صلحی كه لبخند را به نيشخند تبديل می كند!

پيمان صلحي كه ميان دولت ائتلافي پاكستان با طالبان پاكستاني يك ماه و اندي پيش بسته شد، اكنون تبديل به يك چالش سياسي ميان افغانستان و پاكستان گرديده است وپس ازانعقاد اين پيمان سيلي از افراطيون انتحارگر و پيكارجو از پاكستان وارد افغانستان گرديده اند. افزايش حملات انتحاري و گسترش دامنه ناامني ها در جنوب و ولايات اطراف كابل نشان مي دهد كه ميزان ناآرامي و خشونت ها چندين برابر افزايش يافته است.

پيش از اين نيز تصوربراين بود كه ممكن است دولت جديد پاكستان" گوي" خشونت ها را به سوي افغانستان پاس دهد و خيال خود را در برابر خشونت طلبي هاي طالبان درپاكستان راحت كند. هرچند دربازي سياسي چنين پاشدادن هاي طبيعي به نظر مي رسد، زيرا هركشوري در قدم اول منافع خود را در نظر مي گيرد و درسايه چنين منافعي است كه فرامي كند. اما سئوال اساسي كه هنوز پاسخ روشن نداشته است اين است كه اساسا آيا اين پيمان به نفع پاكستان هست وآيا مي توان ادعا كرد كه از چنين پيماني پاكستان سود مي برد و يگانه راه برون رفت از بحران افراطي است يا اين كه فراراز باران و نشستن زير ناودان است؟.

دراين كه اين پيمان سبب افزايش شورش ها و ناامني ها درافغانستان شده است شكي درآن نيست. هدف اساسي از انعقاد اين پيمان اين بود كه دولت جديد پاكستان سعي كرد، براي مهار خشونت ها در كشورش يك جريان انحرافي باز نموده و آن را به سوي افغانستان هدايت نمايد. فتواي بيت الله محسود رئيس قبيله مسعودي كه هزاران مليشه افراطي را تحت فرمان خود دارد، رسما عليه دولت افغانستان اعلام جهاد داد و نيز هزاران افراطي ديگري كه از اقصا نقاط جهان در ايالت سرحد جمع شده و لانه هاي امن براي خود ساخته اند، با استفاده ازاين فرصت هرچه افراطي و تروريست بود به سوي افغانستان سرازير شدند طوري كه براساس اعلام مقامات نظامي افغانستان بلا فاصله پس از توافقنامه صلح، شورش ها و ناآرامي ها سي درصد درافغانستان افزايش يافته است. همچنين مارک لیتی سخنگوی ناتوگفت: ما شاهد افزایش فعالیت های شورشیان در مناطق شرقی کشور بوده ایم و ما معتقدیم که این مسئله با توافق آتش بس میان دولت پاکستان و گروه طالبان در مناطق قبایلی و کاهش فعالیت نیروهای نظامي پاکستانی دراین مناطق ارتباط دارد.

با توجه به اين پس منظر آيا پاكستان به بهانه آتش بس و حمايت از طالبان مي خواهد افغانستان را همچنان ناآرام نگه دارد، يا اين كه يك فرافكني براي برون رفت از بحران افراطي گري در داخل اين كشور است؟ از ظاهر اين توافق نامه و موضع گيري هاي دولت پاكستان آشكار چنين برمي ايد كه اين دولت به اين دليل با گروههاي افراطي درايالت سرحد توافقنامه آتش بس امضا كرده اند كه آشوب ها و ناامني ها را دركشورش كم كند و با برخورد مسالمت آميز در گذر زمان بايد منتظر بمانند تا به تدريج وبه مرور زمان جريانهاي افراطي در اين مناطق تضعيف گردد. آنها بارها تاكيد دارند كه در توافق نامه صلح، گروههاي افراطي پذيرفته اند كه به داخل افغانستان وارد نشده و در افغانستان آشوب به پا نكنند.

