روشنفکریی شبیر کاکر و احساسات هزارگی

از نظریاتی روشنفکرانه ات که زیر مقاله ام (رژیم آخوندی ایران و هزاره ها) نوشته بودی، بسیار ممنون. اما هرچی کوشیدی خودت را بی طرف و باز نظر جلوه دهی، بد بختانه نتیجه یی حاصل نکردی. اگر چی ابراز حقیقت بسیار تلخ و جانکاه است، اما من به عنوان یک هم میهن نظر خودم را ارائه می کنم. من در این مورد دو نظر دارم:

1- از این که فقط زبان انتقاد را باز کرده یی و هیچ دلیل مستند و بجا ارائه نکردی، فکر می کنم به گروهی از روشنفکران تعلق می گیری که از روشنفکری فقط مذهب زدایی را آموخته اند و حتی یک لحظه به خودش زحمت نداده لای کتابی را باز کرده باشد تا بداند که غرور ملی و حقیقت یابی چی ارزش ملکوتیی دارد. با کلمات فاشیزم و خرافات پرستی فکر نکنم آشنایی دقیقی داشته باشی. زیرا یک روشنفکر هرگز این کلمه‌ زشت را به این زودی به کسی وارد نمی کند، مگر این که دلایل درست و مستند داشته باشد. در مورد دوم باید بگویم که مذهب شیعه با تقیه سروکار ندارد و این فهم ناقص را فکر کنم فقط از زبان کدام ملای بی سواد شنیده باشی. من کسی را می شناسم که از یک مولویی پشتون پرسیده بود: ”شما چی اندازه تحصیل کرده اید“؟ مولوی صاحب با افتخار جواب داد: ”من یوسف ذلیخا خوانده ام.“ این مولوی ”جامع الکمالات“ در بین مردم پشتون در مورد مذهب شیعه حکم تکفیر صادر می کند! ! !

2- یا فکر کنم که خودت یکی از نوکران زر خرید آخوند های پارسی هستی و می خواهی ذهر نفاق بین ملیت های موجود در افغانستان، که اگر چی رابطه‌ دوستانه یی بخصوصی هم ندارند، پاش دهی.

من با به اصطلاح روشنفکران افغانی، به جز از هزاره ها، بسیار بحث نموده ام. از همه به خصوص جالب تر برایم روشنفکرانی که خود شان را چپ معرفی می کنند، بود. اگر چی معمای مذهب فراتر از دانش آنروزیی متفکرین اروپایی بوده، با آنهم پیشوایان جنبش های سوسیالیستی با درک عمیقی که از ساختار های جامعه‌ سرمایداری داشته اند، یگانه عاملی را که در برپایی و دوام جوامع طبقاتی مسئول می دانستند، مذهب بود. آنان مذهب را به عنوان سلاحی در دست طبقات حاکمه می بینند که با آن طبقات محکوم را از مبارزه و رشد شعوری باز می دارند. این نتیجه گیری تاریخ درازی دارد که باید پا به پای رشد تاریخی، اجتماعی و اقتصادیی مورد شناخت قرار گرفته است.

جمله معروفی که می گوید: ”مذهب افیون توده هاست“، یک شبه شکل نگرفته است. برای درک این جمله، دانستن پس زمینه های فلسفی، اقتصادی و اجتماعی آن خیلی ضروری است. نه آن تاریخی که هدف آن واقعه نگاری است، بلکه آن تاریخ علمیی که سیر تکاملیی تاریخ را محصول مبارزات تولیدی و اجتماعی، جوامع بشری می دانند. این شکلی از تاریخ علمی را من در بین کتب تحصیلیی موسسات عالی و مسلکیی دانشکده تاریخ و فلسفه، دانشگاه کابل دیده ام. اما هرگز تا حال نشنیده ام که یکی از این به اصطلاح چپی ها از وجود آن اطلاعی داشته باشند و یادی از آن نموده باشند. بنا برین بدگویی از مذهب در نزد این به اصطلاح روشنفکران هیچ پایه علمی و تحقیقی ندارد.

