براتعلی تاچ یکی ازمبارزین برجستهء مشروطیت سوم

تاریخ افغانستان همواره باخون واستبداد وواقعیتهای ظا لمانه رقم خورده ونظامهای استبدادی،مشبوع ازنمادی بیدادگریست که فریاد قربانیان بیعدالتی هنوزهم درین سرزمین طنین اندازبوده زیراحکومتها جلوه های خاندانی وقبیلوی داشته ودرطی مدت سه صدسا ل،اخیروحدت ملي مردم افغانستان قرباني برتري جوئيهاي خانداني وقبيلوي, تبعيض قومي، زباني ومذهبی وگرفتارجنگها- قتل, خشونت ,آتش وخون,شقاق ونفاق گردیده است وافغانستان رامیتوان گورستان آرمانهای ترقیخواهانه وسرزمین نفرین شده بحساب آور.افغانستان درتاریخ معاصرخویش شاهد مبارزات مشروطه خواهان اول– دوم وسوم وجنبیشهای دموکراتیک دههء شصت میلادی بوده اند چنانچه یکی ازمشروطه خواهان اول درهنگام شکنجه شدن گفته بود که زحمت مرگ ما،چند دقیقهء بیش نیست؛ولی زحمت محا سبه با مستبدین ابدی خواهد بود-ولی متأسفانه حکام افغانستان بعدازهرغسل خون وآتش همان پیراهن چرکین گذشتهءاستبدادقومی ووابستگی خارجیرابه تن جامعه مینمایند تا درجه درک وشناخت سیاسی،پائین مردم کشورراازدشمنان داخلی وخارجیش بنمایش بگذارندگرچه مردان شجاع -جسورومبارزاین سرزمین درزمانه های مختلف توانستند بنیادستم وبیداد گری ملی، رابه چالش بکشند وصدها انسان مبارزبرای تحقق عدالت اجتماعی با اشکال وافکارگوناگون سیاسی علیه استبداد وبیعدالتی رزمیده اندکه هرکدام نقش ورسالت فدا کارانه وجانبازانهءخودهارادرین راه ایفاء نموده است،که میتوان ازمبارزات دادخواهانهء برخی ازچهره های پیشگام مردم هزاره درین نهضتهای ضد استبداد واستعماریاد آوری نمود:- درویشعلی خان هزاره نایب الحکومه هرات ونگهبان سرحدات غربی درحکومت احمد شاه درانی-بنیادعلیخان هزاره مدافع سرحدات شمالغربی کشور- کرنیل شیرمحمد خان هزاره قهرمان وفاتح واقعی جنگ میوند- میریزدان بخش بهسودی مبارزایمان ومقاومت دربرابرمظالم حکومت امیردوست محمد خان- محمدعظیم بیگ سه پای رهبروپیشوای قیام کننده گان مردم هزاره وبرگزارکنندهءاولین جرگهء عمومی میران هزاره درهزاره جات که درمقابل قوای مهاجم امیرعبدالرحمن خان فدا کارانه رزمید وبخاطر منافع مردمش ازامتیازات لقب سرداری ومعاش مستمری صرفنظرنمود.فیض محمد کاتب هزاره یکی ازمورخین برجسته ونامدارکشور-شهید عبدالخالق هزاره قهر مان ملی ومبارزضد استبداد خاندان آل یحیی- فرقه مشرفتح محمد خان میرزاد یکی ازمبارزین مشروطیت سوم وفاتح کوتل اونی که بیش از14-سا ل زندان راگذشتاند.-سید احمد شاه نورکه مدت سیزده سال زندان را بجرم همدستی با عبدالخالق قهرمان سپری کرد-محمد ابراهیم خان گاو سواریکی ازمبارزین ملی وعضورهبری حزب اتحاد که بیش ازده سال زندانی وبا قیام ضد استبدادیش ما لیهء ظالمانهء روغن رااز بالای مردم هزاره جات لغوورفع نمود-براتعلی تاچ یکی ازمبارزین دموکرات ومشروطه خواه ویکی ازاعضای برجسته رهبری حزب وطن وموسیس شرکت سهامی هزاره درکابل-علامه سید اسمعیل بلخی یکی ازمبارزین ضد تبعیض واستبدادورهبرحزب اتحاد-استاد عبدالعلی مزاری یکی ازمبارزین راه عدالت وبرابری ملی ویکی ازرهبران برجستهءسیاسی ومخا لف آشتی ناپذیرانحصارقدرت بیک قوم خاص بودند.

