در منجلاب مردسالاری

چندي¬بعد زماني¬که نوبت بازي¬دختر مي¬رسد، ممنوعيت¬ها يکي پس¬از ديگري بروز مي¬کنند. نوع¬بازي را سليقه و علاقه¬ي¬دختر تعيين نمي-کند، بلکه توسط بزرگ¬ترها و بنا به¬رسم و رواج¬جامعه که براي هرجنس بازي¬جداگانه¬اي درنظر گرفته شده است، انتخاب مي¬گردند. دختر به¬ميل خود نمي¬تواند با هرکسي که بخواهد بازي نمايد و حتا اسباب¬بازي¬اش را نيز متناسب با جنسيتش تعيين مي¬نمايند. هم¬چنين از همان کودکي به او مي¬آموزند که بايد آلت¬تناسلي¬اش را از ديد پسران خردسال هم پنهان نمايد و علاوه برآن، بايد نسبت به حرکات و رفتارش بسيارمحتاط باشد. بدين¬گونه تصويري روشن از ماهيت وجودي¬زن در نظام¬مردسالاري که اورا با عضوتناسلي¬اش يکي مي-دانند، ارائه مي¬گردد تا بانقشش در جامعه بيش¬تر آشنا گردد.

به¬موازات بزرگ¬تر شدن دختر، محدوديت¬هاي ديگري هم برآن افزوده مي¬شود. ديگر اين¬مادينه تنها يك نان¬خور اضافي نبوده، بلكه كوچك-ترين غفلتي مي¬تواند عواقب ناگواري¬را براي آبرو و حيثيت خانواده و خويشاوندان به¬دنبال داشته باشد. بنابراين روز به¬روز بر محدوديت¬ها و ممنوعيت¬هايش بايد اضافه گردد. بايد از بازي و معاشرت باکودکان¬پسر خودداري نمايد. سوال¬هايي که دررابطه با زندگي و آينده¬ در ذهنش ايجاد مي¬گردند، پاسخ دادن به آن¬ها مربوط بزرگ¬ترهاي پرورده¬ي نطام است تا در نقش¬هاي کليشه¬اي زنان در جامعه تغييري به¬وجود نيايد. آيا به مكتب برود يا نرود؟ اگر برود محيط آن¬جا چگونه است؟ مسير راه چطور است؟ اساساً سود مكتب¬رفتنش چيست؟ جز اين¬كه چشم و گوشش باز شود و چيزهاي ناشايستي مانند روابط باپسران را بياموزد. در به¬ترين¬حالت، دختر با مکتب¬رفتن بي¬کاره مي¬گردد و از انجام کارهاي خانگي باز مي¬ماند و چندسال ديگر، وقتي به شوهرش دهيم اين درس¬ها به چه كارش مي¬آيند و آيا مي¬توانند رضايت¬شوهرش را برآورده نمايند؟

كاش همه¬ي¬درد يك زن اين¬بود و تنها به¬خاطر محصور بودن در چهارديواري خانه و افتادن به¬دور باطل تهيه¬ي¬غذا، شستن¬لباس و... . علاوه بر¬آن، بايد هرلحظه گوش¬زدهاي مادری که¬همه از ممانعت و نفي حکايت دارند را گوش کند و نصيحت بشنود و تنها برمبناي آن¬ها عمل نمايد.

از لحظه¬اي كه به¬هرشكل ممكن وارد مكتب واجتماع شدم، آن¬جا را بدتر يافتم. تا ديروز كه بيچاره دختركي بيش نبودم، مي¬پنداشتم كه خانه قفس است و هوايش كشنده، اما حال مي¬بينم و با تمام وجودم لمس مي¬كنم كه، بيرون¬هم پر است از درندگان سلطه¬جويي¬ که هميشه درپي من هستند و جز استفاده از تنم، چيزي انتظار ندارند. چون به آنان نيز آموخته¬اند که¬تنها تن¬زنان قابل استفاده است. به¬همين دليل آن¬ها چيزي بيش¬از آن نمي¬دانند. من¬اما هميشه از مردان منع شده¬ام و مصاحبت با آنان برايم نکوهش شده است. نمي¬دانم که¬آيا کسي به پسران نگفته است که چنين¬توقعاتي بسي زشت¬اند؟ خدايا به¬كي و كجا پناه برد اين دخترك چشم و گوش¬بسته¬ي سرگردان که از زندگي، جز نهي¬شدن نياموخته است!

چون موجودي بي¬پناه به كتاب¬هاي¬مكتب پناه بردم. اين كتاب¬ها هم جزهمان پرهيزها و جدايي از پسران و تفاوت اين دوجنس و تقسيم-وظايف کليشه¬اي و ازپيش تعيين شده چيزي براي تجويز کردن نداشتند که از آن¬ها بياموزم. پي¬درپي به¬من سفارش مي¬كردند كه به¬خانه برگردم و كارم تنها ظرف¬شويي، خياطي و آشپزي است. در کتاب¬هاي مکتب که بايد نسل¬فردا را بپرورانند و جامعه¬ي شايسته!! بسازند، جز برتري مردرا برزن نيافتم. از سويي، هم¬خودم وهم ديگر هم¬جنسانم ناچاريم تا آن¬ها را بخوانيم. چراکه اساساً اين¬کتاب¬ها براي همين-منظور تهيه شده¬اند که بايد مباني تبعيض¬ جنسي و مردسالاري را در اين اولين¬گامِ ورود ما کودکان به اجتماع (مکتب)، به ¬ما بياموزند و ماهم خلاف آن مقررات و آموزه¬ها کاري نکنيم، که درغير اين -صورت، ضداجتماع و بدکاره به¬حساب خواهيم آمد. من هرگز در اين کتاب¬ها همه¬ي کارها و سرگرمي¬هايي را که دوست داشتم و معتقد بودم که با کسب آنان به «قدرت»، «آگاهي»، «آزادي» و حق تصميم¬گيري مي¬رسيدم، نيافتم. در اين¬کتاب¬ها به¬ما تلقين مي¬شود که بسياري از کارها و مسئوليت¬هاي اجتماعي مورد علاقه¬ی ¬ما، در حيطه¬ي-انحصاري مردان است تا با آموختن آن¬ها بايد سرپرستي ما صغيران-را به¬عهده گيرند. بنابراين ماکه نيازي به¬ رياست و قدرت نداريم، لازم نيست تا آن¬ها را بياموزيم.