محض حرف زدن از روشنفکری، بازی کردن با کلمات انقلاب، خون، طوفان و آتش؛ این ها دانش کسی را مکمل نمی سازد. در افغانستان روابط بین فامیلی بسیار گرم و گاه هم صادقانه است، و این شکلی از فامیلداری بر مبنا های بسیار مستحکم سنت های اجتماعی و عرفی و اخلاقی استوار است. از آن جمله است اصول سنتیی قتل های ناموسی، زندانی نمودن زن ها در خانه ها، زن را به عنوان جزئی از شان مردانگی دانستن و غیره است. از این رو هر فردی در چنین جامعه یی سخت به عواطف و احساسات دوستانه و فامیلی ارج می گذارد. بروز دادن این عواطف و احساسات و بر پا نگه داشتن شان بسیار زمان گیر است و تمرکز شبانه روزی ضرورت دارد. از این روست که در جوامعی مثل مردم افغانستان که جامعه فامیل مرکزی می باشند، وقتی زیادی برای تحصیل دانش باقی نمی ماند. درس خواندن فقط برای گذشتاندن امتحانات مکتب و دانشگاهی است و بس. به درس و دانش به عنوان یک عامل ترقی و تغییر جامعه نگاه نمی شود، بلکه فقط رشد میکانیکیی سویه تحصیلی مد نظر است. در پهلوی این نواقص، عاملی دوم وضعیت نیمه استعماریی کشور است. مثلا در زمان حاضر همه روشنفکران ما فقط در NGO ها جذب می شوند و هر چی این NGO ها خرابکارتر باشند، عایدات بیشتر می رسانند.

مسئله بعدی حاکمیت فرهنگ زدای 300 سال اخیر می باشد که تا حال توانسته اند به شکلی بسیار واضح و موفقانه، سطح دانش و فرهنگ مردم شان را به قهقرا های تاریکی سقوط داده که حد اقل یک قرن دیگر ضرورت است تا بتوان این نقص را جبران نمود. زبان دری به عنوان یک زبان اقلیت محسوب می شود و کوشش های زیادی صورت گرفته تا زبان پشتو را به جای آن بر افرازند. اما بد بختانه زبان پشتو، در حال حاضر در قطار زبان های مرده جهان به شمار می رود و به این صورت در کشور ما به طور محسوس نه دری رسمی را می توان دید و نه پشتوی جا نشین را. از آن جایی که زبان فرهنگی و تاریخیی کشور افغانستان که سابق خراسان نامیده می شد و قسمت های غیر دری را نداشت، دری بوده و بدبختانه در عدم تقویت این زبان فرهنگ پرور و تاریخی، صحنه فرهنگیی کشور پا در هوا قرار گرفته است. نشانیی مستند آن مشکلات املایی و انشایی است که در نوشتن مواد درسیی مکاتب کشور هویدا شده که جناب عزیز ”رویش“ به عنوان اولین کس به آن انگشت گذاشت، ورنه شاید این ویرایش جدیدی از زبان دری رسمی می شد و در واقعیت ما شاهد شکل گیریی یک زبان کابلی می شدیم که از شعبات زبان دری محسوب می شد و از پذیرفتن هر شکلی از چوکات بندیی انشایی، صرفی و نحوی سر باز می زد. زیرا در حال حاضر هیچ امیدی هم نیست که کسی خودش را به آموختن علمیی این زبان زحمت بدهد. آموختن کامل یک زبان ضرورت به مطالعه و نوشتن دارد که در محیط گرم فامیلی از اهمیت درجه دوم برخوردار می باشد.

