زن ستیزی در ساختار ازدواج

در افغانستان ازدواج قبل از وقت و اجباری دختران و زنان هنوز هم بسیار رایج است. براساس گزارشی از بخش زنان سازمان ملل متحد بیش از پنجاه و هفت در صد دختران افغانستان قبل از شانزده سالگی عروسی می کنند. قیمت یا طویانه‌ی این دختران هم میان یک هزار تا بیست هزار دالر امریکایی است. این در حالیست که خطرات ازدواج قبل از وقت و اجباری هم بسیار اند و مردم ما الزاماً از این خطرات نا آگاه نیستند.

براساس آمار موسسه بین المللی صحت، امکان مرگ مادرانی که کمتر از چهارده سال سن دارند چهار برابر بیشتر از مادران بزرگسالی است که از لحاظ روانی و فزیکی آماده گی حمل و ولادت را داشته باشند. آمار مرگ و میر مادران در افغانستان هنوز هم بلند است. در هر دو ساعت یک زن جانش را به خاطر ولادت و یا مشکلات مربوط به حامله گی از دست می دهد. تعداد زنانی که در راه طفل به دنیا آوردن قربانی می شوند به مراتب بلندتر از تعداد قربانیان جنگ در افغانستان است. علاوه بر آن، دخترانی که زود ازدواج می کنند کودکان بیشتر و خانواده های بزرگتر می داشته باشند که باعث افزایش مخارج خانواده و فقر و عدم موجودیت فرصت ها برای همه کودکان می شود. ازدواج های اجباری هم باعث ایجاد خطر برای زنان می شود. خودسوزی ها و قضایای فرار از منزل به صورت عمده مرتبط به ازدواج اجباری و یا دیگر انواع خشونت در خانواده ها استند و احتمال مشکلات روانی در میان زنانی که مجبور به ازدواج می شوند بیشتر است. برخلاف باور های رایج در مورد عدم آگاهی در میان مردم، در حقیقت مردم شاهد مرگ و میر مادرانِ خوردسال و فرار و خودکشی دختران و زنانی اند که به صورت اجباری ازدواج کرده اند، و خطرات این ازدواج ها را می دانند.

سوال بزرگ این است که چرا با وجود این همه خطراتی که ازدواج اجباری و قبل از وقت برای زنان و خانواده های شان به وجود می آورد، هنوز هم این رسوم ادامه پیدا می کنند.

عدم موجودیت امنیت و فقر اقتصادی معمولا دو دلیلی است که به عنوان ریشه های این ازدواج ها خوانده می شوند. این تحلیل تا حدی صحت دارد، اما این نتیجه گیری که گویا ازدواج اجباری و قبل از وقت دختران فقط به فقر و عدم امنیت ربط می گیرد سطحی است چون این ظلم در فرهنگ ما نهادینه شده است و تنها در میان فقرا و یا در مناطق نا امن رایج نیست بلکه یک پدیده‌ی پیچیده‌ی فرهنگی است که زنان از طبقات و مناطق مختلف را متاثر می سازد. برای کاهش فقر راه هایی دیگری به جز از فروش دختران وجود دارد و زنان در هر جایی که باشند از امنیت کامل برخوردار نیستند و با خطرات تجاوز و خشونت روبرو اند. بنابراین حقیقت این است که برای بقای ساختار های مردسالارانه ای که زن را متکی به مرد می سازند، ازدواج های اجباری و قبل از وقت هر دو ضروری اند و ریشه‌ی اصلی این ازدواج ها زن ستیزی است.

دخترانی که زود ازدواج می کنند فرصت های کمتری برای آموزش و کار و خودکفایی اقتصادی دارند. براساس گزارش سال ۲۰۰۷ وزارت معارف، چهل فیصد دختران مکتب در افغانستان تا صنف سوم درس می خوانند، اما کمتر از پنج فیصد فرصت آموزش بعد از صنف هشتم را دارند و یکی از دلایل پایان یافتن تحصیل برای دختران ازدواج است. قانون مدنی افغانستان سن ازدواج را برای دختران شانزده و برای پسران هژده تعیین کرده است، در حالیکه اگر کودکان به صورت طبیعی مکتب بخوانند، در هژده سالگی مکتب را تمام می کنند بنابراین این قانون باعث می شود ازدواج دخترانِ صنف ده، که لیسه را به پایان نرسانده اند، رسمیت داشته باشد. امکان اشتغال بیرون از خانه برای دخترانی که مکتب را به پایان نمی رسانند اندک است. یکی از شغل هایی که نسبتا برای زنان پذیرفته شده است معلمی است، اما برای معلم شدن در اکثر مناطق دورافتاده به پایان رساندن لیسه ضروری است.

