شب قدر از حقیقت تا واقعیت!

اشاره: این مطلب سال قبل در ویبلاگ شخصی خودم منتشر شده بود که بازتاب گسترده و واکنش های زیادی را با خود به همراه داشت کابل پرس^? در آنزمان موقتا متوقف شده بود و باز نشر این مطلب را به مناسبت ماه روزه و شب های قدر مناسب دانستم.

 
قبل از پرداختن به مطلب لازم دانستم تا این تذکر را داشته باشم ٬ مطلب که در ادامه خواهد آمد هیچگونه هدف خاص و یا قصد اهانت و توهین به مقدسات و یا اعتقادات افراد را ندارد این مطلب سالهاست که ذهنم را گاه گاهی به خود مشغول٬ و به نوع می آزارد٬ هر چه سالهای بیشتری میگذرد و واقعیتهای عینی بیشتری را تجربه میکنم به همان اندازاه فاصله بیشتری را بین حقیقت و واقعیت مشاهده میکنم ممکن این ذهنیت که چرا آنچه حقیقت است در واقعیت به وقوع نمی پیوندد و یا مشاهده نمیشود ناشی از کم دانشی من در زمینه باشد و یاهم تحقیقات و شنیده های من جواب قانع کننده ی و توجیه خردگرایانه به خود نداشته است و یاهم نه جواب قانع کننده وجود داشته و نه هم توجیه خردگرایانه یا هر دو است و من و امثال من مشکل داریم. نوشتن این مقدمه فقط برای جلوگیری از سوء تفاهم احتمالی توسط خواننده گان نسبت به مطلب و نگارنده ی آن تحریر شد.

 
حقیقت 

 
 
شکی نیست خداوند یک حقیقت است٬ پیامبران الهی و کتوب آسمانی حقیقت دیگر٬ قرآن کریم کتاب آسمانی که مامسلمانان به عنوان کتاب آسمانی به آن باورمندیم ٬ در قرآن کریم سوره لیله القدر یکی از سوره هایست که در آن خداوند چگونه گی مقدرات بندگان خودش را توضیح داده و در دهه ی آخر ماه مبارک رمضان روزه داران مسلمان شبهای را به نام لیله القدر (شب قدر )٬ با مراسم ویژه ای روحانی شب را به صبح میرسانند. در مفاهیم و ترجمه و تفسیر این سوره مبارکه چنین آمده است.

 قدر = تقدیر بسيارى از دانشمندان اين معنا را پذيرفته اند؛ چون در اين شب، همه چيز اندازه گيرى مى شود، به آن شب قدر گفته مى شود. از جمله مقدرات اين شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پيش آمده، مانند جنگ، زلزله، پيروزى، شكست، سعادت و شقاوت و...است. در اين شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آنچه با سرنوشت انسان ها ارتباط دارد، بر اساس حكمت و مصلحت رقم مى خورد. (در او تقدير و تفصيل كنند؛ هر كار كه مشحون به حكمت است، نقص را بر او راه نبود و هر چه در آن سال خواهد بود از آجال و اقسام، در اين شب تقدير كنند. و به تعبیر دیگردر تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی‌رسد. این شب شب نزول قرآن، شب فرود آمدن ملائکه و روح نیز نام گرفته است.

عبادت در شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است. در این شب، مقدرات یک سال انسان‌ها و رزق روزی‌ها، عمرها و امور دیگر مشخص می‌شود.

مساجد٬ مراکز دینی٬ تکایا٬ زیارت گاه ها و منازل در این شب فضای روحانی عجیب را به خود میگرند دینداران و مقربین خداوند نماز بر پا میکنند و سجده بر زمین میگذارند٬ قرآن میخوانند و قرآن بر سر میبرند٬ نادمند و استغفار میکنند٬ از خشم خدا در هراس و به رحمت اش امیدوارند٬ دعا میکنند و در نهایت آرزو دارند و بهترینها را از خدا برای خود و خانواده و جامعه اش میطلبند٬ این اعمال شب قدر سالها انجام میشود سالها تجربه میشود همینطور ادامه دارد و خواهد داشت.