در حال حاضر افغانستان به کشوری می ماند که همه افراد آن به سواد آموزی ضرورت دارند. ما در کشور مان به دیدگاه جدیدی در قبال مسئله علم و تاریخ و فرهنگ ضرورت داریم. در برآوردن این امر، اولین اقدام ضروری گفتگوی بین ملت هاست. مسئله پذیرفتن همه ملت های افغانستان به عنوان جز تفکیک ناپذیر این جامعه و این کشور. هر ملیت و قومی در افغانستان ضرورت به شناسایی هویت فرهنگی و تاریخی شان هستند و این امر حل نخواهد شد مگر این که مسئله انحصار قومی و ملیتی زیر سوال برده نشود. به تاریخ کشور مان نگاه کنیم و ببنیم که مسئله پیروزیی ملت های آن در گذشته چی چیزی بوده و با چی سلاحی و چی دیدگاهی، آزادیی سرزمین و خلق های آن را تامین نموده اند. به گفته معروف: ”اگر ملتی تاریخ خودش را خود ترسیم نکند، این کار را دیگران برایشان تهیه خواهند نمود.“ تاریخی که بدست بیگانه ترسیم شده باشد، از اهداف و آمال روشن و قهرمانی های آن ملت ها چیزی نخواهند نوشت.

اگر چی احیای هویت کهنه کاری درستی به شمار نمی رود، اما بیاد بیاوریم که قبل از پنج قرن اخیر، در مراکز فرهنگیی اسلام قبل از استعمار به طور مثال در غزنه، غور، بلخ، سیستان و زابل و غیره دانش عملی و فلسفی، عرفان و ادبیات و فرهنگ چی رشد چشم گیر داشت در حالیکه در عین زمان در اروپای آن روز چی فاجعه های عظیم انسانی و فرهنگی و تاریخی رخ داده است که مو بر تن آدمی راست می شود. جنبش تفتیش عقاید چی مراکز فرهنگی و علمی را سوختانده اند که یاد آن در عصر حاضر، نهایت وحشی گری های روحانیون مسیحی را در آن زمان می نمایاند. در آن زمان اما، در قلمرو خراسان آن روز، ابن سینای بلخی دانش طب را کشف نموده بود و علایم امراض و راه های علاج آن و خواص گیاه ها و برگ های طبیعی را توضیح داده بود. توران زمین آن روز مهدِ تپشِ نبضِ فرهنگِ جهانی قرار گرفته بود. در مراکز علمی و فرهنگی توران زمین هم زمان، بیشتر از صد ها دانشمند و ادیب دست اندر کار دانش پروری بودند. بسیار کتب چی ادبی و چی تاریخی و فرهنگی به زبان دری برگردان شده بود. آیا راه احیای دوباره آن جهان بینی و تفکر دیگر بین ما ممکن نیست؟

امروز ملت های درون این خطه سیاسی که افغانستان نامیده می شود، در چنان شرایط ناهنجاری بسر می برند که گویی هیچ زمینه اعتماد و باور شکل نخواهد گرفت. این از تقسیم بندیی اجتماعیی ملت های درون افغانستان سر چشمه می گیرد. امروز وقتی جناب شبیر کاکر و امثال او به همدردیی روشنفکرانه در قبال هزاره ها همت می گمارند، این تصور و فکر را در سر دارند که به ملتی که سال ها جوالی بوده اند و به جز از گدایی به هر کار دیگری تن می داده اند، احساس همدردی می کنند. منظور او این نیست که این ملیت آن چنان رشد نماید که هم سطح موقف اجتماعیی وی گردد. او به یک جوالی درد دل می کند و برایش در این موقف پایین آرزوی رسیدن به حقوق مناسب می نماید. زیرا پشتون ها بیشتر از فرهنگ و مذهب، در خط اول مسئله پشتونولی را قرار می دهند و افتخار های کهنه شان و سنت های پدریی شان را از همه ترجیح می دهند.

