اشکی به یاد انیسه

عبدالرحیم احمد پروانی
در حالی که دولت کرزی از راه های مختلف در تلاش است تا قبل از خروج نیروهای ناتو از افغانستان، دست کم بخشی از طالبان را به سوی خود بکشاند، طالبان با تشدید اعمال خشونت گرایانه ، گسترش ارعاب و تهدید به باقیماندن روی موضع خود که همانا برچیدن گلیم دولت کرزی و برقراری دولت ناب اسلامی، به زعم خود شان است، ادامه می دهند.

نمونه خونبار این خشونت که در این هفته موجی از نفرت را پدید آورد، قتل انیسه دختر شانزده ساله شاگرد صنف ده مکتب محمود راقی ولایت کاپیسا بود که یک بار دیگر نشان داد، طالبان برای رسیدن به برنامه های سیاسی خود به هیچ اصلی پابند نیستند. انیسه که در پهلوی اینکه در مدرسه درس می خواند، کارمند رضاکار مدیریت صحت عامه در بخش واکسین نیز بود و در کمپاین واکسین ضد فلج کودکان در ولایت کاپیسا فعالیت می کرد.

قتل انیسه نوجوان را می توان از زوایای مختلفی بررسی کرد، اما من فقط به دو مورد آن می پردازم:

1 – آیا دولت افغانستان "خود کُش و بیگانه پرست" است؟

چند هفته قبل در همین صفحه به ارتباط قتل ملالی یوسفزی دختر نوجوانان پاکستانی و سرآسیمگی مقامات دولت افغانستان در تقبیح آن، نوشته بودم مگر خون ملالی یوسفزی رنگین تر از خون کودکان افغانستان است که این همه به آن پرداخته می شود و از کودکان ما که مظلومانه توسط طالبان کشته می شوند، کسی یادی هم نمی کند؟ خاموشی مقامات دولت افغانستان در برابر تیرباران شدن انیسه شانزده ساله که در بیخ گوش ارگ نشینان، درست در شمال کابل رخ داده است، به صورت شگرفی این نظر را تایید می کند. انیسه نه تنها دانش آموز بود که بخشی از وقت خود را صرف یکی از شریفترین و مهم ترین فعالیت انسانی که همانا کمک به پروسه واکسیناسیون ضد فلج کودکان است نیز ساخته بود. او و خانواده اش بدون شک از خطراتی که او را و حتی اعضای خانواده اش را تهدید می کرد، آگاه بودند. اما شجاعت، دلیری و آگاهی این بانوی نوجوان او را از کنج خانه و تنورخانه به فعالیت های آموزشی و اجتماعی کشانیده بود. شاید هم انیسه و خانواده اش فکر می کردند که با موجودیت هزاران نیروی خارجی در افغانستان که بوق و سرنای شان گوش فلک را کر ساخته است و هزاران نیروی امنیتی افغانستان شامل پولیس، ارتش، امنیت ملی و نیروهای اربکی شاید طالبان توانایی آسیب رسانیدن به او و امثال او را نداشته باشند. اما این واقعه دردناک، شوربختانه واقعیت تلخی را که همانا ناتوانی دولت در تامین امنیت مردمانش است به نمایش گذاشت.
انیسه کشته شد، اما دولت تا کنون خاموش است. حامد کرزی که هنگام زخمی شدن ملالی یوسفزی به ده رهبر مذهبی و سیاسی پاکستان به شمول عمران خان که یک هفته قبل فتوای جهاد را علیه حکومتش داده بود، نامه نوشت. وزیر معارفش مراسم دعاخوانی را در مدارس به راه انداخت. برای انیسه چه کاری انجام شد؟

یاد تان است جامعه جهانی برای ملالی چه کرد؟ رسانه های نوشتاری، گفتاری و دیداری دمی از بازتاب خبر سوء قصد علیه او باز نمی ایستادند. اما آیا شما خبری از کشته شدن انیسه در جایی از رسانه های غرب شنیدید؟ خواندید؟
چه تفاوتی بین انیسه و ملالی وجود دارد؟ هر دو دانش آموز و هر دو به کار اجتماعی مصروف بودند. هر دو مورد حمله طالبان قرار گرفتند که خوشبختانه ملالی جان سالم بدر برد، اما انیسه به شهادت رسید. پس چرا منادیان حقوق بشر در داخل و خارج افغانستان از انیسه نمی گویند؟ چرا دولت افغانستان از انیسه نمی گوید؟ آیا این طور نیست که دولت افغانستان خود کُش و بیگانه پرست است؟ اگر نیست، چرا وزارت معارف یادی از انیسه نمی کند؟ چرا وزارت صحت عامه او را قهرمان نمی خواند؟