علاوه بر آن، دلیل این که دختران به نام عروسی خرید و فروش می شوند هم زن ستیزی و دیدگاه کالایی رایج نسبت به زنان در جامعه ما است. تا زمانی که دختران ما را در مقابل پول به ازدواج در آوریم، ازدواج اجباری و قبل از وقت ادامه خواهد است. این تجارت پر سرمایه در سراسر افغانستان باعث می شود نه تنها دختران تحت نام طویانه و قلین به فروش رسانده شوند بلکه دیدگاه کالایی نسبت به دختران تقویت پیدا کند. برای جامعه‌ی ما هنوز سخت است که این ازدواج ها را آنچه که استند بنامیم: دختر فروشی. دختران را، اغلب بدون علاقمندی، رضایت و یا حتی آگاهی خودشان، در مقابل پول به دست شوهران و خانواده های آنها می سپاریم تا کار های خانه را کنند، دستیار خشو و خسر باشند، با شوهر شان رابطه جنسی داشته باشند، و طفل به دنیا بیاورند. این طرز ازدواج باعث می شود که زن به صورت سیستماتیک به عنوان یک جنس قابل خرید و یک موجود کارگر در خانه شناخته شود و هویت انسانی اش ارج گذاشته نشود. با وجود اینکه مردان هم قربانی ازدواج اجباری می شوند، اما به خاطر محوری بودن طویانه یا قلین برای ازدواج دختران، به صورت درازمدت، دیدگاه کالایی نسبت به زنان و دختران نهادینه شده است و این دیدگاه بر استقلال زنان و هر عرصه‌ی دیگر زندگی آنها تاثیر منفی دارد.

برای کاهش دادن و خاتمه بخشیدن به ازدواج های قبل از وقت و اجباری ضروری است تا این دیدگاه کالایی را که باعث می شود دختران ما در مقابل پول به عقد مردان در آیند تغییر کند و دیگر زن جنسی برای خرید توسط شوهرش نباشد بلکه همراه و دوست همسر خود گردد. برای این تغییر اجتماعی و فرهنگی زنان باید به صورت مداوم کار کنند و نقش بزرگتری در اقتصاد اجتماع داشته باشند چون زنان مستقل و توانمند قابل خرید و فروش نیستند بلکه خود می توانند سمت زندگی خود را و همسر خود را انتخاب کنند. به صورت کوتاه مدت، در قوانین ما تغییراتی باید به وجود آیند. قانون مدنی افغانستان و قانون معارف افغانستان در رابطه به ازدواج دختران در تناقض هم دیگر قرار دارند. براساس قانون مدنی، دختران شانزده ساله می توانند ازدواج کنند، اما براساس قانون معارف واداشتن کودکان، افراد زیر هژده سال، از تحصیل جرم است بنابراین با وجود این که یک قانون ازدواج دختران صنف دهم را اجازه می دهد، قانون دیگری آن را غیر مجاز می داند چون براساس قانون معارف زنان متاهل نمی توانند در مکاتب عمومی شاگرد باشند و معمولا رسم این است که بعد از ازدواج و یا حتی نامزدی دختران به تحصیل ادامه ندهند. با وجود اینکه در افغانستان قوانین به ندرت تطبیق می شوند، به وجود آوردن این تغییرات باعث خواهد شد تا در آینده زنان و دختران از فرصت های بیشتر برخوردار باشند. تا ریشه کن ساختن ازدواج های قبل از وقت و اجباری در افغانستان راه درازی در پیش رو داریم، اما تشخیص درست ریشه های این رسوم قدم اول برای مبارزه با آنها است.

دسته‌بندی شده در: مقالات