مرور کوتاهی به زندگی سیاسی دوکتور محمد صادق برنا آصفی و انگیزه ایجاد نهضت سری جوانان شمال افغانستان

1 2 3 4 5

( شایان تذکر است این حرکت سیاسی از سوی بعضی حلقات و شخصیت های محترم سیاسی و فرهنگی کشور مانند اکادمسین محترم دستگیر پنجشیری و محترم عبدالحمید مبارز و غیره تاریخ نگاران کشور به نام جمعیت سری جوانان خراسان نام گذاری شده و همچنان برخی حلقات و متنفذان روشن ضمیر ولایات فاریاب ، بلخ ، جوزجان ، سمنگان و کابل بخصوص مرحوم ابوالخیر خیری ، مرحوم نظر محمد نوا ، مرحوم خال محمد خسته ، مرحوم محمد کریم نزیهی جلوه ، مرحوم نزیر قل خان میمنگی و دیگران را نا آگاهانه از مشوقین پنهانی این جمعیت به شمار آورده اند که این داوری ها و نامگذاری ها کاملاً عاری از حقیقت است که متأسفانه ثبت تاریخ گردیده است ) دوکتور برنا جهت ارتقای سطح دانش علمی و آگاهی بیشتر سیاسی اعضای آن سازمان همواره کتب ، مجلات و مواد ارزشمند علمی را از مراجع مختلف شهر کابل تهیه و جمع آوری نموده ، با قبول مشکلات فراوان ، طور مخفی و منظم به ولایات شمال کشور ارسال می نمود . در سال 1957 عیسوی مطابق 1336 هجری شمسی حینکه دوکتور برنا مصروف انجام آخرین روزهای دور آموزش دروس نظری و عملی فاکولته طب ( دوره ستاژ ) خود بود ، رویداد تلخ ، ناگوار و حادثه ، عجیب و غیر قابل تصوری به وقوع می پیوندد که متاسفانه پیامد های نامیمون و جبران ناپذیری را د ر تداوم حیات سیاسی و فعالیت های آینده این نهضت از خود به جا میگذارد .