من هرگز این فکر به خاطرم خطور نمی کند که زمانی یک پشتون در لابلای آثار تاریخیی این خطه موقف و موقعیت ملت های دیگر را به رسمیت بشناسد. صدیق فرهنگ در کتابش ”افغانستان در پنج قرن اخیر“ می فرماید: روزی در دربار شاه امان الله خان، شخصی بنام معلم شفیق بر می خیزد و می گوید: من ثبوت نموده ام که ما قوم بنی اسراییل نه بلکه آریایی هستیم. چنین ادعایی یک پس زمینه عمیق تحقیقی می خواهد ولی این ثبوت آریایی بودن هیچ گاه، حتی یک بار یاد هم نمی شود. علت اساسیی آن این بود که در این زمان نظریه یی شکل گرفته بود که امکان وجود یک نژاد آریایی را ممکن می دانست. برای تصدیق این مدعا تمام کتب تاریخی و فرهنگی اقوام، در اکثریت کشور های آسیایی از سر نوشته شد. اگر چنین حقیقتی ثبوت می شد، بیشترین نفع را کشور های استعماری می برد و نه ملت های آسیایی و ثبوت این مسئله به نوشتن یک مقاله جدیدی ضرورت دارد.

بیایید ببینیم که چرا هزاره ها در مقابل به این همدردی حساسیت نشان می دهند؟ چنانچه پشتون ها از ما تصویر یک جوالی و فقیر را در ذهن دارند، در عین زمان هزاره ها از پشتون یک تصویر کاملاً متناقضی دارد. ما وقتی با پشتونی، که فرض کنیم حد متوسط، برابر می شویم، خلقی را بیاد می آوریم که در زیر غژدی دور هم جمع شده اند و با چهار پایان شان زیر یک خیمه زندگی می کنند. این مردان خیمه نشین خطوط و منحنی های عجیب و غریبی درساختمان صورت شان دارند که هیچ گونه احساسی نزدیکی و همدلی را بر نمی انگیزند. در حالیکه چهره های اشخاص به یک حد بسیار زیاد خصوصیات روانی و اخلاقیی آن شخص را ظاهر می سازد، در مورد پشتون ها در تصویر ذهنیی مان، هیچ گونه تشخیص مشخصی از آن خطوط و منحنی ها بدست نمی دهد. وقتی یک فردی از این قومیت و ملیت با ما وارد بحث شده و احساس همدردی می کند و آن همه ضد و نقیض ارائه می دهد، در حقیقت در ذهن ما، یک احساسی عجیبی رخ می دهد و ما را در موقعیت همدردی از سوی یک چادر نشین قرار می دهد که خودش را بادار فکر می کند و این یک اندازه دردناک احساس می شود.

چنانچه در حقیقت هم آن ها خود شان را مستقل از مردم ما حس می کنند، در عین زمان در ما نیز در این برخورد حس استقلال زنده می شود. این برخوردی ناجوانمردانه از هر دو سو با هم راه ثواب را اختیار نمی کند. ما فقط زمانی این احساس غریبه را به نظر من از دست خواهیم داد که ببینیم تمام پشتون ها به این فکر بیافتند که در این کشور کسانی دیگری هم زندگی می کنند و حق زندگی و آزادی را دارند. آزادی نه تنها در سکونت محض، بلکه آزادیی بیان، آزادیی سیاسی، آزادیی حقوقی، آزادیی قومی و غیره. اما تصور رسیدن قومیت ها و ملیت های این کشور به این مرحله به نظرم خیلی دور و امکان ناپذیر می نماید.