به آموزگارم مراجعه مي¬كنم و از او مدد مي¬خواهم. او هم به¬سان من اين¬دوره را پشت¬سر نهاده است. از رنج¬هايش برايم مي¬گويد. به¬او گوش مي¬كنم، وقتي¬كه سفره¬ي دلش را برايم باز مي¬كند، دردهايش مانند دانه¬هاي¬انار به هرسو مي¬ريزند. او مسن¬تر از من بوده، بيش¬از من در اين¬منجلاب که¬نامش را زندگی گذاشته¬اند سپري نموده، بيش¬تر از من مطالعه دارد و درنتيجه تجربه¬ها و دردهاي دلش¬هم فزون¬تر از من مي¬باشد.

به او مي¬گويم، خوب تو درمقابل اين¬همه بي¬عدالتي، بدبيني و تبعيضي-که از¬آن مي¬نالي که خود نشانه¬ي عدم¬رضايت تو از وضعيت است، در رويارويي با آن¬ها چه كرده¬اي؟ نيش¬خندي مي¬زند و آهي ازپس¬آن سرمي¬دهد و مي¬گويد: «من¬هم وقتي در سن و سال تو بودم همين فكرها را مي¬كردم و اغلب در زندگي رؤيايي¬ام غرق مي¬شدم. شب¬ها وقتي¬که سر به¬بالينم مي¬گذاشتم، ساعت¬ها مي¬انديشيدم که¬چه¬ لذت¬بخش خواهد بود اگرما زنان¬را مثل مردان آدم¬ به¬حساب مي¬آوردند، و هيچ¬کس از روي تحقير به¬ما ترحم نمي¬کرد. چه شيرينند آن لحظاتي که دور از واقعيت¬زمانه در ذهن¬ما مي¬گذرند، اما افسوس که آن¬ها توهماتي بيش نيستند. ساده نشو عزيزم، با اين¬تقدير گرچه به¬دست ديگران ساخته مي¬شود، به ستيزه مپرداز كه¬ترا درهم مي¬شكند. زندگي براي ما¬زنان هزاران¬سال است که همين بوده است. خوب يا بد، هيچ¬چيز عوض نمي¬شود حتا اگر بنالي و سر و صدا کني و يا چيزهايي بنويسي! تو حق داري اين¬سخنان را برلب براني، زيرا به دل¬خوشي هم نياز داري و بايد درخود رؤياهايي بپروراني و گرنه خيلي¬زود خودت¬را خواهي کشت. تو هنوز به خانه¬ي¬شوهر نرفته¬اي، آن¬جاست كه ديگر اثري از رؤياهايت باقي نمي¬ماند. تن به زندگي بده و خودت¬را راحت كن». كلمه¬اي تازه و نامأنوس، «زندگي»، كه¬هرگز نفهميدم چيست! و بارها از خودم پرسيده¬ام که به¬راستي زندگي چيست؟ ديگران در جوابم تنها به¬تشريح همان¬روابط نابرابر زن و مرد و انجام¬درست وظايف¬کليشه-اي و ضرورت¬طبيعي آن پرداخته¬اند و نامش¬را زندگي گذاشته¬اند. اگر واقعاً زندگي همان¬است که از کودکي برمن و هم¬جنسانم رفته است، پس واي برمن، و لعنت برزندگي.