2 – آیا قتل انیسه پاسخ طالبان به فعالیت های صلح کرزی است؟

شورای صلح افغانستان به رهبری صلاح الدین ربانی فرزند پروفیسور برهان الدین ربانی فقید که توسط طالبان ترور گردید، هفته گذشته از رهایی تعدادی از اعضای رده های میانه طالبان از زندان های پاکستان خبر داد. گفته شد این هیئت در سفری که در هفته دوم ماه نوامبر سال روان به پاکستان و مذاکره با مقامات آن کشور داشت، هر دو به توافق رسیدند تا برای پیشرفت مذاکرات صلح عده ای از اعضای بلند پایه طالبان از زندان های پاکستان رها شوند. اگر چه مقامات پاکستان به رهایی افراد بلند پایه طالبان از جمله ملا برادر موافقت نکرد، اما چند نفر از افراد درشت طالبان را به فرمایش هیئت صلح افغانستان رها کرد. پیوست آن هیئت دیگری و این بار از نام دولت افغانستان به ریاست وزیر خارجه دولت به پاکستان رفت تا تعداد بیشتری از طالبان را از زندان پاکستان رها سازد.

در این شکی نیست که صلح خیر است. در این شکی نیست که برقراری صلح در افغانستان خواست ملت جنگدیده و ستمکشیده ماست، اما این فعالیت ها آیا به راستی کمکی به برقراری صلح در افغانستان می کند؟ این طالبانی که به خواست دولت افغانستان و یا هیئت صلح افغانستان از پاکستان و یا بازداشتگاه های امریکایی ها رها می شوند، چه فعالیت هایی به نفع صلح در افغانستان انجام می دهند. آیا اینان در برابر کدام نهادی پاسخگو هستندو گزارشی از فعالیت های خود ارایه می کنند؟ در تظاهراتی که در ماه اپریل 2011 در شهر مزارشریف در محکومیت قرآن سوزی تیری جونز کشیش امریکایی رخ داد، چندین نفر از کارمندان سازمان ملل متحد توسط تظاهر کننده کننده گان کشته شدند. به اساس یک گزارش بی بی سی که به تاریخ هفتم اپریل 2011 در سایت فارسی آن خبرگزاری به نشر رسیده است:" گروه حقیقت یاب دولتی که برای تحقیق در مورد جزئیات تظاهرات خشونت آمیز در مزار شریف به این شهر رفته بود، می گوید شماری از افراد سابق گروه طالبان از جمله عاملان اصلی خشونت در این تظاهرات بوده اند. محمد اکبری، از اعضای مجلس نمایندگان افغانستان که در راس این گروه قرار دارد، به بی بی سی گفت که این افراد در گذشته با طالبان همکاری داشتند ولی اخیرا در تشکیل برنامه مصالحه ملی، به دولت افغانستان پیوسته بودند." تا کنون چنین به نظر می رسد که با وجودی که دولت تعداد زیادی از طالبان را به بهانه ها و مناسبت های مختلف از بند رها کرده است، اما نتوانسته است از ایشان در روند برقرای صلح استفاده موثر نماید. حتی در قسمت استفاده تبلیغی از این افراد نیز ناکام مانده است.

اگر این افراد با رهایی از زندان، واقعن درکنار دولت قرار می گیرند و از طالبان و سیاست های متحجرانه شان دوری می کنند، باید دست کم اعمال جنایتکارانه این گروه را که صاف و ساده در تضاد با دساتیر اسلامی و قوانین بشری قرار دارد، تقبیح کنند. اما در اینگونه مواقع از سنگ صدا می خیزد، از اینان نه.

طالبان هم که کارهای شان منحصر به فرد است. نمی آیند که یک اعلامیه بدهند و یا مصاحبه کنند و بگویند که با دولت و اینا مصاحبه نمی کنند، هر باری که دولت نامی از صلح و این گپ ها می گیرد، می روند جایی را انفجار می دهند، کسی را می کشند و یا کار دیگری می کنند که نشان دهند با دولت کرزی سر صلح را ندارند.
انیسه نخستین قربانی جنگ در افغانستان نیست و بدبختانه تا جایی که دیده می شود، آخرین آن هم نیز نخواهد بود، اما روش دو سویه دولت افغانستان در برابر چنین قضایایی سخت آزار دهنده است.

l