این ناجوریی تاریخی و فرهنگی پس زمینه استعماری هم دارد: کشور های استعماری از قومیت هایی حمایت می کند که بتوانند بسیار زود و آسان در برآوردن خواست های استعماریی این کشور ها مورد استفاده قرار بگیرند. خواست های کشور های استعماری فقط و فقط برآوردن اهداف سیاسی نه، بلکه برآوردن اهداف اقتصادی و فرهنگی نیز می باشد. زمانی که انگلیسی های سود سالار وارد آسیا شدند و قصد تسخیر سیاسی و نظامیی آسیا را داشتند، در اوایل با مقاومت های سرسختانه راجاهای هند مواجه شدند. بعد از سقوط نادرشاه افشار، کمپانیی هند شرقی توانست در آن زمان احمد شاه ابدالی را والیی خراسان مقرر کند. جلسه تاج گذاریی او 9 روز دوام یافت، زیرا قومیت های دیگر پشتون از نگاه موقف اجتماعی و اقتصادی در برتری قرار داشتند، اما سود سالاران انگلیس فقط ویژگیی جنگیی احمدشاه ابدالی را ضرورت داشتند و در روز نهم شخصی بنام نادر شاه کابلی که خود را پیر می دانست تاج را بر سر احمد گذاشت و او را والیی خراسان خواند. هویت این پیر ها هرگز مشخصا آشکار نشده و آنان به جز از جاسوسان انگلیسی دیگر کسی بوده نمی تواند. از آن به بعد احمد شاه چندین بار به هندوستان لشکر کشید و بدون هیچ گونه طمع سیاسی و اقتصادی به ولایتش برگشت. اما در عوض راجا ها در جنگ های احمد شاه ضعیف شدند و مغلوب کمپانیی هند شرقی گردیدند.

از همان زمان انگلیس ها متوجه سرسختیی استقلال طلبانه هزاره ها گردیدند و نام هزاره را بر این خلق نهادند و به کشیدن شان به انزوای سیاسی کوشیدند. اگر نه آنها متوجه درایت نظامیی این قوم به خصوص در گرفتن استقلال پاکستان بودند و می دانستند که با داشتن آن ها در پهلوی شان به همه اهداف شان می رسیدند، ولی فقط با قبول سیطره سیاسی انگلیسی ها این امر ممکن بود. فقط توسط حاکمان پشتون و حرص کوچی های شان بود که به این هدف رسیدند. اگر در تاریخ ببینیم حرکت احمدشاه ابدالی، عبدالرحمان جابر و غیره از سوی قومیت های کوچی حمایت می شد. وقتی کوچی ها در اثر خشکسالی ها و زیاد شدن مواشیی شان به سرزمین بیشتر ضرورت داشتند دست به حمله می زدند و کشور های استعماری از این تحرک آن ها بواسطه عُمال سیاسیی شان در درون حکومت مرکزیی افغانستان سو استفاده می نمودند. اگر چی در تاریخ ولایت خراسان و بعد افغانستان شدن آن، دقیق نگاه کنیم، همه حاکمان اعضای یک قومیت خاص بوده اند و چیزی جز جنگ و برادر کشی در سر نداشتند. اما در عین زمان این برادر کشی توسط کشور های استعماری مورد استفاده قرار می گرفت.