در یکی از روزهای هفته که دوکتور برنا سخت غرق اندیشه های سیاسی و انجام کارهای عملی و نظری دوره ستاژ خویش بود ، اطلاع حاصل می نماید که محترم سید یحیی خان میمنگی یکی از اعضای فعال آن نهضت و نماینده شرکت هوایی آریانا در شهر مزار شریف طور عاجل جهت اجرای پاره امور رسمی وارد شهر کابل شده و آماده برگشت به وظیفه خویش در شهر مزار شریف میباشد . دوکتور برنا که همواره در جستجوی چنین فرصت های مناسب و طلایی بود ، موقع را غنیمت شمرده با عجله با یک پارسل حاوی چند جلد کتاب ، نامه ها و پیام ها برای خانواده ، دوستان و هم پیما نانش روانه اقامت گاه موقت او واقع عقب مسجد پل خشتی شهر کابل شده و مورد استقبال گرم رفیقانه او قرار میگیرد . حین ملاقات با محترم سید یحیی خان یکی از اعضای فعال آن نهضت محترم محمد کریم مجاهد نیز جهت ارسال نامه و پیام برای خانواده و دوستان خود قبلاً در آن جا حضور به هم رسانیده بود . دریغا دوکتور برنا که در آن روز وظیفه خطیر نوکریوالی مریضان شفاخانه علی آباد را بر عهده داشت ، قادر نبود مریضان نیازمند را کنار گذاشته و با رفقای هم رزم خویش به صحبت های گرم و صمیمانه ادامه بدهد . او با بی صبری و عجله تلاش می ورزد تا از ضیاع وقت جلوگیری نموده و بعد از تقدیم پارسل و نامه ها هر چه عاجل رهسپار شفاخانه علی آباد گردد . ضیق بودن وقت از یک سو کمبود وسایل ترانسپورت شهری الی شفاخانه علی آباد از سوی دیگر باعث آن میگردد ، تا دوکتور برنا نتواند به صحبت های گرم بیشتر با همرزمان خویش ادامه داده و آدرس صحیح و دقیقی را روی پارسل دست داشته خود عنوان و انشاء نماید . متاسفانه در تحریر عنوان پارسل غلطی فاحشی رخ میدهد و این سهل انگاری ، بی دقتی و بی توجه ای هنگامه بزرگی را برپا نموده و در فرجام باعث واژگونی آن نهضت نیز میگردد . دوکتور برنا ، شتاب زده به اشتباه در ظهر پارسل می نویسد به مطالعه دانشمند محترم مجاهد صاحب در لیسه سلطان برسد . محترم سید یحیی خان میمنگی نماینده شرکت هوائی آریانا حین بر گشت در شهر مزار شریف ، با مطالعه عنوان آن پارسل مشکوک شده و نوشته روی پارسل را شفر خاص تلقی نموده و آن را در لیسه سلطان رضیه بلخ تسلیم عبدالصمد خان جاهد استاد آن لیسه می نماید . آقای جاهد که اصلاً عضویت آن سازمان سیاسی را نداشته و از موجودیت چنین سازمانی نیز آگاهی و اطلاعی نداشت ، بعد از گشودن پارسل و مشاهده نامه ها و بخصوص ملاحظه رساله کوچک ( حزب چیست ؟ نوشته لیوشاوچی ) سخت متعجب و حیران گردیده و آن را توطئه خطرناک و دسیسه ء آشکار علیه خود پنداشته بدون ضیاع وقت و بازنگری به سایر نامه ها و پیام ها ، با عجله به منزل والی ولایت بلخ آقای ( پره ماچ ) که شخص نهایت تند خوی و کنجکاوی بود مراجعه و تسلیم می نماید . والی بلخ با مشاهده کتب و تعداد نامه ها و بخصوص مشاهده یک نامه عنوانی محترم دوکتور محمد اسحاق نگارگر یکی از فعالین شناخته شده سیاسی ولایت بلخ که هرگز عضویت آن سازمان را نداشت سخت مشکوک متعجب و خشمگین شده و همه آنانی را که عنوان شان نامه ها ارسال گردیده بود طور جداگانه به حضور خود می طلبد و همه را بعد از بازجویی مختصر یکایک روانه زندان می نماید . تحقیقات همه جانبه از سوی ارگان های امنیتی طور جدی ، جهت تکمیل دو سیه ها جریان می یابد و فامیل های جوانان محبوس با تقدیم عرایض شب و روز دروازه والی ولایت و محبس شهر را دق الباب نموده و از حبس و نبود فرزندان خود سخت خشمگین