حامد کرزی در فکر مهندسی کردن قدرت در افغانستان

قدرت در افغانستان، هیچگاه به عنوان امر اجتماعی درک نشده است. همیشه تصور از قدرت این بوده که باید در تملک و اختیار یک فرد و در نهایت یک خانواده باشد. کسی را که مردم و جامعه هم به قدرت رسانده، آن کس پس از به قدرت رسیدن، مردم و جامعه را کنار زده است و قدرت را مال و ملک خود دانسته، و هر گونه برخورد دموکراتیک را برای اصلاح قدرت با خشونت پس زده است؛ زیرا برداشت اش این بوده که من یعنی قدرت و قدرت یعنی من.

افغانستان کشوری است رو به رو با اقتدارها. ما مردم افغانستان، در هر مورد اجتماعی: دینی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی، حکومت داری و… با اقتدار و مطلق نگری ها برخورده ایم. هر امر اجتماعی و انسانی در این کشور، صاحبی داشته و در اختیارش بوده، هرگاه از کسی بدش می آمده، برچسب اش را می-کشیده و بر پیشانی آن کس برچسب بی دینی، بد اخلاقی، خاین ملی و… می زده است. بنابر این، این نگرانی را باید جدی گرفت که پس از ۲۰۱۴ هر گونه مسایل اجتماعی و ملی و قدرت به اقتدار کشانده نشود و همین تصور دموکراتیک موجود برای مشروعیت قدرت از طریق انتخابات برهم زده نشود! برای این، افرادی که در راس قدرت حکومت افغانستان قرار دارد، چندان متعهد به ارزش های دموکراسی به نظر نمی رسند. در صورتی که مردم افغانستان، نهادهای اجتماعی و فرهنگی، حزب های سیاسی و سازمان های بین المللی، به انتقال قدرت از طریق انتخابات شفاف فکر نکنند، ممکن افرادی که در قدرت است زمینه و بستر را برای تثبیت قدرت شان و ماندن در قدرت، از طریق غیر دموکراتیک فراهم کنند. بهتر است از همین حالا فکر این را کرد تا از هرگونه مهندسی شدن قدرت پس از ۲۰۱۴ جلوگیری شود.

فعالیت ها و زد وبندهای کنونی رییس جمهور کرزی طوری به نظر می رسد تا یک تیم مشخصی را برای مهندسی قدرت تا ۲۰۱۴ به وجود بیاورد و این تیم، در هر صورتی- دمکراتیک یا غیر دموکراتیک- قدرت را تصرف کند. تصور از حکومت داری پس از ۲۰۱۴ هم برای مردم افغانستان و هم برای افرادی که در قدرت اند، نا روشن است و احتمال ها بیشتر. هر کسی قدرت را دوست دارد اما رییس جمهور کرزی شاید زیادتر، چون قدرت برای کرزی صاحب به یک امر باد آورده می ماند و آدم را به یاد قصه های می برد که مرغ دولت می آمد و به شانه ی کسی می نشست و همان کس پادشاه می شد، به قدرت رسیدن کرزی صاحب هم بی مناسبت با چنین قصه ی نیست.

چندین بار در سخنان اش رییس جمهور کرزی گفته است: پیش از این که به قدرت برسد، هیچگاه تصورش را نمی کرده که روزی، رییس جمهور افغانستان باشد، حالا که به قدرت رسیده ، دلیلی هم نمی بیند که قدرت را ایلا کند. البته این سخنان را در انتخابات دور دوم ریاست جمهوری گفته بود. اگرچه در این آواخر رییس جمهور کرزی گفت که بعد از این دوره ی ریاست جمهوری اش نمی خواهد یک روز هم زیادتر در قدرت بماند؛ این در حالی است که طبق قانون رییس جمهور کرزی حق هم ندارد خودش را کاندیدا کند. اما ذهنیت اقتدارگرایی و مطلق نگری برای به قدرت ماندن در ذهن سیاست مداران افغانستانی به پیمانه ای وجود دارد که به هیچ سخن دمکراتیک یک سیاست مدار افغانستانی نمی توان باور کرد.