ابتدا تعجب کردم که او چرا اين¬همه بي¬اراده خودرا تسليم سرنوشتي نموده که بزرگ¬ترين قربانيانش ما زنانيم. اوکه درس¬خوانده و تحصيل¬کرده است و بايد ريشه¬ي مشکلات¬را درک نموده و براي ريشه¬کن کردن¬شان مبارزه نمايد. وقتي به حرف¬هايش بيش¬تر و عميق¬تر فکر کردم، دريافتم که مبناي استدلالش همان کتاب¬هاي¬ مکتب و حرف¬هاي ناشي ¬از عرف، جامعه و تربيت و آموزه¬هاي پدر و مادر است که ساليان¬قبل و براي نسل¬هاي ¬گذشته ترتيب يافته بودند، اما سينه¬به¬سينه و با کارکردهاي وسواسانه و وفادارانه به¬آن¬ها، اينک به¬ما رسيده و پدر و مادرهاي¬مان بدون آن¬که در آن¬ها تفکر و تصرفي نموده باشند، طي پروسه¬ي بازتوليد فرهنگي ـ اجتماعي آن¬را پذيرفته و اينک همه¬ي نگراني¬شان اين است که خداي نکرده ما مادينه¬هاي ¬جامعه آن¬ها¬ را زيرپا گذاريم و آن¬ها شرمنده و سرافکنده گردند. خوب، وقتي کتاب¬هاي¬مکتب با چنين¬هدفي تدوين مي¬يابند، بايد هم فراورده¬هايي چون آموزگارم و همه¬ي کساني¬که درتوجيه وضعيت ما زنان قلم-فرسايي و نطق مي¬کنند، داشته باشند.
درگريز از اين¬ظلم بي¬حد و حصري¬که ديگر برايم تحمل¬ناپذير شده بود، اين¬بار به کتاب¬هاي ¬بازار که ازهرجا و پهنه¬ي هراجتماع و تاريخي آمده و درمورد سرنوشت ¬مردمان گوناگون نوشته شده¬اند، رو آوردم. خدايا، در آن¬جا هم چيز زيادي جز الفاظ ¬زيبايي که توجيه¬گر ضعيفگي و کم¬عقلي من و نهايتاً تأييد روابط¬ موجود بين زن و مرد بودند، نيافتم. انگارکه جمود بر همه¬چيز فايق آمده و کسي¬را غيراز تکرار و گسترش و عمق¬بخشيدن به آموخته¬هاي گذشته¬ي¬شان، حق نوشتن نيست. شايد هم تنبيهاتي که براي تجاوز از خطوط ¬سرخ مذهبي که توسط متوليان ¬دين وضع شده و حتا دامنه¬اش به عرف ¬هم کشيده شده و بدين¬گونه آن¬ها ¬را مقدس جلوه داده¬اند، همه ¬را ترسانيده است. پنداري که ¬همه و به¬طور هماهنگ دست به¬ دست ¬هم داده تا فقط از مرد و نيکي و برتري وي بنويسند و ما زنان¬ را موجوداتي که تنها براي ¬خدمت به مردان آفريده شده¬ايم، قلمداد نمايند. خوب، مسلم است که چنين¬ انديشه¬اي به آن¬جا مي¬انجامد که به¬ترين مازنان کساني¬اند که رضايت بيش¬تر مردان ¬را جلب بتواند. به ¬خود گفتم که¬شايد نويسنده-هاي زن ¬هم، سرنوشتي همانند من و ديگر زنان داشته و همان کتاب-هاي ¬مکتبي، عرف و سنن بر آنان نیز غلبه نموده و پس ¬از شکست-هاي پي¬درپيِ اقدامات و مقاومت¬هاي¬شان، دست¬آخر به آن¬ها تن داده¬اند. راستي چطور آن¬ها باور کرده¬اند که اين ¬رسم و رواج، درست و ثابتند و هرگز تحول نمي¬پذيرند، درحالي¬که اجتماع و انسان خود پديده¬هاي متغير مي¬باشند؟ مگر روند رشد و تکامل ¬انسان از قلمرو ضرورت به¬سوي آزادي نيست؟ ومگر ما انسان¬ها هميشه با ابزارهاي دانش و فن¬آوري ¬نو و پيش¬رفته بر بسياري از تعبيرها و تلقین¬های کهنه فايق نيامده¬ايم؟ پس¬چرا اين¬ رها شدن¬ها که ناشي¬از شکستن روز¬افزون زنجير تقديرهاي¬ جبري موجوده¬ي¬ تاريخي، اجتماعي و فرهنگ¬ هستند، هيچ اثري برزندگي ما زنان ندارد؟
كم¬كم بزرگ¬تر شدم و مرا بالغ گفتند. خودم هرگز نمي¬دانستم يعني ¬چه. عجب، مگر در کتاب¬ها ننوشته¬اند که ما زنان نابالغيم و بايد زير سرپرستي ¬مردان قرار گيريم و به¬همين دليل براي¬ ما قيم ¬جبري تعيين مي¬کنند؟ پس¬چرا بالغ¬مان مي¬گويند؟ فکر کردم شايد پس ¬از اين، همه-چيز به¬ناگه تغيير خواهد کرد. به¬خودم دقت کردم، هيچ¬چيز در من تغيير نكرده بود، جز ديوارهاي بيش¬تر و بازهم بيش¬تري كه هرروز پيرامونم ساخته مي¬شدند و نصيحت¬هايي که پي¬درپي افزايش مي¬يافتند. از آينده شديداً بيم¬ناک شدم که حتماً با خطرهاي جدي¬اي مواجه خواهم بود که پدر و مادر و خویشاوندانم آن¬همه نگران جوانی¬ام ¬شده¬اند. از رفتن به خانه¬ي هركسي، حتا نزديك¬ترين خويشاوندان و دوستانم هم به¬تدريج منع شدم. به ¬من گفتند، آن¬ها پسران جوان دارند. هرچه فكر كردم چيزي نفهميدم. پسر جوان مگر دشمن است و آدم¬خوار؟ اگر پسران¬ جوان خويشاوندان ما هم گه¬گاهي به¬ خانه¬ي ¬ما مي¬آمدند، من بايد از انظارشان پنهان مي¬شدم، چه¬رسد به صحبت ¬كردن با آن¬ها! اوه خداي من، نفهميدم چرا بالغم می¬گویند؟ و چرا این¬همه در تنگ¬نایم قرار می¬دهند؟ چرا؟ چرا؟ تنها چيزي¬که از بلوغ درک کردم اين ¬بود که اينک آماده¬ي استفاده¬ي ¬جنسي نران شده¬ام!! چراکه مفهوم و انگیزه¬ی همه¬ي محدوديت¬هاي وضع¬شده بر من، نهايتاً به آلت¬تناسلي¬ام منتهي مي¬شوند.
اغلب هنگام خارج ¬شدن ازخانه، احساس مي¬کردم كساني مرا زيرنظر دارند كه ¬مبادا با پسركي¬ نادان چون¬خودم (كه اوهم نمي¬دانست چرا ميل¬دارد با جنس¬ديگر، حتي يك¬كلمه سخن بگويد) تماس بگيرم. حتا براي¬سلامي که آن¬همه از ثواب و خوبي ¬آن برايم گفته بودند، و ديگر نمي¬دانم چه. اگر هم پسري دنبال مرا مي¬گرفت و پي¬درپي تعقيبم مي-کرد، همه مرا ملامت مي¬نمودند و مي¬گفتند، او خودش بد است که پسران ¬را به¬دنبال خود مي¬کشد. دکاندار محل، آيس¬کريم ¬فروش، کراچي¬وان، پوليس، هم¬صنفان و کي و کي، همه مرا وظيفه¬وار زيرنظر داشتند. توگويي همه¬ي¬اجتماع دست به دست¬هم داده تا منِ¬ زن که سرشت و ساختار آناتوميک ـ فيزيولوژيکم تمايل به روابط¬جنسي دارد، ره¬انحراف نروم و با جنس¬ممنوعه رابطه برقرار نسازم. همه¬ي ¬وجود و هستي¬ام را به چند عضو بدنم خلاصه مي¬نمودند و هرگونه رابطه ¬را هم، ¬شکلي از اشکال به¬آن مرتبط مي¬دانستند!! اعضايي¬که خودم تا آن¬زمان هرگز به آن¬ها نينديشيده بودم و يا اصلاً آن¬ها¬ را چيز تعجب¬برانگيز و استثنايي نيافته بودم که بر طرزتفکر و رفتارم اثري گذارند!! اما آنان و با گوشزدهاي مکررشان، من و ديگر دختران را ازسويي نگران مي¬ساختند و ازسوي ديگر به اهميت ¬آن واقف و رهنمون مي¬گشتند. به¬ويژه وقتي پسران¬ را مي¬ديدم که تا چه ¬اندازه مشتاق دست¬رسي به آن¬هایند، روزبه¬روز بر کنجکاوي و فکرکردنم به¬همان چند عضوم، مي¬افزود.
با هزاران ¬رنج و تمام ¬مراقبت¬هايي كه ازمن مي¬شد، مكتب ¬را به¬پايان بردم و آن ¬روز را درست به¬خاطر دارم که با چه¬سرعت و شور و شعفي خود را به ¬خانه رساندم تا نتيجه¬ي موفقيت خود را با خوشحالي به خانواده¬ام اطلاع دهم. مطمئن ¬بودم كه آن¬ها پس¬ از آن¬همه تشويش، نگراني و نااميدي كه انتظارات موفقيت مرا از خيال و تصورشان به کلي زدوده بود، به¬مراتب بيش ¬از من شاد مي¬گردند. شايد هم اين -واقعيت را بپذيرند كه من ¬هم مي¬توانم كاري بكنم كه هركس ديگري مي¬كند، يعني هر پسر ديگري!! چون هردو همان کتاب¬ها ¬را مي-خوانيم، با اين¬ تفاوت که او حق دارد به خانه¬ي ¬دوستان برود و با آن¬ها مشترکاً درس بخواند، يا به کتاب¬خانه برود، با بزرگ¬ترها و آموزگاران تماس بگيرد و از آن¬ها مشکلات خود را بپرسد، که من از آن¬ حقوق محروم بودم و جز راه¬خانه تا مکتب، آن¬ هم سر به ¬زير، حق نداشتم بپيمايم.
به¬ خانه رسيدم، مادرم ¬را درآغوش گرفتم و خبر كاميابي خود را به او دادم. به¬سادگي گفت، «خوب شد از شر مكتب خلاص شدي. بعد از اين بايد به يكي از خواستگارها جواب مثبت بدهيم». حيرتم زد. نمي¬دانم چرا حتا مادرم شاد نشد، چون او هم زن است و موفقيت من درواقع موفقيت اوهم به¬شمار مي¬رود. حتماً اگر هم شاد مي¬شد نه به¬خاطر کام-يابي¬ام در درس و تحصيل، بل به¬خاطر اين¬که بدون بدنامي و سرافکندگي، علي¬رغم نگراني¬هاي دوستان و آشنايان از رفت ¬و آمد بيرون، خلاص شده و ديگر لازم نيست تا از اين به ¬¬بعد نگرانم باشد.
باز هم سخن ¬از خواستگار لعنتي بود که نمي¬دانستم از من چه مي-خواهد. نمي¬دانم که اصلاً چرا و با چه¬انگيزه و هدفي، هم¬چنين با آن-همه هياهو و مصرف و چانه¬زدن براي تهيه¬ي اين و يا آن، تلاش مي-کند تا مرا تصاحب نمايد. ما دختران نيز ناچاريم که روزي بالاخره با يکي از همين خواستگارها برويم. گرچه بعضي از هم¬جنسانم را مي-ديدم که با چه اشتياقي فلان ¬چيزها را شرط مي¬گذاشتند تا راضي¬شوند و هم¬نشينِ ابديِ خواستگار گردند. يکي¬شان به¬من مي¬گفت که، «ما زن-ها جز همين¬ روزها را براي نازفروشي نداريم و اين¬ها قيمت يک¬عمر خدمت به شوهر است!!» من خودم تنها دو چيز را از ازدواج مي-دانستم، چون از هر کسي پرسيده بودم غير از آن¬ها ¬را به¬من نمي¬گفتند، حتا بزرگان و پدر و مادرهاي¬مان (شايد خود آن¬ها هم چيزي بيش¬ از آن نمي¬دانستند). يکي جداشدن از پدر و مادر بود و ديگري مورد استفاده قرار گرفتن آن اعضاي ممنوعه¬ي¬ ما که همه¬ي ¬وجود و شخصيت¬مان را با آن¬ها مي¬سنجيدند و ساليان¬ درازي هم براي حفاظت¬شان از دست¬رسي مردان، آن¬همه نگراني ¬را براي خانواده و دوست و آشنا خلق کرده بود. شايد هم فکر مي¬کردند که آن اعضا، امانت مردان است که نزد ما زنان گذاشته شده¬اند و بايد روزي دست-نخورده تقديم¬شان کنيم. اين ¬را هم از سرنوشت ديگران آموخته بودم که موقعيت و سرنوشت ما زنان پس ¬از رضايت¬ دادن به يکي ¬از خواستگارها، هرچه ¬هم پول و جهيز بيش¬تري گرفته باشيم، هيچ تغيري نمي¬کند، و نهايتاً خدمت¬کار تمام¬ وقت بي¬مزد بودن چه درخانه-ي پدر و مادر، و چه خانه¬ي آن غريبه¬هاي بدبختي که براي تملک ¬ما سر خود را به هرسنگي مي¬زنند، سرنوشت¬ محتوم و تغيير ناپذير ماست.