 همانطور که در تفسیر و ترجمه سوره مبارکه قدر آمده خداوند نیز در چینین شب مقرر میکند چه کسی بمیرد و چه کسی زنده بماند٬ کیها بخورد و کیها گرسنه بمانند٬ کیها کشته شوند و کیها بکشند٬ کجا زلزله کند و کجاها سیل سرازیر شود و کیها چقدر عمر کنند٬ ... و تمام امور که مرتبط به زندگی یک انسان است در طول یک سال از سوی باری تعالی مقدر میشود و تکرار این جمله لازم است که ( بر اساس حكمت و مصلحت رقم مى خورد. (در او تقدير و تفصيل كنند؛ هر كار كه مشحون به حكمت است، نقص را بر او راه نبود و هر چه در آن سال خواهد بود از آجال و اقسام، در اين شب تقدير كنند.) با باور به این ترجمه و تفسیر نه بازنگری و نه استناف در کار خواهد بود و آنچه واقع میشود بر اساس حکمت و مصلحت خداوند است... ممکن است این مقدرات حقیقت است انکار ناپذیر.

واقعیت

 اما آنچه تجربه کردیم و تجربه میکنیم٬ رویدادها و حوادث یست که پیرامون ما به وقوع میپیوندد خلاف این سوره مبارکه و مقدرات الهی است که در سوره لیله القدر از آن گفته شده است و ۱۴ قرن متمادی بر آن ایمان و باور محکم داشتیم و داریم٬ ترس و وحشت از اینکه گناهی را مرتکب میشویم هر گز به خود اجازه ندادیم تا اندک با خود فکر کنیم و تجربیات مانرا با پیام های دینی و الهی مقایسه نمایم. شمشیر تکفیر همیشه و همه جا بهترین و مناسب ترین گزینه برای سرکوب افرادی که برای فکر کردن و سوال نمودن و به بحث کشاندن مواردی که سوال بر انگیز است حاضر و آماده بوده و است و در نتیجه سکوت!.

در سوره مبارکه قدر آمده است که عمر انسان در چنین شبی اندازگیری میشود٬ مثالهای خیلی ساده اما روشن اینکه٬ طبق گزارشات سازمانهای مربوط میانگین طول عمر مردم افغانستان به پنجاه سال نمیرسد و خوش اقبال کسانی است که از مرز پنجاه سالگی میگذرند البته به نسبت کسانی که کمتر از ۵۰ سال عمر میکنند اندک هستند اما میانگین طول عمر شهروندان جاپانی حدود ۸۲ سال طبق آمار تحقیقات به عمل آمده گزارش شده است یعنی مردم جاپان تا ۸۲ سالگی امیدوار هستند که زنده میمانند و زندگی میکنند کما اینکه کشور جاپان به پیر ترین کشور نیز معروف است کشور های زیادی هستند که میانگین عمر شهروندانشان به نسبت رفاه و بهداشت آن کشور در بین ۶۰ تا ۸۰ سال آمار داده شده است. امروز بهداشت و رفاه میتواند عمر انسان ها را به سطح بالاتر ببرد پس مقدرات لیله القدر چه نقش در این طول عمر خواهد داشت؟ تصور نمیکنم که علمای دین هم جواب در زمینه داشته باشند.

گفته اند گالیله را بردند نزد کشیشان وقت از او پرسیده شد گالیله چرا حرف را میزنی که در کتاب مقدس (انجیل) به آن اشاره نشده است گالیله گفته بود که زمین گرد است و به دور آفتاب میچرخد اما ملایان مسیحی این نظریه گالیله را کفر تلقی میکردند و حکم کردن که گالیله را بسوزانند ..... اما امروز همه میدانند که زمین به دور خورشید میچرخد و کفر هم نیست تیم های پزشکی و نهادهای تحقیقات حاضر هستند که دست به شبه سازی انسان بزنند و سالهاست منتظر گرفتن مجوز از سوی دولت هاست اما خاخام ها و کشیشان با دادن مجوز برای شبه سازی انسان مخالفت میکنند ظاهرا این عمل را دخالت در امور خداوند میدانند٬ نگرانی اینان به جا هم است چون دکان و بازار کسب و کار شان شان کساد٬ و خریدار آن رو به نزول خواهد گروید.

