اگر کرزی صاحب به فساد دست داشته باشد باز....؟

یک وقت ذبیح الله عصمتی که ریاست اداره مبارزه با فساد اداری را به عهده داشت، در ارزیابی های که روی ادارات افغانستان انجام داده بود، بیشترین موارد فساد را در ارگان های قضای کشور عنوان کرده بود. آن روز ها برای این که دولت افغانستان، مردم افغانستان و جامعه جهانی، ضربه ای سنگین این مرض نا علاج را احساس نمی توانست واز طرفی هم خیلی از مواردی که بعد از آن آشکار شد، پوشیده نگهداشته می شد، به این مسایل توجه چندان صورت نمی گرفت. هر چند حالا هم زود است که ما بگوییم مقامات داخلی و خارجی به این مساله توجه کرده اند.

راست گپ این است که قضیه فساد اداری بعد از آمدن مافیای که در صدد از بین بردن تمام مافیاها در افغانستان بود و همواره این تلاش را دارد که میدان را برایش هموار سازد، برجسته تر شد و روی زبان رسانه ها و تمام جاهای دیگر قرار گرفت. عبدالجبار ثابت لوی سارنوال با اعلان جهاد علیه فساد اداری، آنهای را که غرق در این معاملات تجارتی غیر قانونی بودند، شوکه نمود.

اقدامات غیر منظم و یک مقدار احساساتی آقای ثابت که بیشتر رنگ سمتی و قومی داشت و از یک حرکت منظم و از قبل طرح شده حکایت دارد، هر چند معلوم نبود و تا هنوز هم به صورت شفاف روشن نشده، باعث شد که هم رسانه ها و هم سازمان های که ظاهراً بیرق مبارزه با فساد را در سطح جهانی در دست گرفته اند، به این مساله توجه نمایند که در افغانستان فساد اداری تا چه حد گسترده و وسیع است.

گزارش اختلاس شصت میلیون دالر فقط در یک اداره که از سوی ذبیح الله عصمتی بعد از تقررش به عنوان رییس شرکت هوایی آریانا به نشر رسید، ظاهراً تکان دهنده ترین مورد اختلاس بود که غوغا برپا کرد و بعد از آن جناب ثابت نیز به منظور عملی نمودن وعده ها و تعهدی که در ابتدای کارش نموده بود، آستین بالا زده و بی سرو سامان به ولایات افغانستان سفرهایش را آغاز کرد.

او نیز که فکر می کرد شاید بتواند با کارش می تواند جلو این افراد را بگیرد، و یا در جمع این دزدان ماهر و حرفوی بپیوندد در اولین اقدام بزرگش با یک هیأت بیست نفری به ولایت غربی هرات رفت تا بفهمد چرا شهر هرات نسبت به شهر و ولایات زاد گاهش پیشرفت قابل ملاحظه ای نموده است، و یا تمام افراد دولتی در این ولایت پولدار و سرمایه دار اند.

او که گمان می کرد می تواند در هرات موفقیت چشم گیری داشته باشد، به مجرد رسیدن دوباره اش به کابل بعد از این سفر، با یک واکنش غیر مترقبه بر خورد. سارنوال نظامی هرات که از غربال لوی سارنوال گذشته بود، اندکی بعد از خروج وی از هرات، در مهمانخانه ای که گفته می شود از لوی سارنوال نیز در آنجا پذیرایی صورت گرفته بود، با بوتل های شراب و زنانی چند، از سوی نیروهای امنیتی هرات بازداشت گردید.

پخش این خبر تکان دهنده و بازتاب گسترده ای آن از سوی تلویزیون طلوع آغاز ماجرای رو در رویی سارنوال ثابت با این رسانه نیز بود که بعد ها به کجا ها کشیده شد. این اخیر داستان نیست، لوی سارنوال در مدت خیلی کم اقدامهای خیلی جدی تری را روی دست گرفت و تا حدی که به مقامات بلند پایه تری دولتی دست دراز کرد و در این زمینه از پارلمان افغانستان خواهان کمک شد، بی خبر از این که پارلمان نیز لانه شر و فساد اداری دیگری است که بر سر راه پیشرفت و ترقی افغانستان سبز کرده است.

اما در این اواخر آصف ننگ از آدرس یک نهاد دولتی پای آقای کرزی را نیز پیش کشید و گفت که او هم در این فساد و نمیدانم چور و چپاول دست دارد، که بیچاره با این اقدامش راهی زندان شد. چقدر جالب است وقتی بلند پایه ترین مقام دولتی که عبارت از رییس جمهور باشد، به خاطر این که کسی از موارد سوء استفاده او از مقامش و یا هم شریک بودنش در مافیای مواد نفتی و یا هم مواد مخدر، چیزهای می گوید، باید به بند انداخته شود. هر چند زندانی شدن آقای ننگ تنها وابسته به این امر نبود و مساله جاسوسی وی نیز از مهمترین دلیل این اقدام امنیت ملی می باشد، اما در ابتدا حرفهای در مورد زندانی شدنش به خاطر افشای جرم آقای کرزی بود.... ؟

مهم این است که وقتی آقای کرزی این کارها را می کند، پس پشتیبانی مستقیم وی از لوی سارنوال چه معنا را داشته می تواند؟ آیا این شک و گمان را بیشتر نمی کند، که لوی سارنوال کشور به عنوان نماینده جناب کرزی در امر ترویج فساد اداری فعالیت می کند؟