بالاخره با تحمل رنج¬ها، اتهامات و صدها ناسزايي كه بيش¬تر ازسوي قوم و خانواده¬هاي نزديك¬مان نصيبم مي¬شد، توانستم از شر خواستگارهاي متعدد رها يابم و به¬جاي ورود به قفس خانه¬ي¬ مردي كه تنها براي استفاده از اعضاي¬ ممنوعه¬ام آن¬همه تلاش و مصرف مي¬نمايد، به دانشگاه بروم.

آن¬جا براي اولين¬بار بود كه آزادانه با مرداني كه ساليان درازي از مصاحبت با آن¬ها برحذر بودم، تماس گرفتم. هرگز چيز عجيبي از آن¬ها نديدم. انساني هم¬چون خودم، درپي درس و درك¬ زندگي. بالاخره با توسل به ترفندهاي مختلف، توانستم خانواده¬ام را قانع سازم تا سال-هايي چند را صرف درس و تحقيق نمايم. اين¬ مدت هم سپري گشت و درسم ¬را به¬پايان رساندم. فكر كردم ديگر ضعيفه و نحيفه¬اي نيستم كه كسي مدام مراقبم باشد و براي زندگي¬كردن زير بازويم را بگيرد و من¬ هم به آن¬ها تكيه داشته باشم. احساس كردم كه ديگر براي خودم كسي شده¬ام. اينك پس ¬از زماني تحقيق و معاشرت ¬آزاد در اجتماع، مي¬توانم «زندگي» ¬را بفهمم و تعبير كنم. اينک زندگي برايم جز روابط و معاشرت و تلاش جهت مناسب¬تر ساختن آن¬ها نبود، درحالي¬که مردان درک¬شان آن ¬بود که چگونه بايد از زنان سرپرستي کنند و از آن¬ها مراقبت نمايند. يعني مرد شايسته کسي است که بتواند زن و فرزندانش را اداره کند! اما تلاش ¬زنان هميشه اين بوده که جز داشتن مرد قوي¬تر و متمکن¬تري که¬ هم از ما مراقبت نمايد و هم وسايل رفاه ما ¬را مهيا سازد، نمي¬باشد که مفهوم دقيق آن «تمکين» و تن¬دادن هرچه بيش¬تر به جنس ¬برتر است.

اين¬بار تصميم به ازدواج گرفتم و پنداشتم كه من و مرد زندگي¬ام، درواقع مکمل هم¬ديگريم، چون يک¬ديگر را براي زندگي ¬مشترک که مرحله¬ي¬واقعي اجتماعي ¬شدن انسان است، آگاهانه انتخاب كرده¬ايم. وقتي با هم صحبت مي¬کرديم و از آينده و زندگي ¬مشترک مي¬گفتيم، بيش ¬از توقعم به ¬من مهر مي¬ورزيد و وعده مي¬داد که سخت مرا به زندگي ¬مشترک علاقه¬مند مي¬ساخت.