و هزاران نفرین را نثار سازمان دهندگان این توطئه می نمایند . ولی رهبر آن سازمان هیچ اطلاع و آگاهی از وقوع این حادثه تلخ حاصل نه می نماید . چند هفته به همین منوال سپری میگردد . دوکتور برنا که با استفاده از تعطیلات زمستانی فاکولته طب روانه زاد گاه خویش شهر میمنه گردیده بود ، با شادی و شور بی پایان وارد شهر مزار شریف میگردد . موتر بس حامل او به دروازه تاشقرغان شهر مزارشریف توقف نموده و مسافرین را به مرخصی دعوت مینماید . دوکتور برنا با قلب مملو از عشق به جوانان پرشور و امید به فردا های روشن جوانان دلیر کشور ، سوار بر گادی ، آن یگانه وسیله ترانسپورتی شهری روانه یکی از کاروان سرای ها واقع در دروازه بلخ میشود . مگر در عرض راه بر سبیل تصادف محترم نبی جان برادر دوکتور سرور باختری با او روبرو شده ، گادی را متوقف و جریان ماجرای تلخ و باز داشت بی رحمانه برادر بزرگ و اقارب خویش را برای دوکتور برنا یکایک حکایت می نماید . دوکتور برنا از شنیدن آن خبر تلخ ، تکان دهنده و هولناک سخت متعجب و متحیر گردیده ، با عجله برایش میگوید لطفاً نزد والی بلخ مراجعه نموده و از آمدنش در شهر مزار شریف والی بلخ را مطلع سازد . دوکتور برنا حینکه وارد کاروان سرای مورد نظر خویش در دروازه بلخ میگردد ، جهت جلو گیری از افشا بیشتر اسرار حزبی بعضی اسناد مهم دست داشته مربوط به سازمان خویش را با مهارت خاصی در یکی از مستراح آن کاروان سرای جابجا نموده و خود را از این ناحیه خاطر جمع و از نظر روانی خود را تقویت میبخشد . لحظه بعد چند تن از سربازان مسلح دولتی داخل کاروان سرا شده و بعد از جستجو او را دستگیر و با همه لوازم دست داشته تسلیم مسئولین امور امنیتی دفتر والی بلخ مینمایند . دفتر والی بلخ که به شکل نهایت جالب و شانداری تزئین گردیده بود ، در آن روز علاوه بر یک تعداد مستنطقین رسمی دولتی ، مشاورین مقام ولایت ، یک جنرال متقاعد عسکری را نیز به خود جا داده بود . والی بلخ که بی صبورانه انتظار چنین روزی را میکشید ، با دیدن یک چنین جوان کوچک اندام متعجب شده می پرسد ! دوکتور برنا آصفی تو هستی ؟ و این پارسل و نامه ها را تو ارسال نموده بودی ؟ جواب میدهد بلی درست می فرماید ! بعداً می پرسد حزب شما چه نام دارد ؟ و چرا ناجوانمردانه علیه این حکومت جوان که خواهان نو آوری و تحول در کشور است چنین توطئه های ناجوانمردانه را سازماندهی نموده و قدر ناشناسی میکنید ؟ او به جواب میگوید ما حزبی نداریم که نامگذاری شده باشد ! و ما هرگز بر ضد حکومت ترقی خواه و تحول پسند خویش که چشم امید به جوانان کشور دوخته و گام های سازنده و مثبت در جهت ایجاد جامعه مرفه و مدنی بر میدارد قرار نداریم ، بل ما جوانان خود سپاه ، ممد ، همکار و سر سپرده راه ایشان هستیم . والی بلخ به مدیر دفتر خود هدایت میدهد تا آن پارسل بزرگ تر دیگر را هم بیاورید . ( قابل یاد آوری است که چندی قبل دوکتور برنا یک تعداد کتب ، مجلات و روزنامه های مفید را ذریعه یکی از دکانداران روشن ضمیر آن شهر طور مخفی بدون ذکر نام و آدرس شخص مورد نظر در شهر مزار شریف ارسال نموده و تصمیم داشت تا در نامه بعدی خویش از محترم سینایی تقاضا نماید آن پارسل را از آدرس دوکاندار مذکور دستیاب نموده و به اعضای سازمان توزیع نماید . مگر قبل از رسیدن نامه دومی آن بسته بزرگتر هم توسط ارگان های امنیتی کشف و ضبط گردیده و دکاندار بد شانس هم مانند سایرین روانه زندان گردیده بود ) .