مردم حق شناس افغانستان مبارزات فداکارانه جنبشهای ترقیخواهانهء مبارزین ملی کشوررابه دیدهءقدرنگریسته وارج میگذاردکه شادروان براتعلی تاچ یکی ازمبارزین مشروط خوا ه با استواری بینظیری چون کوه های بابا پامیروهندوکش درتسلیم ناپذیری به زور،زروتذویردرمیان مردم کشورشهرت یافت.زنده یاد براتعلی تاج فرزند نوروزعلی هزاره درسا ل 1289–هجری شمسی دردره ترکمن ولسوالی سرخپارسای ولایت پروان بدنیا آمد بعد ازوفات پدردردره ترکمن - براتعلی تاچ راهی شهرکابل شد وبه حمایت مامایش که درکابل نانوائی داشت توانست به مکتب برود ودرسال 1928– میلادی جهت تحصیلات عالی به ترکیه اعزام گردید بعد ازختم تحصیلات عالی دررشته حقوق وعلوم سیاسی درسال 1941– میلادی به وطن برگشت ودرماه جدی سال 1329شمسی یکجا بامیرغالم محمد غبار,سرورجویا- میر محمد صدیق فرهنگ,فتح محمد میرزاد فرقه مشرنورالحق هلمندی وعبدالحی عزیز-اساس حزب وطن را گذاشتند که رهبری هستهء مرکزی حزب وطن متشکل ازمیرغلام محمد غباربه عنوان رئیس ومنشی عمومی حزب,سرورجویا ,میرمحمد صدیق فرهنگ , فتح محمد میرزادفرقه مشر نورالحق هلمندی ,عبدالحی عزیز ,محمد اکبر پامیر,علی احمد نعیمی,حاجی عبدالخالق,عبذالحلیم عاطفی,میرعلی احمد شامل وعلی احمد خروش بودندومرحوم تاچ درسال1331,شمسی باهمفکران جنبش مشروطیت سوم درجمله رهبران وفعالان طرازاول حزب وطن زندانی .و در31 ماه اسد سال 1340 شمسی تقریبا بعدازده سال اززندان آزادگردید.

زنده یاد تاچ دراوائیل سال 1329 شمسی همراه با یکتعداد ازدوستان وهمفکرانش شالوده شرکت سهامی هزاره جات را گذاشت وشرکت مذکورمواد ارتزاقی، صنايع دستی مانند روغن حيوانی، پوست، برگ ، پشم وغيره راازمناطق هزاره نشين به بازار کابل عرضه وضروريات اهالی را ازکابل به هزاره جات انتقال میداد.شهید فرقه مشر فتح محمد خان میرزاد یکی دیگرازبنیان گزاران حزب وطن برای نگارنده درمورد شرکت سهامی هزاره جات میگفت که:-مالیهء روغن براساس قیام فداکارانهء مرحوم محمدابراهیم خان گاوسوارازشانه های نحیف مردم هزاره جات لغو ورفع گردیده بود ولی چندین نوع مالیات کمرشکن دولت مستبد هنوزهم برمردم هزاره جات تحمیل میشد که عبارت ازمالیه خسبوری:- تحت نام عشر،ذ کات ومالیه گندم اززمینهای مزروع آبی وللمی یا دیمه ازده سیر یک سیرومالیهء شاخ پولی که ازهرراس گاو چهارافغانی اسپ والاغ 5 افغانی بزوگوسفند 2 افغانی ومالیهء سرپولی :دربرابرهریک نفربدون تفاوت سن وجنس از5 الی7 افغانی ومالیه گندم گدام: که درمقیاس 700 الی 1000 هزارخروارحواله وعلاوه برآن گاهی 40 الی 45 هزارسیرگندم بنام خوش خریدی حکومت حواله میشد ومالیهء سرچربی« بی بی» یا چادرملکه که برطبق میل حکام اخذ میشد وبرعلاوه ءهمهء،آنها مالیهء زمین نیزازمالکین زمین درهزاره جات تحصیل میگردید ودرضمن چراگاههاوزمین های زراعتی آبی ود یمهء مردم دراثر تهاجم کوچیها زیر پای رمه ها واحشام آنان به بیابان تبدیل و-مالداری وزراعت مردم هزاره جات به نیستی ونابودی وتباهی ومرگ تبدیل میشدند ونظام استبدادی کارد رابه استخوان مردم میرسا نید ند وجبرامردان فداکارهزا ره جات مبارزات دادخواهانه را برضد نظامهای استبدادی بلند میکردند و به زندانها و سیاه چا لها میرفتند تا تاریخ را به مسیرانسانی تررهنمون شوند. با درنظرداشت این گونه مظالم تباه کن حکومتهای استبدادی بالای مردم هزاره جات زنده یاد تاچ میخواست با تاسیس شرکت سهامی هزاره جات تجارت طبیعی را برای تبادله مواد تولیدی هزاره جات به شهرکابل ودیگرشهرهای کلان کشور فراهم نماید چون دولت رشد شرکت هزاره جات را به زيان خود احساس میکرد که دراثردسيسه وکارشکنی مقامات دولتی بعد ازسپری شدن چند مدت کوتاه شرکت هزاره جات ورشکست گرديد .