وقتي خانواده¬ام¬ را از تصميم¬ ازدواج با فرد دل¬خواهم با خبر نمودم، پرخاش¬گرانه مرا نکوهش کردند و به «لُنده¬بازي» متهمم نمودند. هرچه استدلال کردم که¬ هرگز رابطه¬ي ديگري باوي ندارم و تنها او را به¬لحاظ¬رفتاري و معاشرت ¬خوب و هم¬فکري پسنديده¬ام، هيچ اثري نداشت جز اين¬که بيش¬تر سرزنشم کنند. گاهي مادرم باتضرع و التماس و اين¬که پدر و مادرت خير و صلاح ترا مي¬خواهند، به سراغم مي¬آمد و جداً اصرار مي¬نمود که آبروي¬شان را نبرم. تعجب مي¬کردم که انتخاب¬ همسر براي ازدواج ¬شرعي و قانوني چرا آبروريزي تلقي مي¬گردد. پدر و برادرم جز تهمت¬زدن و تهديد پي¬درپي چيزي ياد نداشتند. پدر و مادرم فرد ديگري را براي ازدواج پيشنهاد مي¬کردند که سطحش به¬مراتب از من پايين¬تر بود. شايد تنها به¬خاطر اين¬که از جنس ¬نر بود، من حق نداشتم خودم را با او مقايسه نمايم، چون در جامعه¬ي¬ما جنس ¬نر ذاتاً برتر از مازنان به¬شمار مي¬رود. پافشاري من که باتحمل هزاران مصيبت هم¬راه بود، و خواستگاري پي¬درپي مرد مورد نظرم، آن¬ها¬ را متقاعد ساخت و به ¬ازدواج ما با شروط ¬اضافي رضايت دادند.

بالاخره ازدواج کرديم و با چه ¬اشتياقي روز و شب را با هم به ¬خوشي گذرانديم. همه¬اش صحبت از عشق بود و لذت و زندگي و اميدواري به فرداها. روزها و هفته¬ها و ماه¬ها مي¬گذشتند و ما بدون¬ توجه به اين-گذار، سر در لاك¬مان بود و مشعوف ¬از زندگي. در اين ¬مدت هرگز به روابط و مناسبات با شوهرم نمي¬انديشيدم. با آن¬که مي¬دانستم اين -مناسبات مبناي¬زندگي را مي¬سازند و موقعيت و جاي¬گاهم ¬را در خانواده و اجتماع تعيين مي¬نمايد، اما آن ¬را فراموش کرده¬ بودم. شايد شوهرم ¬نيز به¬خاطر دست¬يابي به مِهر و بدنم و نيز خدمات شبانه-روزي من، در روزگاران نخستين زندگي¬مان، يا مقام برتر مردانه¬اش را موقتاً فراموش کرده بود و يا چون همه¬ي آن¬ها عملاً تحقق¬¬ يافته بودند، یادی از آنان نمی¬نمود. بالاخره بچه¬دار شديم. مدتي به¬ناچار در خانه ماندم. نه به ¬¬اجبار و اكراه، كه به¬خواست هر دوي¬مان. سخت سرگرم بچه بودم و اين¬كه چگونه از شوهرخسته¬ي از كار برگشته¬ام بهتر پذيرايي كنم.

مدت¬ها بدين¬منوال گذشت و رفته¬رفته احساس مي¬كردم كه اين¬گونه-زندگي ديگر خسته¬كن شده است. تكرار هميشگي و يك¬نواختيِ ملال-انگيز، هر روز که می¬گذشت مرا بيش¬تر به¬ستوه مي¬آورد و مَردَم را از خوش¬خدمتي و تيارخوري مسرورتر مي¬نمود. گه¬گاهي پيشنهاد مي¬كردم كه برسر كار برگردم و بدين¬گونه هم از دور عبث آشپزي و كالاشويي رها شوم، و هم بر درآمد¬مان افزوده گردد. چرا¬كه اين اواخر كم¬كم نق زدن¬هاي شوهر عزيزم از كم بودن درآمد و گنج نشدن آن، و گاهي به¬خاطر نداشتن¬خانه و موتر و...، شروع شده بود. علاوه بر آن، احساس ¬شرم مي¬كردم از نان ¬مفتي كه مي¬خوردم و انگل¬وار مي-زيستم. آخر كارِ خانه ¬را که به¬حساب «كار» نمي¬گذارند. نه در عرف و نه در قانون، هيچ جاي¬گاهی براي آن وجود ندارد. در نتيجه، نه -بازنشستگی¬اي براي¬ آن درنظر گرفته شده، نه ساعت¬ كاري، نه بيمه¬ي¬ حوادثي و نه «ارزشي» که به¬حساب درآمد ¬اقتصادي گذاشته شود. و ازهمه بدتر این¬که، این روند به هیچ ارتقایی در زندگی ما زنان نمی-انجامد و برای همیشه باید در همان محدوده¬ی کاری و سطح مسئولیت باقی بمانیم. اين است که براي ما زنان سهمي ¬برابر با مرد در سرمايه و ثروت ¬خانواده و نیز مدیریت آن، قايل نبوده و حتا حق ¬مشورت و تصميم در مورد نوع و چگونگي مصرف آن¬را نيز به ¬ما نمي¬دهند، اگرچه کارما در خانه روزانه 18 ساعت، در مقابل 8 ساعت کارمرد در بیرون باشد. براي همين ¬هم هست كه ما زنان بايد بار و منت «نفقه» خوري را هميشه بر دوش كشيم. وآنگهي، نه ما زنان تخصصي در کارهاي¬ خانه داريم و نه قانون ¬و نه دين چنين ¬وظيفه¬اي را براي ¬ما تعيين نموده است. چرا نبايد از تخصص ¬اصلي¬ام که ساليان ¬درازي درسش¬ را خوانده¬ام، استفاده گردد و بيهوده وقت ما زنان را صرف چيزي کند که خلاف¬ تحصيل و تجربه¬ي ماست. علاوه بر آن، با هدر دادن انرژي و زمان ¬ما در خانه، زمينه¬ي هرگونه پيش¬رفت¬ را از ما مي¬گيرند. اين تقسيم¬ کار جز به بردگي غير رسمي ما زنان توسط ¬مردان نمي¬انجامد. اين¬ مسايل گاهي به ¬بحث درون ¬خانوادگي مبدل مي¬شد. شوهرم مي¬گفت كه من مرد هستم و بايد كار بيرون ¬خانه بر ¬دوش من باشد. گاه به دين و قانون استناد مي¬کرد و مي¬گفت که شرعاًَ وظيفه دارد كه نفقه¬ي مرا تهيه نمايد. گاهي¬ هم به عرف اشاره مي¬نمود و يادآور مي¬شد که مردم کار زن¬ را در بيرون خانه پسنديده نمي¬دانند. اين¬احساس را هم از خود بروز مي¬داد که مردم خواهند گفت او غيرت نداشته و توان¬پرداخت و تأمين ¬نفقه¬ي عيالش ¬را ندارد! در جواب مي¬گفتم كه ¬من نفقه¬ي اسارت¬بار را نمي¬خواهم. آيا همين¬بهانه باعث گرديده تا به «قيموميت» شما ¬مردان وجهه¬ي¬ شرعي و قانوني داده شود؟ آخرما هر دو هم¬صنفي بوده¬ايم و يك رشته¬ را مي-خوانديم. نمرات من¬كه هميشه از تو به¬تر بود. خوب، كاري¬ را كه¬ تو در بيرون ¬خانه انجام داده مي¬تواني، من ¬هم قادر به انجام آن هستم. چرا به بهانه¬ي «حاملگي» و وضع¬ حمل و شيردادن فرزند، مرا اسير چهارديواري خانه مي¬نمايي؟ من با آن¬كه طفلي را درشكم داشتم و از وجود خود او را تغذيه مي¬كردم و با ده¬ها خطر مريضي و مرگ مواجه بودم، بازهم بيش¬از هشت ماه پا به ¬پاي تو در بيرون از خانه كار كردم و دقيقاً همان¬ كاري را مي¬كردم كه تو مي¬كردي؛ البته علاوه بر آن كار خانه ¬را. خوب، اين ¬يكي كه تمام ¬انرژي ما زنان را به¬هرز مي¬برد و عمر ما ¬را مي¬خورد و حاصلش هم تنها زندگي ¬مردان را رو¬به¬¬راه مي¬سازد، به¬حساب نمي¬آيد!!