اما كار شناسان سياسي و نظامي با توجه به اين شيوه سياسي است كه آن را پيماني عقيم وگريز از باران به زير ناودان مي دانند و براين عقیده هستند كه هدف دولت پاکستان از گفتگو با رهبران گروه های افراطي پاکستانی در مناطق قبیله نشین شمال غرب این کشور، جلب توافق آنان برای خاتمه دادن به عملیات خشونت بار این گروه ها در داخل پاکستان است و هيچ تضميني وجود ندارد كه دولت پاكستان مانع نفوذ افراطي ها به داخل افغانستان گردد، زيرا موضع چنين ممانعتي پيش از پيش منتفي است و در نوار مرزي و مناطق قبيله نشين ايالت سرحد نيروهاي نظامي پاكستان اصلا حضور ندارند تامانع نفوذ گروههاي افراطي و تروريست به داخل افغانستان گردند. دراين ميان احمد رشيد روزنامه نگار مشهور پاكستاني نيز از كساني است كه به زودي بعد از انعقاد چنين پيماني ميان دولت و طالبان از آن انتقاد كرد و گفت:" متاسفانه ارتش پاکستان هیچگونه معیار و شاخصه ای برای تعیین گروههای شبه نظامی ندارد و ارتش پاکستان با گروههای تندرویی مانند بیت الله محسود و حتی گروههایی که با شبکه القاعده اتباط دارند، مذاکره می کند. ارتش در واقع با گروههای میانه رو اسلام گرا که واقعاً خواهان صلح هستند، مذاکره نمی کند. به همین دلیل هم گروههای میانه رو بخشی از این روند صلح نیستند".

برای مطالعه ی اسناد درباره حمايت پاکستان از طالبان اينجا را کليک کنيد/ دانشگاه جرج واشنگتن

باتوجه به اين فرايند از فعاليت هاي سياسي پاسخ منفي به اين سئوال دشوار خواهد بود كه بگوييم هدف برخي از مقامات پاكستاني از آتش بس تنها تحكيم امنيت و جلوگيري از جنگ در ايالت سرحد است ومقامات حكومتي و دولتي دولت پاكستان به طور مخفيانه از طالبان حمايت نمي كند و يا درداخل افغانستان براي گسترش آشوب ها تلاش نمي كنند. زيرا سه دهه جنگ و نا امني در افغانستان نشان داده است كه پاكستان نقش اصلي را دراين بازي هاي خونين داشته است و طرح هاي و پلانهاي خونباري را درافغانستان دنبال كرده اند. اما مسئوله اساسي اين بود كه مقامات پاكستاني بعد از سقوط رژيم طالبان ادعا داشتند كه ارتش و سرويس هاي اطلاعاتي پاكستان آي اس آي ديگر در امور افغانستان دخالت نمي كند و طالبان و ديگر گروههاي تروريستي را در افغانستان و پاكستان مورد حمايت و آموزش قرار نمي دهند.اما يك موسسه پژوهشي- اطلاعاتي امريكا كه با سرويس هاي امنيتي امريكا همكاري نزديك دارد، چند هفته پيش از همكاري و حمايت برخي از مقامات پاكستاني با طالبان براي ناامن ساختن افغانستان پرده برداشت.هرچند كه تاپيش ازاين نيز پاكستان بارها و بارها از سوي مقامات وموسسسات پژوهشي بين المللي متهم به دخالت درامور افغانستان شده اند، اما گزارش زير آخرين گزراشي است كه آشكارا از همكاري آي اس آي با طالبان پرده برداشته است.

آخرين گزارش اطلاعاتي را كه موسسه رند در امريكا منتشر كرده واسنادي از همكاري سرويس هاي اطلاعاتي پاكستان باطالبان را بيرون داده است. دراين گزارش آمده است، در صورتی که مخفیگاه ها و پناهگاه های طالبان در پاکستان از بین نرود ، امریکا با پیامدهایی فلج کننده و بلند مدت در افغانستان مواجه خواهد شد.در این گزارش اظهارات اخیر جنرال های امریکایی منعکس شده است، آنان هشدار داده اند، پناهگاه های امن ستیزه جویان در پاکستان تهدید جدي برای تلاش هاي صلح در افغانستان است. ست جونز كه اين گزارش را تهيه كرده مي گويد، هر شورش موفقی در افغانستان از سال 1979میلادی از پناهگاه های امنی در کشورهای همسایه برخوردار بوده است و شورش هاي فعلی نیز تفاوتی با آن ندارد. هم اکنون گروه طالبان و دیگر گروه ها از افرادی در دولت پاکستان کمک می گیرند و تا زمانی که این امر پایان نپذیرد، امنیت بلند مدت منطقه در مخاطره است.

اين پژوهش كه اقدامات ضد شورش در افغانستان نام دارد آشكارا گفته است كه برخی از مقامات کنونی و سابق سرویس اطلاعاتی پاکستان و نیروی مرزی این کشور به طور مستقیم به ستیزه جویان طالبان کمک کرده و همچنین در تامین مراقبت های پزشکی برای جنگجویان زخمی همکاری کرده اند. در این پژوهش آمده است، مقامات سازمان پیمان اتلانتیک شمالی ناتو از چندین نمونه از اقدامات عوامل اطلاعاتی پاکستان در ارائه اطلاعات به جنگجویان طالبان ، حتی مطلع کردن نیروهای طالبان از مکان و تحرکات نیروهای افغان و ائتلاف که به شکست چند عملیات نظامی امریکا و ناتو بر ضد طالبان منجر شده است ، پرده برداشته اند.