درهر صورت، حالا می رسیم به این که در این دو روز کنفرانس بین المللی تحت عنوان حاکمیت قانون در افغانستان در رُم پایتخت ایتالیا با حضور رییس جمهور کرزی و لوی سارنوال و قاضی القضات جریان دارد. آنطور که از صحبت های سخن گوی نماینده ملل متحد در کابل معلوم است در این کنفرانس در مورد عدالت انتقالی که محاکمه جنایت کاران جنگی نیز یک بخشی از آن است، نیز گوشه ای از این کنفرانس خواهد بود. حالا مهم این است که در این کنفرانس که برای حاکمیت قانون در افغانستان راه حلی باید جستجو شود، واقعا چقدر به این مسایل پرداخته خواهد شد، و یا دست آورد این کنفرانس تا چه اندازه مفید خواهد بود؟

در این کنفرانس قرار است که روی چگونگی تقویه زیر ساخت های نهاد های قضای افغانستان بحث شود و قرار است که راه های برای تربیه افراد متخصص در این نهاد ها مشخص گردد. خوب گیریم این کار شد، و نهاد های قضایی ما از افراد متخصص و کاردان و با تجربه و نمی دانم هر آنچه در این خصوص رول دارد، پر شد، آیا تضمینی وجود دارد که این افراد متخصص و کاردان و با تجربه و مسلکی با پدیده وحشتناک بنام فساد اداری، که در بر گیرنده اختلاس و سوء استفاده از مقام است، کنار نیایند؟

آیا همه این ها مانند کسانی که امروزه نام شان در قطار لست سیاه اختلاس گران میلیون ها دالر از هزینه دولت که در واقع پول ملت و مردم افغانستان است، به این تجارت پر در آمد روی نخواهند آورد؟ این در حالی است که گزارش ها از ولایات جنوبی حاکی از آن که بیشتر باشنده گان ولایت جنگ زده هلمند به دلیل فساد اداری برای حل کدام مسایل حقوقی شان به محاکم طالبان مراجعه می کنند و تمام دعاوی شان را در محکمه های طالبان حل و فصل می کنند.

تعدادی از کارشناسان امور به این باور اند، که افغانستان خوب بلد است در کنفرانس های جهانی با میل تمام شرکت کند، و این را بلد نیست که این کنفرانس ها را تعقیب و مواردی که در این کنفرانس ها مطرح گردیده است را دنبال نمایند، تا باشد که نتیجه ای حد اقل را از این کنفرانس ها بدست آورد. بعضی ها هم به خود قوانین در افغانستان اشاره دارد، که ماده های قوانین معتبر افغانستان در یک تضاد آشکار با همدیگر است، و این مساله باعث شده که اقدام های نهادهای اجرایی و قضای و قانون گذار بیشتر از این که به نفع دولت و ملت واقع شود، بر عکس به ضرر دولت افغانستان و کشور تمام می شود.

مثلا پیچده بودن قانون اساسی در مورد صلاحیت های نهاد ها و ارگان ها دولتی در قبال مردم افغانستان. این که معلوم نیست به طور مثال آیا واقعاً داد گاه عالی افغانستان صلاحیت تفسیر قانون اساسی را دارد، یا نه ؟ اگر آنطوریکه قانون دانان از قانون اساسی استنباط می کنند که ندارد، وقتی این نهاد ابهامات قانون اساسی را تفسیر می کند، آیا این مورد سوء استفاده از صلاحیت به حساب نمی رود. و مهمتر این که این نهاد به امر رییس جمهور دست به این کار می زند، آیا در این گونه قضایا رییس جمهور کشور از صلاحیت های اجرایی اش سوء استفاده نکرده است.

همین است که در افغانستان پدیده ای بنام فساد اوج می گیرد و تمام کسانی که ظاهراً نظاره گر حکومت در افغانستان می باشند، نیز در این مورد چیزی نمی دانند. جامعه جهانی و سازمان ملل نیز همواره یاد گرفته اند از وضعیت نا مناسب قانون در افغانستان ابراز نگرانی کنند و دیگر هیچ!

من فکر می کنم همانطوریکه گزارش ها در مورد لوی سارنوال مبنی بر این که او نیز در خیلی از موارد اختلاس دست دارد، و در این راه نهایت تلاش هم می کند، اگر به واقعیت بپیوندد، این گونه کنفرانس ها هیچ جای را نخواهد گرفت. ما چندی پیش شاهد درگیری لوی سارنوال با جنرال جرأت در شمال کابل در حال بی خودی بودیم، حالا اگر یک لوی سارنوال در یک کشور همیشه مست باشد و شراب بنوشد و یا با بقیه مواد های نیشه آور خودش را در حالت بی خودی نگه بدارد، آینده قضا و پیگری مجرمین چطور خواهد بود.

در هر حال فکر می شود که دولت افغانستان برای بهبود وضعیت نهاد های دولتی در این کشور، ایجاب می کند در ابتدا روی بیاورد به بررسی دلایل فساد در نهاد های دولتی و بعد برود و سراغ بهتر ساختن نهاد های قضایی و اجرایی و قانون گذار را بگیرد. این کار بهتر خواهد بود، زیرا همه مردم افغانستان شاهد یک دوره بسیار تلخ زمامداری جناب شنواری به عنوان قاضی القضات محکمه عالی افغانستان بودند، که هر لحظه بهشت را خواب می بیند و تمام هم و غمش به خاطر رفتن به بهشت است، این کار را کرد، پایه های نهاد قضایی کشور را فرو ریختاند، و تمام ریاست ها و مدیریت های این نهاد را با فساد و رشوه و اختلاس آلوده ساخت.

راه رسیدن به موفقیت تنها این است که از فساد و ترویج اختلاس جلو گیری شود هر چند این هم خیلی مشکل است و آدم گیج می ماند که کی این کار را بکند، به کدام آدم یک معاش فوق العاده پنجاه هزار دالری داده شود که این کار را انجام دهد.... ؟!