اگر درست ببینیم این جنگ های بی هدف در بین برادران در قشر حاکمیت این کشور در جهت های دیگر خوب کار داده اند. من هرگز گمان نمی کنم که این خاندان حکومتی حتی یک روز یک هدف سیاسیی دراز مدت انتخاب نموده باشند و حتی یک بار درایت سیاسی مستقل از خود نشان داده باشند. مثلاً تسلسل این جنگ ها در بین کشور، گاه گاه دامنه بزرگی اختیار نموده است و پای اقوام دیگر را نیز در میان کشیده است. وباز هم به طور مثال در اواخر زندگیی نظام شوروی آن زمان، انگلیس ها و امریکایی ها همیشه اقوامی را حمایت می کردند که در اطراف قندهار زندگی می کردند ولی روس ها اقوامی را حمایت می کردند که بیشتر در پکتیا و اطراف آن مرکزیت داشتند. در طول این حاکمیت حدودا سه صد ساله نیز هر گاه اقوامی دیگری شورش گری می کردند به مناطق شمال انتقال داده می شدند و بنام ناقلین شناخته می شدند. هدف انگلیس ها از این سیاست، جای گزینیی اقوام دیگر افغانستان توسط پشتون ها بودند. آن ثبوت معلم شفیق در دربار امان الله خان در همین زمینه مایه خدمت قرار گرفته است. و پشتون ها که هدفی دیگری جز بدست آوردن مراتع بیشتری برای حیوانات شان نداشتند، در این بهبوهه کاری دیگری نکرده اند و نا خواسته، فقط و فقط اهداف استعمارگران انگلیسی را برآورده ساخته اند.
همواره قوانین جدید ارضی طرح می شد که محصول فکریی قومیت حاکم نبود، بلکه حرکات نظامیی کوچی ها به این نتایج سوق می یافتند. مثلاً قانون خریداریی مستند سرزمین هزاره ها توسط کوچی ها. مثلاً کشتار جمعیی هزاره ها بنام رافضی و غیره و فروش شان به عنوان برده و غیره. این ها اعراض و علایم جانبیی آن نسخه های استعماری بودند. اگر هزاره ها در آن زمان به این زودی مورد استفاده قرار می گرفتند، هرگز این همه سرگردان نمی شدند؛ هرگز این همه حاشیه گزین نمی شدند و صاحبان زمین و دارایی خود شان می بودند زیرا توانایی نظامیی هزاره ها در آن زمان بسیار زبانزد بود. مثلاً جَرنَیل موسی اولین هزاره بود که در ایالت بلوچستان پاکستان عنوان والی یافت. او از ضیا الحق زعیم آن زمان در پاکستان، سندی را گرفته است که مطابق آن هر هزاره یی که وارد پاکستان می شود بیگانه تلقی نشود. زیر بار نرفتن او وضعیت ملتش را تغییر داد. در پایین می بینیم که انگلیسی ها از هزاره ها چی تصویری در ذهن دارند.

استعمارگران برای راکد ساختن رشد فرهنگی و اقتصادیی جهان اسلام که در آن زمان بسیار سرعت سریع داشت، مذهب وهابیت را در عربستان اختراع کردند. در آن زمان عبدالوهاب شخص بسیار برجسته یی در بین جامعه مسلمین بود. انگلیس ها فردی را در نزدیکیی بارگاه عبدالوهاب جابجا ساختند و او شش سال مکمل برای آموختن یک حرفه در آن جا شاگردی نمود. بعد زنی دیگری که همدست این جاسوس بود با عبداوهاب هم بستر شد، و آن دو عبدالوهاب را در سر دوراهی قرار دادند: یا او باید مذهب وهابیت را ابداع کند و رشد بدهد و گر نه آن دو او را بی آبرو خواهند ساخت. عبدالوهاب شروع کرد به شکستن همه قبر ها و به اصطلاح خواست عبادت مردگان را ممنوع سازد. او در ظرف زمانی کمی توانست در دربار شاهنشاهیی عربستان سعودی راه بیابد و مذهب وهابیت را رسمیت ببخشد. درست از همین زمان بود که رشد فرهنگی و علمی جهان اسلام کاملاً مسدود شد و این امر تا حال هم ادامه داشته و همواره وسعت می یابد.

در اقدامات بعدی وهابیت وارد پاکستان شد. از همان زمان اول فقط سنی ها حق ورود به این مذهب را داشت. برای رشد این مذهب به هر کسی که در مسجد آنان نماز می خواند 300 کلدار پاکستانی داده می شد. هر گاهی که هزاره ها می خواستند در این نماز های فروشی شرکت کنند، با این جمله عجیب روبرو می شدند که نظر استعمارگران انگلیس را در رابطه با هزاره ها نمایان می ساخت: ”نه شیر سگ مایه می شود و نه مردم هزاره“. بر علاوه شعاری ذیل در تمام مناطق پشتون نشین بر روی دیوار ها شکل گرفت که می گفت: ”کافر کافر! شیعه کافر!“

