انتخابات ریاست جمهوری 2014 در افغانستان و چالش های پیش رو

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان قبل از هر موضوع دگر که به نحوی به سر نویشت افغانستان بستگی دارد ,بیش از پیش مورد توجه جامعه افغانی وجامعه بین المللی قرار گرفته است به خصوص که هرروز به تاریخ تعیین شده انتخابات نزدیک تر میشویم آمادگی های سیاسی , صف بندی گروها وچهره های مطرح در کشور رونق میابد از سوی دگر باور افکار عمومی بر این است اگر انتخابات ریاست جمهوری 2014 افغانستان بطور شفاف ودموکراتیک بر گزار نگردد افغانستان به سوی بحران امنیتی دوام دار ویاحتی بسوی جنگ داخلی کشانده خواهد شد از اینرو ثبات سیاسی و امنیت اجتماعی بستگی تنگ آتنک به نحو برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2014 دارد.

بر اساس مصوبه واعلان کمسیون مستقل انتخابات , تاریخ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2014 افغانستان در 16 حمل 1393 برابر با 5 اپریل 2014 تعیین گردیده است این عمل کمیسیون انتخابات , تردید وگمانه زنی ها مبنی برتقدم وتاخر در تاریخ انتخابات را زودود.باتوجه به اوضاع امنیتی کشور, پشینه کاری کمیسیون مستقل انتخابات وبافت اجتماعی وفرهنگی افغانستان مشکلات وچالشهای متعدد قابل درک است.

الف : گستراندن بساط دموکراسی به عنوان یک پدیده جامعه مدرن که لوازم واقتضاءات خاص خود را دارد , در جامعه به شدت سنتی وقبیله گرا افغا نستان یک پارادوکس سیاسی تلقی میگردد زیرا دموکراتیزه شدن یک کشور, طی یک فرایند دوام دار سیاسی وفر هنگی امکان پذیر است وحتی کشور های که بیش از یک قرن پشینه دموکراتیک دارند هنوز مر حله مطلوب از دموکراسی را تجروبه نکرده است. در حالیکه افغانستان تا کنون در اغاز کار قرار دارد .با توجه به این امر که از پدیده دموکراسی تعریف های گوناگون ارائه گردیده است ونیز از سوی حاکمان خود کامه استفاده های مختلیف از دموکراسی صورت گرفته است که تا تداوم قد رت خود را توجیه کنند ,قدر جامع اما از مقوله دموکراسی عبارت است از " حکومت مردم بر مردم که توئم با مشروعیت سیاسی ومقبولیت مردمی باشد "در بستر چنین حاکمیت ,ساختاری نظام بنا نهاده میشود که ضامن امنیت , نظم ,وضع واجرای قانون میباشد .یکی از پیش زمینه های یک جامعه دموکراتیک , داشتن فر هنگ سیاسی واجتماعی است که ارزش ها وهنجار های دموکراتیک را بیپزیرد . در پرتو چنین فرهنگ, ارزش های مانند: حقوق بشر , برابری زن ومرد ,اجرای عدالت ,ازادی بیان ومذهب واحترام به قانون رشد ونهادینه میگردد .در حالیکه افغانستان از نبود یک فرهنگ دموکراسی پذیر بشدت رنج مبرد ودر مقابل ارزش های دموکراتیک رفتارهای سنبلیک وگزینیشی صورت میگرد و جامعه هنوز به خرد وعقلانیت که منافع عمومی را بر منافع شخصی وقومی تر جیح بدهد نرسیده است. موضع گیری های قومی معیار اصلی در رفتار های سیاسی است .ارزش های مذهبی منابع مهم برای وضع قوانین مدنی است . در حالیکه در جوامع دموکراتیک حرکت های فراقومی وفرا مذهبی از اصول اساسی شمرده میشود ودر عین زمان به ازادی عقائید ومذاهیب در چار چوب معین قانونی احترام قائل است.از اینرو اشتی دادن یک پدیده جامعه مدرن وارزشهای ان با الگوهای جامعه سنتی, وقت وزمان طولانی را در بر میگیرد .