گاهي¬هم تاپاسي از شب به اين¬فكر بودم كه به¬راستي مخارج¬ تحصيل من طي 16 تا 20 سال ¬را چه¬ كسي پرداخته است؟ مسلم است که اين -مبلغ از بيت¬المالي که هزينه¬ي خدمات¬ رايگان را تأمين مي¬نمايد، به -مصرف مي¬رسد. اين خزينه¬ي ¬عظيم بيت¬المال از كجا پر مي¬شود؟ از جيب ¬مردم. چگونه؟ مردم با هرافغاني خريدشان بايد مبلغي ¬را بابت ماليات بپردازند (ماليات غيرمستقيم). پس درست است كه مي¬گويند هزينه¬ي¬ تحصيل من از جيب ¬مردم كوچه و بازار پرداخته مي¬شود. آيا درست است حالا كه ¬من به¬جايي رسيده¬ام و آن¬همه پول غريب و بيچاره را مصرف كرده¬ام، در خانه بنشينم و آن¬همه سخاوت و نيکي مردم ¬را بي¬پاسخ بگذارم؟ نه، نه خداي ¬من. من بايد اين زنجير اسارت مردسالاري که کاملاً ضدانساني بوده و جز منافع¬ مردان به¬ چيزي نمي¬انديشد را بگسلم و نيازمندان را از دانش و خدمت¬ خويش بهره¬مند سازم. آيا اينست نتيجه¬ي آن¬همه تلاش و زحمت و از خودگذري مازنان براي شوهران و فرزندان، که دست ¬آخر همه ¬را به ¬هيچ انگارند و از ما بخواهند تا فقط کنيزي و بردگي نرينه¬ها ¬را نماييم و مآلاً به شأن و مقامي پايين¬تر از آنان تن بدهيم؟ نه، به ¬خدايي كه همه را يك¬سان آفريده و معيار واحدي براي «فضليت» و «شأن» انسان¬ها قرار داده، تسليم ستم¬ها با هر منشأي چه «جنسی»، چه «قومي» و غيره که باشند، نخواهم شد. چراكه در آن ¬صورت قانون برابري-خواهانه¬ي خداوند زير سوال مي¬رود.

اصرار و تقاضاي من براي رفتن ¬سركار هر روز بيش¬تر مي¬شد و متقابلاً از سوي¬ شوهر ¬عزيزم يكي پس ¬از ديگري رد مي¬گرديدند. با افزايش اصرارها، خُلق او هم تنگ¬تر مي¬شد. بالاخره به صدور حكم پرداخت كه بايد در خانه بمانم. هركس ¬هم از ¬اين¬ موضوع ¬خانوادگي ما باخبر شد، مرا ملامت¬كرد و گفت: «چه زن¬لچر و بي¬آبيست، ترا چه به كار. يك لقمه¬نان مي¬خواهي مردت برايت مي¬آورد، زهر مار كن و زندگي ¬را بر ديگران تلخ نساز». ملاي ¬محل هم که چاقويش دسته یافته بود، با حق به¬جانبي مي¬گفت: «ما¬كه از اول مي¬گفتيم دختر¬هاي¬تان ¬را در مكتب نگذاريد، به¬خاطر همين¬ روزهايش بود. زن¬ که مکتب خواند چشم و گوشش باز مي¬شود و ديگر تن نمي¬دهد. ناشزه مي¬شود، ناشزه».