باز هم در سوره مبارکه میاید که رزق و روزی انسانها در شب قدر معین میشود. سوال که اینجا مطرح است چرا مردم افریقا صدها سال در فقر مطلق بسر میبرند بجای نان گندم از گیاهان سحرایی استفاده میکنند٬ کودکان این قاره با شکم باد کرده که ناشی از بد غذایی و سوء تغذیه است را در تصاویر حتما مشاهده کرده اید٬ اما در کشورهای غربی و امریکا شهروندان این کشورها از پر خوری و زیاد خوری به مرض قند و امراض چاقی مبتلا هستند و جال اینکه حیوانات شان مثل سگ، پشک ... از مواد غذایی بسته بندی شده و استاندارد استفاده میکند مطمعنا ساکنین قاره سیاه و قاره سفید هر دو انسان هستند پس تفاوت در استفاده رزق روزی چرا؟ و آیا این را میتوانیم حکمت و مصلحت خداوند بنامیم؟
باز هم در تفسیر این سوره مبارکه میاید که حوادث و پیش آمدها نیز مانند جنگ، زلزله، پيروزى، شكست، سعادت و شقاوت و... در آن اشاره شده است.

 کشور فلسطین نزدیک به 70سال است که با اسرائیل درگیر است جوانب درگیر هر دو طرف مدعی هستند که این خاک خاک مقدس است و جنگ شان هم مقدس٬ و هر دوطرف ادعای مقرب بودن به خداوند را دارند٬ خود را حق مطلق و طرف را باطل مطلق میپندارند و افغانستان هم نمونه دیگر است که ۳۰ سال متمادی درگیر است گاهی با رژیم روس میجنگند گاهی هم مرتکب جنگهای داخلی و گاهی علیه امارت اسلامی ناب محمدی قیام میکنند٬ باز هم چگونه باور کنیم که حکمت و مصلحت خداوند در این کشمکشها نهفته است و این حکمت و مصلحت چه زمان تغییر میکند؟ سالهاست که شب قدر٬ ناله کردیم استغفار کردیم دعا کردیم بلکه رای خدا را بر سرنوشتمان تغییر بدیهیم اما نشد که نشد و شاید هم هرگز نخواهد شد. مگر اینکه مردم افغانستان آگاه شوند که در سرنوشت خویش خود تصمیم بگیرند و منتظر مقدرات الهی نباشند کما اینکه ده ها سال منتظر مقدرات الهی بودیم. اما بیخبر از اینکه سرنوشت مانرا خدایان زمینی رقم میزنند بوش به راحتی از قصر سفید تصمیم میگیرد که بر سرنوشت ما مسلط شود بدون هیچ استخاره و انتظار کمک از خداوند٬ و مسلط شد. مطمعنا این از اجابت دعای مردم افغانستان بر درگاه خداوند نبوده است. بن لادن براحتی میتواند از غارهای توره بوره طیاره ها را بر برج های تجارتی بکوبد و در طول کمتر از یک ساعت جان بیشتر از ۲۰۰۰ هزار انسان را بگیرد٬ آیا میشود این رویدادها و حوادث و واقعیتهای زیادی دیگر را حکمت و مصلحت خدا بدانیم.
 
از قضا در ماه ضیافت خداوند و ماه که پر برکت گفته میشود(ماه رمضان )٬ نرخ ها به چند برابر بالا میرود تا اگر کسانی که طول روز را روزه داشته است شب را هم روزه بگیرد و باز هم همین مردم بی آنکه از خود بپرسد چرا؟ میگوید حکمت و مصلحت خدا است. در زمستان دوسال قبل در یکی از مصاحبه تلویزیونی از آقای اکبر اکبر وزیر برکنار شده ای مهاجرین این مسئله که اطفال مهاجر از سرمای شدید در زیر خیمه ها جان داده اند حرف به میان آمد، جناب وزیر سخن جالب گفتند و از همین شیوه مروج استفاده کرده گفت : خداوند جان میدهد و جان میگیرد و مصلحت خدا در همین بوده است که این کودک بمیرد٬ به نظر من این یک فاجعه است که یک وزیر هم به خاطر تبرعه کردن خودش با چنین دیدگاهی بار مسوولیت را از دوشش کنار بگذارد و متاسفانه اکثر مردم هم هر فاجعه و مصیبت قابل جلوگیری را رضای خدا میدانند با این نوع دیدگاه در بعضی موارد خدا میشود یک هیولای وحشی و در بعضی موارد خدا میشود بیچاره و ضعیف که کاری از دست اش ساخته نیست، نعوذباالله.

 این مثالها و واقعیت هایست که همه میدانند و مقایسه ی اینها با مقدرات الهی از نظر احساسی کاریست نادرست اما از نگاه عقلی همین است که است انکار ناپذیر و یا شاید هم چیزی دیگر باشد ٬ با نگرش احساسی بر مسایل همان خواهیم بود که بودیم و هستیم اما با نگرش خردگرایانه و عقلایی میتوانیم تحول در خود و در جامعه بوجود بیاوریم.