پی جی میتلند که منفورترین در تاریخ مردم هزاره باید انگاشته شود، در اثر تاریخی اش ”گزارش سرحدی افغان انگلیس“، هم خودش و هم عُمالش را وادار می ساخت تا سرزمین پر رمز و راز هزاره ها را تحقیق و جستجو نماید و او خود تمام راه ها و جاده های سرزمین هزارجات را . او تمام ولسوالی های هزاره نشین را قبض شده معرفی می کند و می گوید که هزاره ها فقط در دو ولسوالی، لعل و سرجنگل سکونت اساسی دارند و سایر مناطق را از چنگ پشتون ها ربوده اند. من با دوستی پشتونم بحث داشتم که فارغ دانشکده تاریخ و فلسفه افغانستان بود، که به شکل سرسری و بدون ذکر دلایل و مستندات می انگاشت: که زمانی مردم آن ها که اقوام آریایی باشند از آسیای وسطی به بلخ و بعد به غور و غزنه سرازیر شده اند و بعد کوه های سلیمان را مسکن اصلیی خود گزیدند. اما مطالعه تاریخی نشان می دهد که تمام امپراتوری ها و سلطنت های قرون وسطایی افغانستان امروز، یک وظیفه اساسی داشتند و آن تامین امنیت جاده ابریشم بوده است. و به حاشیه کشیدن اقوام پشتون در آن زمان به همین علت صورت گرفته است.

در آن زمان همه کشور هایی که در این جاده پر برکت سهیم بودند به حفظ امنیت این راه بسیار توجه جدی داشتند و هر گونه شورشگریی اخلال گرانه را سرکوب می کردند. در طول این راه کاروان سرا های زیادی وجود داشت که شهر های آن زمان محسوب می شده و جریان داد و گرفت در این کاروان سراها ثروت های هنگفتی ببار می آورده است. مثلا اروپایی ها همیشه سفیرانی در امپراتوری ها و سلطنت های قرار گرفته در این مسیر داشته اند و به همکاری های سیاسی دوجانبه برای حفظ این کاروان راه های پر برکت می پرداختند. بخصوص در مراکز قدرت توران زمین آن زمان: در بلخ، غور، غزنه، سیستان و زابل همه اقوام سرکش و بی حساب را در گوشه های بسیار دور و در بین کوه ها می رانده اند و به سرکوب آنان می پرداختند.

این ها همه پس زمینه های استعماری، فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و غیره است که تا هنوز آتش کینه را در بین اقوام همسایه این خطه دامن می زند. این دشمنی های فرهنگی و تاریخی سینه به سینه در بین این اقوام بیدار مانده است و با عث این جنگ های قومی و مردمی امروزین می گردد. این داغ ها چنان دردناک است که فکر نمی شود بدون جراحی التیام بیابند. این خصومت ها فقط باید در نزد هر کدام از این اقوام هضم گردد تا دیگر نباید بار بار به اسفتراق بیانجامد. اما من خودم به نزدیک بودن این روز تاریخی هیچ امیدی ندارم. این مسئله بخصوص در نزد قومیت حاکم باید حل شود ور نه تا این دیدگاه از بالا به پایین، به یک دیدگاه پهلوی هم مبدل نگردد زمینه آرامش مهیا نخواهد گردید.