خداي¬من، مگر شوهرم همان ¬كسي نبود كه قبل ¬از ازدواج¬مان خود را روشن¬فکر قلمداد مي¬کرد و از حق و حقوق ¬زنان و شراكت ¬زندگي و آزادي ¬كار و... دم مي¬زد. وآنگهي، مگر بچه¬داري و آشپزي و كالاشويي و ديگر كنيزي¬ها، تنها كار من بود؟ چه¬كسي اين تقسيم ¬لعنتي و ناعادلانه¬ي كار را ترتيب داده است؟ آن ¬ملايي که بر مبناي ¬شريعت مرا ملامت و محکوم مي¬دانست، هم ¬نتوانست تا از قرآن براي توجيه اين تقسيم ¬کار، سندي ارائه دهد. مگر مرد زندگي¬ام هم نان نمي¬خورد و هر روز لباس¬شسته و اتو¬كرده نمي¬پوشد؟ بچه ¬هم كه از هر دوي¬مان است. من بيش ¬از يك سالش¬ را متكفل شده¬ام، اگر نوبت و شريكي دركار باشد، حالا نوبت اوست، اما شير او را از وجود¬ خودم هديه مي¬کنم. چرا تجليل از مقام «مادري» بايد به ¬بردگي و بارکشي يک -جانبه¬ي مازنان منتهي گردد؟ مگر وقتي¬كه همين¬ فرزند بزرگ شود، همه¬ي ¬اختيارات پدر را به¬عهده نمي¬گيرد و ارثش بيش ¬از من نخواهد بود؟ حتا همين ¬فرزند وقتي بزرگ¬تر گردد اختيار مراهم دردست خواهد گرفت و به¬بهانه¬ي جلوگيري از برباد رفتن حيثيت ¬خانوادگي، مگر بر من محدوديت¬هاي متعددي ايجاد نمي¬نمايد؟ چرا وقتي¬که زن و شوهري ازهم جدا مي¬شوند، محکمه¬هاي به¬اصطلاح شرعي و مذهبي، ما زنان ¬را فاقد صلاحيت حضانت ¬فرزندان مي¬دانند و دل¬بندان ما را از ما جدا ساخته به پدر مي¬دهند؟ در آن شرايط به¬ناگه نقش «مادري» فراموش مي¬شود و فرزندان از¬آنِ پدر مي¬گردند. آيا دليل¬منطقي و علمي براي ¬آن وجود دارد؟ اما در شرايط عاديِ زندگيِ به¬اصطلاح ¬مشترک که در واقع دروغي بيش نيست، پدران هيچ¬گاهي در تربيت¬ کودکان سهم نمي¬گيرند. مگر پدر در تربيت ¬فرزندان نقش ندارد و کودکان به توجه و تربيت ¬والدين به ¬يک¬اندازه نياز ندارند؟ چرا هميشه مرد و نظام مردسالار، دم از تربيت¬ کودکان به¬عنوان وظيفه¬ي ¬اصلي زنان مي¬زنند؟ نمي¬دانم چه ¬كسي بايد به اين نابرابري¬ها و تناقضات ¬فکري و عملي پاسخ گويد؟
در ادامه¬ي چنين ¬وضعيتي، كار ما به دعوا كشيد و هرروز صبح روانه¬ي دادگاه مي¬شديم. بالاخره قاضي ¬هم «مردانگي» خود را بروز داد و حكم نمود كه حق با شوهرم مي باشد!! زن اگر برمرد «خروج» كند و «فرمان¬برداری» او را ننمايد «ناشزه» است. قاضي ¬هم مثل شوهرم و همه¬ي ¬مردان ديگر، زنجيرهاي ¬نامرئي اسارت ما زنان که به¬نام «نفقه» بر دست و پاي ما بسته شده¬اند را به¬رخ¬ من کشيد. وي -گفت «تا زماني¬که مرد نفقه¬ي¬زن را مي¬دهد، مالک¬جان و تنش است و مي¬تواند از آن کار بکشد (تمکين¬عام) و از آن لذت ببرد (تمکين-خاص ـ تمتع ـ)!!».

نفهميدم که اين چه¬نوع قراردادي است که حتا اگر خودم کار کنم باز هم حق ندارم از نفقه ¬خوردن صرف¬نظر نمايم، و اين نفقه¬ي ¬لعنتي زنجير اجباري نامرئي بر دست و پا و حتا اراده و تصميم ما زنان است. اگر معيار «کار» باشد و «توليد»، باز زنان هرگز بي¬کار نيستند و حتا بيش ¬از مردان کار مي¬کنند. اساساً بدون کار آن¬ها، مرد اصلاً نمي¬تواند به کار خود ادامه دهد. جدال¬ ما هم¬چنان ادامه يافت، تا اين¬كه تقاضاي طلاق نمودم. به ¬¬من گفتند که حق¬ طلاق نداري. عجبا، تا ديروز مرا بالغ مي¬گفتند و حق ¬¬انتخاب مرد زندگي¬ام را داشتم، چگونه حق¬ جدايي از او را ندارم؟ وقتي در نکاح از من اجازه¬ي تصميم و قبولي خواستند، انسان بودم و حق داشتم کسي ¬را که تصميم زندگي¬کردن با او را داشتم، بپذيرم. اما پس ¬از ازدواج آيا انسانيتم به¬يک¬باره زايل گشت و حق ¬جدايي به¬مثابه¬ي يک¬انتخاب از من گرفته شد؟ چرا به ¬ما زنان پاسخ نمي¬دهند؟ ازدواجي که با رضايت و «انتخاب» آغاز مي-شود، چگونه معجز¬ه¬وار به¬بردگي¬ما منتهي مي¬گردد، که¬ هم بايد کار کنيم و هم تن¬ خود را در اختيار مرد خود قرار دهيم، و اگر به ¬آن اعتراض نماييم و خواستار استرداد «انسانيت» خود گرديم، حتا حق بيرون¬ آمدن از روابط¬ برده¬داري را نداشته ¬باشيم.
قاضي¬گفت که، «چون شوهرت نمي¬خواهد طلاقت دهد، بنابراين نمي-تواني تقاضاي متارکه نمايي. هم¬چنين دلايلت براي متارکه ضعيف بوده و محکمه¬پسند ¬نيست». بازهم رنگ و بوي مردسالاري و حراست از منافع¬مردان را نه¬تنها ديدم که با تمام ¬وجود و احساسات -انساني خود لمس کردم. مَردَم که از کار من در آسايش بود و از تنم سرشار از لذت¬جويي، مسلم است که نمي¬خواهد مرا طلاق دهد. من از او به¬ستوه آمده¬ام و نمي¬خواهم زندگي با او ¬را ادامه دهم. من شاکي هستم و بايد قانوناً به¬درخواست ¬من رسيدگي گردد و نه او.

به ¬قانون مراجعه نموده تا شايد خودم بتوانم از آن بهره¬اي ببرم، چون مي¬گويند قانون ضامن حراست از حقوق مردم است. در آن¬جا «خلع» را يافتم. گفتم چه¬فرق مي¬کند که نامش چه باشد، منظور رها يافتن از روابط ظالمانه است. بگذار که با تغيير نام، حرمتِ سالاريِ ¬مردان حفظ گردد، ولي درعين¬حال من بتوانم از آن روابط ¬برده¬داري (زناشويي) رها شوم. به آن تن دادم. گفتند بايد از تمامي حقوق¬ مادي¬ات مانند حق¬کار کرد، مهريه و... صرف¬نظر کني. به¬هر¬حال همه¬چيز را فداي «رهايي» خود نموده و شروط ¬را پذيرفتم. با آن¬که مي¬دانستم درجامعه¬اي زندگي مي¬کنم که وجود زن با آلت¬تناسلي¬اش برابر است و دقيقاً ارزش يک زن در بکارتش نهفته است و او فراتر از آن هيچ¬چيز نيست. بنابراين، علي¬رغم آن¬که يگانه اعتبارم (بکارت) در آن¬خانه از من گرفته شده بود، باز هم با ميل¬ خود تصميم گرفتم که «بردگي-کنوني¬ام» را با «هيچ¬چيز بودن» آينده¬ام مبادله کنم.
پس ¬از جدايي به¬خوبي طعم ¬بيوگي را چشيدم. نگاه¬ها نسبت به ¬من به-ناگه تغيير كردند. در برق نگاه¬هاي ¬مردان تمناهاي پليد و وحشتناكي را مي¬ديدم. تمنايي كه اگر مي¬پذيرفتم ازنظرشان فاسقه¬اي بيش نبودم و اگر مقاومت مي¬كردم باز هم از اتهامات بي¬شرمانه¬ي¬شان در امان نبودم.