در این گزارش آمده است سرویس اطلاعاتی پاکستان و دیگرآژانس های دولتی این کشور به شورشیان طالبان و دیگر شورشیان در اردوگاه هایی در پاکستان آموزش داده و به آنها کمک مالی و اطلاعاتی کرده و همچنین در عبور از مرز به آنها کمک کرده اند.

سياستي را كه دولت جديد پاكستان دربرابر افراطي گري در پيش گرفته است، سياست ابتكاري و جديد نيست تا منتظر نتايج و پيآمد هاي آن باشيم، بلكه سياستي است كه ناكامي آن يك بار درپاكستان تجربه شده است و به عبارتي ديگرجنرال پرويز مشرف در اوج اقتدار خود، با پيمان صلحي كه با افراطيون وقبايل طرف دار طالبان و القاعده بست، يكباراز باران به زيرناوان فرار كرده است. او با انكار فعاليت هاي گسترده تروريستي در داخل پاكستان و اين كه ملاعمر در قندهار است و بن لادن و دستيارش ايمن الظواهري در نوار مرزي افغانستان و پاكستان زندگي مي كنند، هرگونه فعاليت هاي افراطي گري را انكار مي كرد، بر آتش با گروههاي پاكستاني تند رو درايالت سرحد اصرار مي ورزيد، اما يكسال طول نكشيد كه جنرال پرويز مشرف دريافت گروههاي افراطي نه تنها ايالت سرحد را به تسخيرخود درآورده بلكه لانه هاي امن افراطي گري، نزديكي هاي خانه جنرال را هم به تسخير خود درآورده است. او كه ازاين پيشآمد ترسيده بود، سراسيمه آتش بس و صلح نامه را زير پاگذاشت و طي يك هفته در يك نمايش خونين توانست به غايله لال مسجد دراسلام اباد خاتمه بدهد.
اكنون نيز سياستي را كه دولت جديد پاكستان در قبال افراطي گري در پيش گرفته درست همان تجربه ناكامي است كه يك بار جنرال مشرف آن را تجربه كرده است. شايد سرويس هاي اطلاعاتي و مقامات سياسي و نظامي درپاكستان به دليل اهدافي كه در افغانستان دارند، از مهره هاي بدنام افراطي گري استفاده نمايد و افراطي گري و خشونت را به سوي افغانستان پاس بدهند و چند صباحي هم خيال خود را راحت نمايد و آشوب هاي گسترده افراطي گري را درافغانستان و ناتواني دولت و نيروهاي ناتو و ائتلاف را دراين جنون افراطي گري به تمسخر گيرند. اما مقامات پاكستاني اين حقيقت را نبايد فراموش كنند كه جريان افراطي گري چنان در مسيري جنون آميزي را طي مي كند كه نمي توان آن را دريك قالب درمسير مشخصي هدايت كرد تا افغانستان اين آتش بسوزد و پاكستان از آن مصون بماند. جريانهاي افراطي مانند قارچ هاي هرز و يا سرطاني از هرنقطه اي سرك مي كشد كه مقامات سياسي و نظامي پاكستان و آي اس آي توان كنترول آن را نخواهند داشت، چنانچه كه در طول نزديك به دو دهه نتوانسته آن را كنترول نمايند. براين اساس همانطوري كه بارها و بارها كار شناسان سياسي و نظامي هشدار داده اند كه افراطي گري روزي گلوي خود پاكستان را نيز خواهند فشرد، تحقق عيني به خود مي گيرد. نبرد هاي سال گذشته طالبان پاكستاني بعد از قضيه لال مسجد نشان داد كه نيروهاي ارتش و پوليس پاكستان تاچه اندازه دربرابر اين افراطيون ضعيف و ناتوان هستند و اگر اين گروهها روزي بخواهند گلوي پاكستان را بفشارند، به راحتي چنين توانايي را دارند.

براين اساس هرچند كه دولت پاكستان درسايه آتش بس با طالبان برناكامي دولت افغانستان دربرابر جريان افراطي گري مي خندد، اما روزي ممكن است تقاص اين لبخند ها به نيشخند هاي تلخ در داخل پاكستان نيز مبدل شود.