شادروان تاچ دراوائیل ماه اسدسال 1342شمسی درجریان مسافرت هزاره جات وفات نمودامادرگذشت مرموزونابه هنگام شادروان تاچ یکی شخصیتهای،خدمتگارمردم که ﻨﻪ ﺘﻨﻬﺎ ﺘﮐﺎنﺪﻫﻨﺪﻩ ﺒﺮﺍﻯ خانواده ﻮﺪﻮﺴﺘﺎﻨﺶﺒﻮﺪ،بلکه ﻀﺎيعه جبران ناپذيرﺮﻮﺤﻰ ﺒﺭﺍﻯ جامعهء قدرشناس افغا نستان-مبارزان ملی،نهضت مشروطیت سوم وﻫﻤﻪ طرفداران عدل وانصاف ودموکراسی پنداشته میشد.ﺨﺎﻂﺮﺍﺖ ﻤﺒﺎﺮﺰﺍﺖ ﻤﻴﻬﻦ ﺪﻮﺴﺘﺎﻨﻪﺀ.شادروان تاچ بمثابه يکی ازرهبران وبنيا ن گذاران حزب وطن وجنبش مشروطيت سوم ویکتن ازشخصیتهای سیاسی مبا رزوپاک نفس وبا تقواکه بازندگی پرحماسه اش برای هميش نامش راثبت تاريخ خونین واستبدادزدهء افغانستان نموده است.صدمین سالیاد تولد شادروان براتعلی تاچ یکی ازمبارزین ملی ومشروطه خواه افغانستان درآخیرهفتهء دوم ماه نوامبرسا ل روان میلادی ازجانب فرزندان-خانواده وارادتمندان مرحومی دریکی ازشهرهای کشورهلند به اشتراک برخی ازفعالان سیاسی-فرهنگی-روشنفکران وصاحب نظران طرفدارعدالت ودموکراسی برگزارگردید چون صاحب قلم با شاه نورتاچ وتیمورتاج فرزندان مرحوم براتعلی تاچ آشنا ولی با انجینرهمایون تاچ معرفت وروابط بیشتردارم که هرسه ایشان دارای تحصیلات عا لی واززمره شخصیتهای سیاسی وفرهنگی ودلسوز به مردم افغانستان هستند گرچه درین محفل بزرگداشت من نیزدعوت شده بودم ولی متاسفانه بنا برمعاذیرشخصی نتوانستم درمحفل حضورپیدا نمایم وخواستم برای سهمگیری درارجگذاری وبزرگداشت ازمبارزترقیخواه کشو.رمقالهء حاضررا تهیه وخدمت خوانندگان واخلاصمندان زنده یاد براتعلی تاچ تقدیم نمایم.

صدمین سالیاد تولد زنده یاد براتعلی تاچ فرخنده بادو روانش شاد- یا دش زنده وخاطراتش جاویدباد