به چند مورد فعالیت حکومت اشاره می شود که بیانگر مهندسی کردن قدرت می تواند بادشد:
تبدیلی رییس امنیت ملی، وزارت داخله، وزارت دفاع و تبدیلی والی های ولایت های کشور. این تبدیلی-های می تواند بیانگر زمینه سازی در درون حکومت افغانستان باشد.

معلوم می شود که رییس جمهور به سرنوشت حزب جمعیت اسلامی بعد از شهادت استاد برهان الدین ربانی، علاقه ای شدید پیدا کرده است. پس از شهادت استاد برهان الدین ربانی، ریاست حزب جمعیت باید مشخص شود. فعلا برای ریاست حزب جمعیت دو گزینه قابل پیش بینی است: صلاح الدین ربانی، رییس شورای صلح و فرزند برهان الدین ربانی، و عطا محمد نور، والی ولایت بلخ. رییس جمهور می خواهد در رهبری حزب جمعیت نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد به دلیل امکانات سیاسی این حزب در کشور. از همین اکنون به نظر می رسد که رییس جمهور صلاح الدین ربانی را برای ریاست این حزب، حمایت می کند و می خواهد صلاح الدین ربانی در تیم اش برای تصرف قدرت باشد.

جبهه ی ملی که اپوزیسون حکومت و رییس جمهور کرزی است؛ طبعا برای مهندسی شدن قدرت توسط رییس جمهور، می تواند یک مانع جدی باشد. بنابر این، رییس جمهور در پی ازهم پاشی این جبهه است و احتمالا پروژه ی ازهم پاشی این جبهه تا ۲۰۱۴ دوام بیاورد و در موقعی باید ازهم بپاشد که اعضای هر کدام با تضرع بیاید سراغ رییس جمهور کرزی؛ طوری که در انتخابات قبلی اتفاق افتاد و اعضای جبهه ی اپوزیسون آن وقت آمد سراغ کرزی صاحب.

در همین روزها رییس جمهور با تعدادی از استادان و رییس های دانشکده ها و دانشگاه ها دیدار داشته برای رای زنی این که کسی که خودش را کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ می کند، چقدر کارت رای دهی و از چند ولایت کشور فراهم کند تا بتواند واجد کاندیدا شدن شود. نظر رییس جمهور کرزی این بوده که بیشتر از صد هزار کارت رای دهی از تمام ولایت های کشور باشد. طبعا جمع آوری این همه کارت آنهم از تمام ولایت های کشور برای آدمی که در حکومت نیست مشکل است. بنابر این، به نظر می رسد که رییس جمهور می خواهد کاندیداهای ریاست جمهوری را نیز مهندسی کند و در نهایت چند آدم مورد حمایت حکومت ر-ا در صورتی که راه های به قدرت ماندن رییس جمهور بسته شود- کاندید کند.

موردهای که به آن اشاره شد نشانی از علاقه ی رییس جمهور برای مهندسی کردن قدرت در افغانستان بعد از ۲۰۱۴ می تواند باشد. طبعا برای مهندسی کردن قدرت به یک تیم نیاز است که رییس جمهور از هم اکنون در ساختن این تیم هم در درون حکومت و هم در بیرون حکومت دست به کار شده است. این مهندسی کردن قدرت هم از طریق دموکراتیک و هم از طریق غیر دموکراتیک برای رییس جمهور اهمیت دارد. در صورتی که جریانهای فعلی نتواند جلو این مهندسی شدن قدرت را بگیرد و قدرت در افغانستان مهندسی شود؛ دیگر از نظر عملی و ارزشی، طریق دموکراتیک هم ارزش اجتماعی و سیاسی نخواهد داشت فقط اعتبار شکلی و نمایشی خواهد داشت که برای مردم افغانستان و جریان های سیاسی خطرناک خواهد بود و قدرت به تملک یک فرد انتقال خواهد یافت.