلق آویزگردید.

• رئیس جمهورباتوجه به اینکه تعدادپشتونها درین انتخابات کمترازحد همیشگی راه یافته بودند وتعداد هزاره ها وتاجیکهابابرجستگی کمی رای، پیروزی چشمگیری بدست آورده بودند، اعلام نتایج نهایی رادرمیان دعوهای فراوان بمدت سه ماه به تعویق انداخت. پیروزی یازده کاندید هزاره ازولایت غزنی برنگرانی رئیس جمهورمی افزود. ازین رو مثل همیشگی براعمال فشاربررئیس کمیسیون مستقل انتخابات آقای فضل احمد معنوی متوصل گردید، تاصرف نظر ازمقداررای وپیروزی کاندیدانی که رئیس جمهورنمیخواست تاآنهاوارد پارلمان آینده شوند، نام ایشان ازفهرست وکلای انتخابی حذف وبجای آنان اشخاص مورد نظررئیس جمهوربرنده اعلام گردند.

درین جریان رئیس جمهور مصرانه تاکید برباطل نمودن رای کاندیدانی چون داکترمحیی الدین مهدی ازولایت بغلان، عبداللطیف پدرام ازولایت بدخشان، احمد بهزادازولایت هرات وعبدالحفیظ منصورازولایت پنجشیرداشت، وازرئیس کمیسیون مستقل انتخابات میخواست تاباین خواسته رئیس جمهورعمل کند. آقای معنوی بادلایل زیاد ازتحمیل این خواسته غیرقانونی رئیس جمهورخودداری نمود. درپایان این ناسازگاریها زمانیکه نتایج مرحله نهایی کاندیدان اعلام گردید، دولت باقرارگرفتن درحمایت از دعواهای لوی سارنوالی کشمکشهای رابین دادگاه عالی وکمیسیون مستقل انتخابات بوجودآورد که این پرونده هرروز بیشتربا هدایتهای پنهانی حاکمیت چاق وفربه میشود، وهنوز رئیس جمهورقصد ندارد تاپارلمان انتخابی آینده کشورراافتتاح نماید. و...و...و...

اینها مسایلی اند که همه روزه درمحضررسانه هاوارتباطات جمعی بین المللی، نهادهای حقوقی وجامعه مدنی ودرحالیکه قضایای افغانستان درصدرمسایل جهانی قرارداردودنیا باموشگافی برآنها مینگرد، بیشرمانه راه اندازی وطبق میل سکانداران قبیله سالاربدانها عمل میشوند.

درین حال چگونه میتوان ازحاکمیتهای گذشته ازشاه شجاع تاامیرشیرعلی خان ودوست محمد خان وعبدالرحمن خان ونادرخان و...انجام کارها واعمال قانونی ومشروع را درقبال مسایل ساخت وسازکشوربادهها منشورومقرره انتظامی وحقوقی انتظارنمود.

ازتغیرنام کشوربحیث چترهویتی مردم خراسان درپویه تاریخ، تامعاهدات سرحدی وعوارض برخاسته ازمشکلات مرزی، بحران پروری باهمسایگان، مسایل زبان واقوام وبذرافشانی تخم نفاق دربین مردم وتسلسل حاکمیتهای خودکامه و انحصاری مربوط به قبیله سالاران صحت عمل راتوقع نمود. اینها همه مثل امروز باکاربرد دسایس، جعل سازی وتقلبات آشکارحکومتهای گذشته وباحمایت کشورهای غرض ورزومداخله گربدون کدام نظرخواهی، رفراندوم وتصویبی ازسوی مراجع مربوط به مردم افغانستان، بالای مردم کشوراحمال گردیده اند که بنیادهای مشروعیتی آنهاراازین چند نمونه میتوان برشمرد. توخود حدیث مفصل بخوان ازین مجمل.

ما به آنانی که بی توجه به کاربرد قانون ومشارکت مردم درپروسه های ملی برمرکب خودکامگی همچنان میتازند وچون باری برشانه های ناتوان مردم بارمیشوند، گفتنی نخواهیم داشت، اما ازهمه آنانی که بادیده ژرف بین وبصیرت آگاه ومسئولیت پذیر به کشورخودعشق میورزند وبا عوامل غیرمدنی وعقب روانه درنظام سیاسی واجتماعی افغانستان موافق نیستند، بایست سوالی رامطرح نمود که آیا میشودبا همین شیوه های شب خیمه بازی تاجابلسای زنده گی پیش رفت؟ وازدموکراسی چون اسباب تداوم وتحکیم نظام ارباب رعیتی ووسیله ای برای ریاکاری وفریفتنها استفاده نمود؟

ماباید باتکیه باین واقعیت که دیگرنمیتوان باخاک خشک کاخ ماندگار تسلط واقتداربردیگران راساخت، بایست هرکی هستیم وبهرقوم وگروهی که تعلق داریم، واقعیتهای عملی افغانستان رابرای برپایی یک کشورقانونمد ومرفه رعایت وبدان احترام بگذاریم وازسلیقه گرایی وطرح منشهای فردی ومن درآوردی بحیث انسانهای مربوط باین قرن انصرف نمائیم. تابیش ازین آب درآسیای خودفریبی نریزیم.