اگر هم به ¬من کاري مي¬دادند، چشم¬طمعِ هوسي را در پس آن نهفته مي-ديدم. نيکي¬ها و ترحم هم، معناي¬ خاصي داشتند و بهترين و صادقانه-ترين¬شان، ضعيفه و نيازمندِ کمک تلقي نمودن زن ¬را در متن خود جا مي¬داد. در اين ¬اجتماع بزرگ هيچ¬کس از ادعاي حق¬به¬جانبيِ شوهرم صرف¬نظر نمي¬کرد، حتا زناني¬که چون ¬من به ¬کناري انداخته شده بودند. آن¬ها هم «تحمل» و «گذشت» را تجويز مي¬نمودند و خود از وضعيت¬شان اظهار پشيماني مي¬کردند. چراکه رنج¬ جدايي را چشيده بودند و با عبرت¬ گرفتن از سرنوشت ¬شوم کنوني، ترجيح مي¬دادند تا در اختيار تنها يک ¬مرد باشند و نه ¬مردان متعدد. اما من هرگز چنين نخواهم نمود و به¬هر اتهامي ¬هم که گرفتار گردم، حسرت ¬بردگي و تسليم ¬شدن به مردان را بر دل آنان و نظام دست¬سازشان خواهم گذاشت.

اينك فرياد مي¬كشم كه ¬من به يقيني رسيده¬ام، كه در رأس تمام ¬تبعيض-ها، چه در عمل و چه در وضع قوانين ضدزن، حضور كامل مرداني ¬را مي¬بينم که با اسارت ما زنان، انسانيت خود را باخته¬اند. من مؤمنم به اين¬كه «مردسالاريِ» محضِ¬حاكم، قرون ¬متمادي ايست كه رسماً و تعمداً جبهه¬ي¬ دشمني با زن ¬را به¬خاطر تحقير و ستم و تبعيضي¬که برآنان روا مي¬دارد، گشوده است. اگر ما زنان در مقابل مردسالاريِ ناشايسته¬يِ جامعه¬ي ¬خود بپاخيزيم، در واقع آن¬طور ¬كه عليه ¬ما تبليغ مي¬نمايند، اعلام ¬دشمني با مردان نيست. چراكه مردانِ مردسالار، در واقع هزاران سال است که ظلم و ستم را بر ما روا می¬دارند و بدین-گونه جنگی اعلام ناشده را آغاز نموده¬اند. علاوه برآن، مردان با چنین کردار ضدانسانی، خود اسير ديو پليدي گشته¬اند كه با ظلم بر زنان و عدم تن¬دادن به تساوي حقوق¬شان با آنان در همه¬ي عرصه¬هاي ¬زندگي، به¬سوي بربادي انسانیت¬شان رهسپارند. چراکه این موجود دیوصفت، دیگر انسان نیست. پس ما زنان با مقاومت خود در برابر رفتار غیر انسانی و ظالمانه¬ی مردان، به شكستن و بيرون¬راندن اين ¬ديو از درون دل و مغز مرد مبادرت مي¬ورزيم كه نتيجتاً به آزادي و تبلور مجدد «انسانيت» مردان مي¬انجامد. فرجام چنين¬فرايندي، زدودن انديشه¬هاي برتري¬جويانه¬ي جنسي بر جنس¬ديگر (متأسفانه توليت اين ¬فكر ويران-گر، برمغز زن و مرد اجتماع¬مان موجود است) و در نهايت بستن جبهه¬ي¬ عداوت زن و مرد و ايجاد فضاي ¬برابري و هم¬دستي و عشق ميان آن¬ دو است. تنها از اين ره¬گذر مي¬توان نيمه¬ي فراموش¬شده و مطرود جامعه را آزادانه و آگاهانه به ¬صحنه کشاند و مآلاً به ¬شكوفايي همه¬ي استعدادهاي انساني درجامعه رسيد.

اينک و درشرايطي كه اجتماع با تمامي ¬نهادهايش و قوانين با تمام مُوضّعين و مجريانش، دست¬ در دست ¬هم داده و با گرفتن ¬امکانات، شرايط و فرصت¬ها از زنان، كمر همت به ازبين بردن كليه¬ي ¬زمينه-هاي رقابت ¬آزاد و سالم ميان زن و مرد بسته، به¬راستي زن بايد چه -تواني داشته باشد تا قادر گردد از ميان اين¬ هزار خان رستم بگذرد و خود را به جامعه بقبولاند كه «آري ما هم مي¬توانيم در تمامي ¬زمينه-ها، استعدادهاي خود را شكوفا ¬ساخته، بامردان به¬رقابت برخيزيم».
من باذكر اين ¬رنج¬نامه هرگز درصدد نيستم تا تخم¬ يأس بيفشانم، بل مي¬خواهم عمق واقعيت¬ها را بيان بدارم؛ كه براي رسيدن زنان به حقوق¬شان، همت ¬سترگ در كار است. چراكه نابرده رنج و با برگزاري سمينارها و باسوغات¬ غرب فرو ريخته¬شده از B52، گنج-آزادي و انسانيت ¬زن ميسر نمي¬شود. براي تحقق چنين ¬امري، بايد نخست ¬دين و انديشه¬هاي ¬نرينه را سقف بشكافند و طرحي ¬نو و انساني در اندازند. گرچه تبعيض¬گران ديوسيرت و سلطه¬جو را تلاش برآنست كه خون ¬عاشقان آزادي و برابري انسان¬ها (زن و مرد و اقوام) را بريزند. پس بايد همه¬ي آزادگان به¬هم سازند و بنياد ستم و تبعيض جنسي و قومي را با مبارزه¬اي بي¬امان و مستمر، و با درک و شناخت هويت ¬انساني و جاي¬گاه اجتماعي¬¬شان، براي هميشه براندازند.

به¬اميد آزادي زنان از ديو
«مردسالاري»