ب : همچنان اماده سازی افکار عمومی برای پذیرش فر هنگ کثرت گرائی سیاسی یکی از پیش فرض های جامعه دموکراتیک است ,در حالیکه افکار عمومی در کشور به این باور است که برای برخی گروه های اجتما عی باید اولویت های سیاسی لحاظ گردد , به خصوص برای بعهده گرفتن سمت های در هرم قدرت با ید به بر خی ترتیب های قومی , ملاحظه جدی صورت بیگرد, این باور کاذب سیاسی مخالف با برابری حقوق شهروندی در عرصه های مختلیف خدماتی است وعملا جامعه را به شهروند درجه یک ودرجه دوم تقسیم میکند . بر گزاری انتخابات شفاف وعادلانه در راستای گزینش نمایندگان مردم , ریاست جمهوری وسائر حوزه های انتخاباتی شالوده اصلی یک حرکت دموکراتیک است . در نظام کنونی جهان ساز مان های ملی وبین المللی وجود دارد که مدافع انتخابات ازاد است واین نهاد های مدنی دارای ساز کا های مشخص برای برگزاری انتخابات شفاف است . در دهه اخر ا فغانستان نیز دارای چنین نهاد های مدنی گردیده است گر چند میزان موثریت این ساز مان ها قابل توجه نبوده است اما اصل این حرکت یک عمل مثبت وارزشمند است.انتخابات های قبلی ریاست جمهوری وپار لمانی نشان دادند که رای دهندگان در کشور بر اساس معیار های قومی وسمتی رای دادند شایسته سالاری ولیا قت فردی افراد در نظر گرقته نمیشود.عصبیت های قومی در کشور به حد جدی است که مانع هر نوع گزینش ازاد ودموکراتیک درعرصه انتخابات گردیده است , تصمیم گری های فردی تحت تاثر تصمیمم گری جمعی قرار میگرد ازمون های انتخابات قبلی نشان دادند هنوز زود است که یک رای دهنده در افغانستان توانائی تشخیص وانتخابات فرد مورید نظر خود را به صورت ازادانه وبدون وابستگی های قومی ومنطقه ای داشته باشد وهمچنین رای" گرندگان" کوشش میکنند بازار کار زار قومی را گرم نگهداشته وبرای خود یک پایگاه محکم قومی دست وپا کنند .

ج : صف آرائی فعلی احزاب سیاسی وگروه های قومی نشان میدهند که انتخابات اینده ریاست جمهوری به شدت به یک کاز زار قومی تبدیل خواهد شد , چهره های مهم اقوام غیر پشتون کوشش میکنند با شکل دهی یک حلقه وائتلاف سیاسی, طلسم انحصار حاکمیت قوم خاص را در حوزه حاکمیت افغانستان به تاریخ سپرده واز طریق دموکراتیک برخی حلقات سیاسی را متقائید به گردش قدرت کنند, گر چند که این هدف استراتژک به هیج وجه در ادبیات سیاسی این گروه های همسو رسما باز گو نشده است زیرا فرهنگ سیاسی مصلحت آمیز افغانستان فرصت " تابو" شکنیهای فرهنگی وسیاسی را در افغانستان نمیدهد . رفتارهای سیاسی به طور اعم قومی است اما ادبیات سیاسی ملی است این شیوه رفتاری وگفتاری باعث ابهام در اهداف سیاسی فعالین سیاسی شده است ونیز منافی با اصل است که ازادی بیان به ان تاکید مکند "بگوآنچه را که فکر میکنی وانچه را که می پسندی" خود سانسوری ودگر سانسوری در فرهنک سیاسی کشور مخالف ادبیات دموکراتیک وازادی بیان است, تازمانیکه بیان روشن برای اهداف سیاسی وجود نداشته باشد هیج راه حل برای نارسائی های موجوده یافت نخواهد شد.

