کربلا در دانشگاه

من نمی دانم چرا این غربیان و شرقیان شرق شناس و اسلام پژوه نمی آیند و وضعیت صدر اسلام و حتا دوره جاهلیت را در این سرزمین بررسی نمی کنند. من که این تعصبات و خون خوارگی و کشتار را می بینم دست کمی از جنگهای نسل اندر نسل قبایل صدر اسلام ندارد بلکه دست بالا هم دارد. قوانین قبیله ای ما مانند برخورد با زنان (مثله کردن و گردن زدن و سوختاندن و زنده بگور کردن آنان) و محروم کردن آنان از ارث و حق ازدواج، فروکاستن نقش زنان به ابزاری برای شهوت و تولید مثل، فرار از مدنیت و درس و آگاهی، دسته بندی انسان ها به شریف (هم قبیله ای) و پست (انسانهای خارج از قوم و قبیله خودی)، توسل به جنگ برای دستیابی به قدرت و از همه مهمتر استفاده ابزاری از دین برای دستیابی به قدرت و ثروت، کاملا با شرایط صدر اسلام همپوشانی دارد. گوییا هنوز اعراب شمشیر بدست عربده کشان در پی مسلمان کردن کفار شرق و غرب دم از جهاد می زنند و می خواهند به زور، زر از آنان ربوده و آنان را عاقبت به خیر کنند و خود بر بلاد آنان چیره شده و خلافت نمایند. شاید با این تفاوت که جای شمشیر و سپر را به لطف آگاهان – که خود تماشاچی هستند- تفنگ و مواد منفجره و جای یلان پهلوان و جنگاور را انتحاریان گرفته اند.

اینها همه شباهت هایی است که دین ما و دنیای ما با دوران صدر اسلام و قبل از اسلام دارد. متأسفانه تا وقتی که ما سنن و عقاید و قوانین قبیله ای خود از قبیل برتر دانستن فرهنگ خود، اعضای قبیله ی خود و آداب و رسوم و عنعنات خود و دیگر مظاهر فرهنگی مانند دین و مذهب خود بر دیگران (خارجیانی که عضو قبیله ما نیستند) را میدان گردان زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نماییم و از عقلانیت و مدنیت به دلیل هم خوانی نداشتن با آن باورهای قبیله ای در گریز باشیم، وضع عوض نخواهد شد. پس تا زمانی که ما از منظر فرهنگ خود به قضاوت ارزشی درباره دیگران و فرهنگشان بپردازیم، و چون تفاوتهایی میان دیگران وخود می یابیم، در نتیجه آنان را کافر و پست محسوب کنیم، هنوز هم پس از 1440 سال سردرآخور اوس و خزرج داریم و تازه پرورده مشرب خوارج هم شده ایم و مرتب آن را بازتولید می کنیم. می گویید نه، بنگرید به عنوان مثال به همین اعراب، که به قول قرآن شدیدترین کفر و نفاق را دارند. حتما کسانی که به یکی از بلاد آنان مانند عربستان و یا کویت و ... رفته اند، به خوبی درک می کنند که تا چه حد آنان خود را تافته جدابافته و سرور انسان های دیگر می دانند و با تکبر و غرور با دیگر مردمان برخورد می کنند و حتا آسیایی تباران را به شکل مدرنتری از کنیزی و غلامی برده و همه کارگران به شمول افغانها را تحت عنوان "کفیل" استثمار می کنند. پس اسلام نتوانسته ذره ای اعتقادات قبیله ای این اعراب را تغییر دهد، بلکه محملی برای بسط سلطه بر دیگران –مانند ساختن مدارس و مساجد – فراهم ساخته است. عرب جاهلی حتا حالا حوصله حمل شمشیر ندارد تا شخصا به دانشگاه کابل برود و یا به دیره اسماعیل خان تا به جهاد بپردازد. او توانسته آن فرهنگ خشونت را توسط مدارس و بنگاههایی نظیر اهل حدیث کردن پاکستانی ها، وهابی کردن دیوبندیان و سلفی کردن مدارس بازتولید و سربازگیری کند تا افغانها خود همدیگر را بکشند و پاکستانی ها علیه هم وطن خود سلاح از نیام کشد. این سربازان به امید واهی وعده جنت، چنان سرمست اند که کشتن کودک و زن و پیر و بزرگسال و حتا هم کیشان آنان موجه است. این ماشین جنگی مسئولیت حفظ قدرت را برای اربابان خود دارد و به نازلترین قیمت حیطه نفوذ آنان را توسعه می بخشد.

به هر صورت بازهم تقابل قبایل در جایی رخ داده که قرار بوده، محمل عقلانیت باشد. مکانی برای مدارا و مأوایی برای صلح و آرامش و هم دیگر پذیری و دانشگاه باشد، نه قتلگاه و کشتارگاه.

این واقعه حداقل دو نکته را واضح می سازد، اندیشه محمل کردن دین برای استفاده ابزاری و کسب قدرت بازاری پررونق است و حالا حتا مکانی مانند دانشگاه را نیز به کاروان امتعه خود افزوده تا تجارت دین رونق بیشتری یابد. ثانیا پای نهاد آموزشی ما در این موارد بسیار می لنگد و نتوانسته حداقل عقلباوری و خردورزی را از طریق آموزشهای خود به دانشجویان منتقل سازد. البته این خود یکی از نواقص کریکولمهای قرون وسطایی دانشگاه ما است که حالا کشتارگاه شده و دیروز با هجوم سرسام آور نظامیان لشکر گاه گردیده بود.

بارها به مناسبتهای مختلف این راقم متذکر شده که حداقل آموزش فلسفه علم یا تاریخ علم برای تمامی دانشجویان باید الزام آور باشد، حتا رشته های شرعیات. تا دانشجویان یادگیرند که علم جز تضارب آرا و نسبیت پذیری نیست و بهترین گزاره آن است که ابطال پذیر باشد، نه اینکه سنگ گردد، حتا گزاره های دینی. بدین ترتیب می توانستیم به جای اینکه شاهد سربراوردن طالبان از دانشگاه باشیم، شاهد بالندگی خردورزی و مدارا می بودیم. اما متأسفانه به عکس، همیشه تندروان مذهبی از دانشجویانی مانند طب و مهندسی سربازگیری می کند، کسانی که به هیچ وجه فلسفه علوم را نمی خوانند و با نسبیت سروکاری نداشته اند و شاهدیم که تندروان چه بن لادن و چه ایمن الظواهری، چه حکمتیار بیشتر پرورده علوم تجربی بوده اند.

اما در واقعه دانشگاه به جای سربازان پیاده (دانشجویانی که اسیر شده اند) باید به دنبال کسانی رفت که به سربازگیری در این مکان علمی مشغولند. کسانی از هر دو مذهب که کوشیده اند دانشجویان را به جان هم اندازند و توهین به مذهب یکدیگر را در محضر علم باب کرده اند. ملاهایی که سخنرانی کرده اند و به بزرگان مذهب مخالف تاخته اند، و نهادهای طالب پروری مانند انجمن اصلاح و دیگر عوامل نفوذی طالبان باید پاسخگو باشند. ..ولی افسوس که در معرکه کربلای دانشگاه نیز، سر پیادگان بر نیزه است و نوکران خلافت اعراب، دلارهایشان را می شمارند.