خوشبختانه در آن روز ها از شانس خوب و اقبال نیک ، خبر سفر رسمی ورشیلوف صدر هیات رئیسه شورای عالی اتحاد شوروی وقت در افغانستان هنگامه عجیبی را در شهر و ده بر پا نموده و بین طیف وسیع مردم ، خبرنگاران و ژورنالیستان داخلی و خارجی تبصره ها و قضاوت های متفاوتی را راه اندازی نموده بود . زیرا یک سال قبل سردار محمد داود صدر اعظم جوان و پر تحرک کشور با اندیشه های نوین رادیکال خود ، بعد از بازگشت از ایالات متحده آمریکا ، آزادی عقیده و بیان و رهایی از قید مناسبات غیرعادلانه قرون اوستایی را به همه شهروندان کشور، بخصوص روشنفکران و جوانان میهن نوید میداد و همه جوانان را به آزاد اندیشی و همکاری صمیمانه با دولت دعوت مینمود . چنانکه سردار داود خان حین ایراد بیانیه تاریخی خود در فاکولته طب کابل با انتقاد جدی از عملکرد و موضعگیری های منفی و خصمانه بعضی پیشوایان مذهبی کشور که به دستور بیگانگان همیشه سد راه اقدامات تحول طلبانه در افغانستان گردیده اند ، پرده برداشته و در بخش از صحبت خویش طور علنی با اشاره دست به سوی قلعه جواد کابل گفته بود که : با ایجاد یک چنین فضای آزاد و باز سیاسی چه توطئه های بیشرمانه از سوی دشمنان مردم ما راه اندازی خواهد شد . مگر دولت قدرت و توانمندی آنرا دارد که به دشمنان داخلی و حامیان خارجی شان جواب دندان شکن بدهد و فعالیت های مزوّرانه شان را در نطفه خنثی نماید . دوکتور برنا متکی به بیانات تحول طلبانه سردار داود خان به ادامه صحبت های خویش با متانت خطاب به والی بلخ میگوید ، جلالتمآبا ! حرکات تحول طلبانه که در هر گوشه و کنار کشور توسط جوانان تحول پسند و ترقی خواه صورت گرفته و میگیرد ، همه به دستور شخص سردار محمد داود خان صدراعظم ترقی خواه ما راه اندازی گردیده است . تا همه جوانان میهن صرف نظر از تعلقات قوم ، زبان و محل سکونت در هر کجای که هستند بر ضد ارتجاع بین المللی و جیره خوران داخلی آنها مبارزه بی امان نموده و مسؤلیت تاریخی خویش را آگاهانه ادا نمایند . مطالب ارایه شده از جانب دوکتور برنا فضای بی اعتمادی و شیشه های مکدر ناباوری ، خشونت ، کینه و عداوت را آهسته آهسته به فضای صلح ، آشتی ، صمیمیت و همدیگر فهمی مبدل مینماید . والی بلخ با شنیدن صحبت های منطقی ، گرم و صمیمانه دوکتور برنا بخود تکان خورده ، با محبت و علاقمندی او را به نشستن در کنارش دعوت می نماید تا از جریانات بیشتر شتابنده سیاسی کشور او را مطلع و مستفید سازد . دوکتور برنا با چنین موضعگیری زیرکانه و صحبت های مودبانه و دلنشین خود بعد از گذشت چندین ساعت با نوشیدن چای و تعارفات لازم محترمانه از دفتر والی بلخ اجازه مرخصی حاصل نموده و دوباره رهسپار کاروان سرای مورد نظر خویش میگردد . خوشبختانه در همان روز همه زندانیان سیاسی که در ارتباط این قضیه بازداشت شده بودند ، یکی پی دیگری از زندان رها میشوند . دوکتور برنا با وصفی که از شیوه کار و تلاش های پیگیر و زحمات خستگی ناپذیر خویش تا حدی راضی به نظر می رسید ، ولی هرگز نه توانست از سهو بزرگ و اشتباه جبران نا پذیرکه از وی سر زده برای همرزمانش جواب قانع کننده تهیه نماید . زیرا اکثر اعضای آن سازمان که در اقصای کشور فعالیت داشتند ، یکی پی دیگر از وقوع آن حادثه تلخ و دردناک آگاهی کامل حاصل نموده با قضاوت ها و داوری های متفاوت به تدریج علایق خویش را با آن سازمان نو پا کمرنگ و به تدریج بکلی قطع نمودند . دوکتور برنا که در همان سال 1957 عیسوی مطابق 1336 هجری شمسی سند فراغت از دانشکده طب دانشگاه کابل را به درجه عالی بدست آورده بود ، رهسپار زاد گاهش شهر میمنه گردید تا جلسه اعضای کنگره موسس نهضت جوانان را دایر و جریان آن رویداد تلخ را به تفصیل بیان و بازگو نماید . مگر اکثریت اعضای کنگره موسس بنابر شرایط غیر مطمئن و حساس آن زمان از اشتراک در اجلاس خود داری ورزیدند ، زیرا چند ماه قبل قوماندان ظالم و پر قدرت امنیتی ولایت فاریاب محترم عبدالله خان عبدالرحیم زی ، برادر محترم عبدالملک عبدالرحیم زی وزیر مالیه آن وقت که به اتهام جرم توطئه کودتا علیه حکومت سردار محمد داود خان زندانی گردیده بودند ، فضای سیاسی کشور را سخت متشنج نموده افراد مشکوک و شبکه های فعال مربوط ایشان نیز در همه نقاط کشور تحت مراقبت شدید و پی گرد جدی دولت قرار داشتند . بناً تحت چنین شرایط حساس دایر نمودن جلسه اعضای کنگره موسس یک امر مشکل و حتی نا ممکن به نظر می رسید ولی دوکتور برنا با تک تک اعضای کنگره موسس طور جداگانه بازدید و ملاقات نموده و هر یک شان را از چگونگی وقوع حادثه تلخ و حقایق دردناک موضوع آگاهی داد . دریغا فعالیت های این نهضت پیش گام ، که با همان علاقمندی و شتا بندگی آغاز یافته بود متاسفانه به همان سرعت و بی علاقگی به سردی گرایید و برای همیش خاموشی اختیار کرد و بعداً در هیچ شهری جلسات آن دایر نشد ، جلب و جذب و سایر فعالیت های تبلیغاتی آن برای همیش متوقف و خفه گردید . ( خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود )

دوکتود برنا که از وقوع آن حادثه تلخ و تکان دهنده و فروپاشی آن نهاد ملی و مترقی شدیداً متاثر، خسته ، دلگیر و مایوس گردیده بود ، برای همیش از دوام فعالیت های سیاسی انزوا و گوشه گیری اختیار ورزید و دیگر نخواست با جریانات سیاسی کشور که طور مخفی و یا علنی فعالیت داشتند طور مستقیم و یا غیر مستقیم پیوند حاصل نماید ، ولی همیش در کنار جنبش های چپ و نهاد های مترقی ملی قرار داشت و بی دریغ از فعالیت روشنفکران و جوانان دلیر پیش گام کشور که در جهت دفاع از حقوق مستضعفان و تحقق دموکراسی و آزادی بیان فعالیت می نمودند حمایت گسترده و پشتیبانی بیدریغ نموده و می نماید . ومن الله التوفیق

محمد همایون سرخابی از لندن

1 2 3 4 5