کاش برادران پشتون ما گنجینه های تاریخی و فرهنگیی شان را روشن بسازند و نشان دهند که همسایگی با سایر اقوام در افغانستان فعلی، چی تاثیر های مثبتی روی هم داشته اند. آنان ادعا زیاد دارند که اولین شعر پشتو باید حدود هزار سال قبل نوشته شده باشد، اما به جز از ”پته خزانه“، دیگر در هیچ جا از این اثر تاریخی یادی نشده است. اولین جنبش فرهنگیی پشتون ها که در تاریخ ثبت شده است، بنیاد فرهنگیی ”پشتو تولنه“ بود که با جدیت می کوشید دست و پایی به زبان پشتو بدهد. اما وجود افرادی چون عبدالرحیم ”هاتف“ و برادر زاده اش، دکتور صادق فطرت ”ناشناس“ آوازخوان معروف کشور و دیگران، این اولین بنیاد فرهنگی سمت و سوی فاشیستی به خود گرفت. چنانچه دکتور ”ناشناس“ در آخرین آهنگش که در پشاور سروده، به همنظرانش چنین پیشنهاد می کند:

ای خورو ورو ملگرو، ای همفکرو هم سنگرو سره یو شی وخت د ننگ دی، د تاریخ وروستنی حثنگ دی
. . . دا جهاد در قدرت ندی، د تاریخ او د فرهنگ دی

ترجمه فارسیی آن: ”آهای هم فکران و هم سنگران، از اقوام کوچک و بزرگ پشتون، متحد شوید چون امروز وقت ننگ است، این آخرین نقطه تاریخ است، . . . . این جهاد قدرت نیست، جهاد تاریخ و فرهنگ است“.

ناگفته نباید گذاشت که دکتور صاحب ناشناس، دکتورای زبان پشتو را از مسکو بدست آورده و بسیار با عجله به پردازش کتاب ”پته خزانه“ پرداخته بود. وقتی پشتو شناسان مسکو، که او را درس زبان داده بود، خواستند بدانند این کتاب از نگاه لغت شناسی به کدام دورۀ تاریخ پشتو ارتباط دارد، تازه آن زمان جناب داکتر صاحب متوجه اشتباهش شد و روی این اثر تاریخی خاک انداختند. این کتاب می کوشد تمام تاریخی را که از زمان هرودوت شروع شده بود و بعد ها تورانیانِ توران زمینِ خراسان آن را باز نویسی نموده بودند و بعد اعراب که شاهد عینیی واقعات بودند و با تمام وضاحت آن را در آثار شان انعکاس داده بودند، همه را نفی کند و دانشمندان ساکن کوه سلیمان را یگانه قهرمانان تاریخ در سراسر آسیا بداند. چون این اولین تجربه فرهنگی یک جمعیت باسواد بود، نواقصی در بر داشت که بد بختانه آن را جناب کاکر فراموش می کند و در امتداد همان تلاش های فرهنگیی ناکام می کوشد تاریخ را باز ورق بزند. باید به او یاد آوری کنیم که در عصر که او آن را عصر کمپیوتر و انترنت می داند، دیگر زور گویی نه، بلکه فرهنگ و منش انسانی برندگان اصلیی میدان هست. یک چیز دردناک را من متوجه شده ام که در هیچ یکی از این آثار از انسان به مفهوم ”اشرف مخلوقات“ یاد نشده است. انسان ”کاکرزاده“ با خود خداوند جهان زورنمایی می کند. وقتی با خدا زور گفت، مخلوقات او که دیگر هیچ حیثیت مشخصی ندارد. مخلوقات آن خدا همه فاشیست ها، بت های بیجان، دشمنان خلق ”کاکر“، ”غلزایی ها“ و غیره اند.

ببین انگلیس ها به هزاره ها به چی نگاهی می بیند. آیا آنها هرگز نخواهند کوشید در دین کاکری ها، جای خدایان و خلفا را بگیرد و توطئه یی سر دهد که هزاره ها بر سر مردم میخ می زنند؟ اگر شبیر خان مردمش را سرزور می نامد، پس چرا همین مردمش سرزمینش را به دو حصه تقسیم می کند. دیورند که فقط یک سیاست مدار بود، اما پدر تو که یک شاه بود که به هیچ کسی سر تسلیم نباید خم می کرد، اما کرد. . .