د : انتخابت قبلی ریاست جمهوری وپارلمانی افغانستان نشان دادند که کمسیون مستقل انتخابات از نظر شیوه عمل وموضع گیری سیاسی خود , بشدت اسیپ دیده است . باطل شدن ملیون ها رای در انتخابات ریاست جمهوری وجابجائی بر خی نمایندگان پارلمان بعد از شمارش مجدد اراء, یک عمل انتخاباتی نه , بلکه یک عمل استصوابی بود .همچنان مخالفت اقای کرزی با دو عظو خارجی این کمسیون پنج نفره یکی دگر از مشکلات انتخابات پشرو است.از سوی دگر توزیع بیش از حد کارت های انتخاباتی که به نظر میرسد بیش ار تعداد رای دهندگان در کشور است , یک مشکل اساسی در راستای انتخاباتی شفاف وعادلانه می باشد .نبود امار مشخص از تعداد کل رای دهندگان در کشور باعث ابهام در کل اراء میگردد , دولت افغانستان در طول سالهای گذشته قادر به آمار گری نفوس کشور نگردید عدم کنترل جمعیت افغانستان از سوی دولت , مانع سلطه حکومت در امور خدمات رسانی میگردد در چنین حالت تعداد کل اراء بیشتر ازروی حدس وگمان است نه ازروی معیار های مشخص که ضامن حقوق شهروند است , ضایع شدن رای یک شهروند در هر حالت ان به معنای نقض حقوق شهروندی است , دولت موظف است که که ازحقوق شهروندان خود حفاظت کند در حالیکه این تعهد حقوقی وقانونی از سوی دولت افغانستان رعایت نمیگردد, در عین زمان شیوه های رای گیری وجذب رای ازسوی کاندید ها انتخاباتی در ولایات مختلیف از روی زور,ارعاب ویاتطمیع های عواب فریبانه صورت میگرد. کمسیون مستقل انتخابات ملزم است که با داشتن معیارهای مدرن وقابل اجراء راه را برای یک انتخابات آزاد فراهم کند.

ه : نبود امنیت سراسری درکشور یکی از چالش های دگر در راستای یک انتخابات ازاد می باشد. همزمانی خروج نیروهای ناتو با بر گزاری انتخابات ریاست جمهوری 2014 فرصت نا امن سازی را برای گروه های تروریستی فراهم میکند . بحث خروج نیروهای امریکائی از افغانستان در 2014 ماه ها است که در محافل سیاسی ومطبوعاتی یکی از موضوعات جدی بوده است . بدیهی است که مخالفان نظام افغانستان از این دو فرصت مهیم برای نا امن سازی افغانستان استفاده خواهد کرد.برگزاری ناکام انتخابات ریاست جمهوری یکی از اهداف مهیم مخالفان دولت افغانستان است گروه طالبان وسائر شبکه های همسو در تلاش خواهد بود که از هر فرصت ممکن استفاده نموده تا فضای انتخابات را مختل سازند .نیروهای امنیتی افغانستان اعم از پلیس واردو در محک ازمون امنیتی مهیم قرار خواهد گرفت , گر چند که نهادهای امنیتی کشور مثل سائر زیر مجموعه های بدنه دولت از فساد اداری ونبود دسیپلن لازم رنج میبرند.علاوه بر آن,خروج نیروهای ناتو ویا حد اقل آ غاز خروج ناتو در اوائل 2014 از افغانستان از نطر روانی دولت را تحت فشار قرار میدهد این ضعف روانی دولت باعث میشود که نیروهای مخالف دولت مورال بیشتر پیدا کنند .از سوی دگر تلاش های صلح با مخالفین دولت افغانستان در مسیر قرار ندارد که منجر به صلح واقعی در افغانستان گردد, لذا مشکلات امنیتی کما کان به حال خود باقی است با وجود مشکلات وچالش های متعدد که پاره از ان در اینجا یاد اوری گردید , انتظار یک انتخابات که با نرم های امروزی تطبیق داشته باشد بعید به نظر میرسد اما نفس این عمل یک امر مثبت ارز یابی وبه قول معروف تمرین دموکراسی است .

نسیم جعفری – روتردام 4-12-2014